waar ligt mijn grens? de rol van clienten en mantelzorgers in de

WAAR LIGT MIJN GRENS?
DE ROL VAN CLIENTEN EN MANTELZORGERS IN DE
INTEGRALE ZORG
MARJOLEIN BROESE VAN GROENOU
HOOGLERAAR INFORMELE ZORG
UITGANGSPUNTEN
Centrale actoren in de integrale zorg
VWS nota ‘Vertrouwen in
de zorg’ (2011):
‘Mensen kunnen meestal
uitstekend zelf beslissen
welke ondersteuning en
zorg ze nodig hebben en
waar ze die krijgen. Ook
kunnen mensen die zorg
nodig hebben vaak goed
ondersteund worden door
de eigen directe
omgeving’
2
VWS Kamerbrief
Mantelzorg en langdurige
zorg (2013): ‘De rol van
mantelzorgers en
vrijwilligers bij de
ondersteuning van
mensen in hun eigen
omgeving wordt groter.
De kern van mijn beleid is
dat ik de informele
ondersteuning en zorg wil
versterken, verlichten en
verbinden.’
ACTOREN IN DE INTEGRALE ZORG
Samenwerking tussen
organisaties krijgt
prioriteit.
Huisarts en
medisch
specialist
Thuiszorg:
verpleging
en
verzorging
3
Sociaal
netwerk
Welk domein is
verantwoordelijk voor
de verbinding met
mantelzorgers?
Vrijwilligersen zelforganisaties
Wmo: vervoer,
huishoudelijke hulp,
ondersteuning ed
Is het vertrouwen in de zorgkracht van de samenleving
terecht?
Zijn gestelde doelen te realiseren?
Client:
Mantelzorg:
Zelfregie
Kwaliteit van zorg
Kwaliteit van leven
Meer inzet (uren, mensen)
Meer overleg over de zorg
Waar liggen de grenzen aan zelfregie en inzet van mantelzorg?
4
ZELFREGIE
Zelfregie; “Het organiseren en/of coördineren van het eigen
leven met als doel een goed leven in eigen ogen.” (Verkooijen,
2010; Brink 2012)
Ervaren regie in de zorg door de oudere (Claasens et al. 2014):
- capaciteiten van de oudere
- Sociaal vangnet
- Houding en gedrag van de zorgverlener
5
RISICO: HET KWETSBARE ECHTPAAR ZONDER ZORG
Hoge mate van zelfregie:
Geen behoefte aan zorg
ondanks hoog
gezondheidsrisico en
risico op sociaal isolement
Waar ligt de grens van
zelfregie?
Wie heeft hier een
verantwoordelijkheid?
- kinderen?
- De particuliere
huishoudelijke hulp?
- Huisarts?
- Medisch specialist?
6
OUDEREN IN ZORG
Wie heeft de regie over de zorg?
35% de oudere, 13% de mantelzorger, 45% de professional:
Meer regie ervaren bij: minder ernstige gezondheidsproblemen, meer
mantelzorgers en minder professionele hulp
(Zwart et al. 2014) www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk
7
ZELFREGIE IN DE ZORG: WAAR LIGT DE GRENS?
Grenzen aan zelfregie in de zorg:
- gezondheidsrisico’s bij zorgmijders
- Capaciteiten onvoldoende voor co-besluitvorming
- Weinig belang gehecht aan eigen rol
Maar altijd: betrokkenheid en respect !
8
HET GEMENGDE ZORGNETWERK: AANDEEL INFORMELE ZORG
IN MENSEN EN IN UREN
MZ = mantelzorger
TZ = thuiszorg
Gemiddeld 10 personen en 23 uur zorg per week in
het zorgnetwerk van de kwetsbare thuiswonende
oudere in regio Amsterdam
Overleg bestaat in 26% van de relaties tussen een
informele en formele zorger
(www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk )
9
WEL CONTACT MANTELZORG - THUISZORG
Wie: Tussen partners en inwonende mantelzorgers en
verzorgenden/verplegenden
Wat: zorgverlening, taakverdeling
Bejegening: informant, voorkomen overbelasting,
bevordering deskundigheid, regie bij transities in de zorg
Procedure: contactpersoon, taakverdeling
Maar: vele ouderen wonen alleen, en partners worden ook steeds ouder
10
Doel: Verbinden!
Groot gemengd
zorgnetwerk
18% MZ-TZ in
contact
MZ;
4,95
9% taakoverlap
TZ;
6,35
Doelstelling:
- Identificeer mantelzorgers
- Leg en onderhoud het contact
- Stem zorgtaken en
verantwoordelijkheden met elkaar af
mensen
groot formeel zorgnetwerk
Doelstelling:
- uitbreiden aandeel mantelzorg
- leg en onderhoud het contact
- stem zorgtaken en verantwoordelijkheden
met elkaar af
MZ; 2,5
49% MZ-TZ in
contact
22% taakoverlap
TZ; 11,3
mensen
11
GRENZEN VAN DE MANTELZORGER
Doel: meer verbintenis met mantelzorgers
Wie is ‘de’ mantelzorger?
- Ook familie, buren, vrienden
Wat kan ‘de’ mantelzorger niet?
- Dagelijks, deskundige verzorging en verpleging
Wat wil ‘de’ mantelzorger niet?
- Eigen leven opgeven
- In het ‘gat’ van de thuiszorg springen!
12
AANDACHTSPUNTEN INTEGRALE ZORG
13
-
Betrek oudere en mantelzorger vanaf dag 1 bij de zorg
-
Formuleer een visie op mantelzorg en de grenzen van diens inzet
-
Zorg voor 1 loket en maak de mantelzorgmakelaar overbodig
-
Regie en afstemming tussen organisaties aan de keukentafel
-
Bezie de alternatieven: zelf-organisaties en zorgrobots!
LEERSTOEL INTEGRALE ZORG
-
De rol van mantelzorgers in de integrale zorg; verbetert meer
betrokkenheid de behandelingsuitkomsten en ervaren kwaliteit van
leven?
-
Draagt betere afstemming van de zorg tussen cliënt, mantelzorger(s)
en organisaties tot ervaren kwaliteit van zorg?
-
Mantelzorgers: domein van welzijn of van zorg?
Veel succes!
14