WORD, 28 KB - Gemeente Leiden

B en W. 13.0894 d.d. 8-10-2013
Onderwerp
Mantelzorgakkoord Leiden 2013
Burgemeester en wethouders besluiten:
Behoudens advies van de c ommissie
1. in te stemmen met het bijgevoegde Mantelzorgakkoord Leiden 2013, dat een volgende fase en
de start van concrete samenwerkingsafspraken markeert en als basis dient om de resultaten van
het project te borgen, verder te ontwikkelen in het brede perspectief van de kanteling,
wijkgericht werken en de voorgenomen decentralisaties
2. in te stemmen met de brief en ter informatie aan de Raad te sturen
De burgemeester besluit:
3. aan de wethouder Jeugd, Zorg en Welzijn machtiging te verlenen om het Mantelzorgakkoord
Leiden 2013 te ondertekenen
Perssamenvatting:
Het is de bedoeling op 21 november het Mantelzorgakkoord Leiden 2013 te ondertekenen, waarmee
een volgende fase en start van concrete samenwerkingsafspraken wordt gemarkeerd. Dit akkoord is
een vervolg op de afspraken die 14 Leidse mantelzorg-ondersteunende organisaties in 2010 hebben
neergelegd in de ‘Intentieverklaring Ondersteuning Mantelzorg in Leiden’, die tot doel hadden het
werk van mantelzorgers te vergemakkelijken en overbelasting te voorkomen.
In de afgelopen 3 jaar is geïnvesteerd in verbetering van de samenwerking en
mantelzorgondersteuning en is toegewerkt naar een integrale, systeemgerichte werkwijze waarbij de
zorg- en dienstverlening zich richt op de ondersteuning van het totale zorgsysteem (zorgvrager,
mantelzorger(s), naasten). Voor het samenspel tussen formele en informele zorg en de
betrokkenheid tussen professionals – hulpvragers – mantelzorgers en vrijwilligers heeft dit grote
gevolgen. Het akkoord biedt handvatten om deze ontwikkelingen te ondersteunen en vorm te geven.
Burgemeester en wethouders van Leiden zijn trots op het bereiken van dit akkoord, dat in vele
opzichten al een uitwerking geeft aan de 3 speerpunten die staatssecretaris Van Rijn in zijn brief van
20 juli jl. aan de Tweede Kamer noemt: versterken, verlichten en verbinden en anticipeert op Van
Rijns ‘Agenda van de toekomst’.
Retouradres: Postbus 9100, 2300 PC Leiden
Gemeente Leiden
Bezoekadres Stadhuis
Stadhuisplein 1
Aan de leden van de Raad
Postadres Postbus 9100
2300 PC Leiden
Telefoon 14071
E-Mail [email protected]
Website www.leiden.nl/gemeente
1 oktober 2013
Ons kenmerk DIV-2013Onderwerp Mantelzorgakkoord Leiden 2013: ‘Informele zorg
geïntegreerd’
Datum
Kim Yap
Doorkiesnummer 5248
Contactpersoon
Mantelzorg is zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een
hulpbehoevende door één of meerdere leden van dient directe omgeving, waarbij de zorgverlening
direct voortvloeit uit de sociale relatie (definitie Raad van Volksgezondheid)
Geachte leden van de Gemeenteraad,
Wij zijn verheugd u te kunnen informeren dat wij voornemens zijn op 21 november a.s. het
‘Mantelzorgakkoord Leiden 2013: Informele Zorg geïntegreerd’ te ondertekenen. Het Mantelzorgakkoord
2013 is een uitwerking van de afspraken zoals die zijn neergelegd in de Intentieverklaring Ondersteuning
Mantelzorg Leiden van 2010. Hieruit blijkt het commitment en de intensieve samenwerking van de
betrokken organisaties om hun werkwijze zodanig aan te passen dat de mantelzorger voortaan niet meer
van het kastje naar de muur wordt gestuurd als ze hulp nodig hebben en deze van meet af aan in het
zorgverleningsproces van de zorgvrager wordt betrokken.
Aanleiding
Sinds de invoering van de Wmo zijn gemeenten verantwoordelijk voor de ondersteuning van mantelzorgers
volgens de basisfuncties zoals VWS deze in samenwerking met de VNG en Mezzo heeft geformuleerd.
Mantelzorg en vrijwilligerswerk maken beiden onderdeel uit van prestatieveld 4 van de WMO. Het is van
groot belang dat mantelzorgers zo goed mogelijk worden ondersteund, zodat deze burgers gestimuleerd
worden om voor elkaar te zorgen, dit kunnen volhouden en kunnen participeren in de samenleving.
Adequate ondersteuning van mantelzorgers in het algemeen, en van kwetsbare groepen in het bijzonder,
vraagt om de juiste voorwaarden en goede samenwerking in het veld van aanbieders. Op 22 april 2010
hebben de organisaties die de Leidse mantelzorgers ondersteuning bieden de Intentieverklaring
‘Ondersteuning Mantelzorg Leiden’ ondertekend. Hiermee werd het startschot gegeven aan een reeks van
onderzoeken, activiteiten en afspraken die tot doel heeft het werk van mantelzorgers te vergemakkelijken
en overbelasting te voorkomen. Aan de basis van dit proces staan initiatiefnemers de Leidse Vereniging van
Mantelzorgers, Stichting Radius en Bureau Informele Zorg van ActiVite. Nadien sloten andere betrokken
partijen zich aan bij deze keten en ondertekende wethouder Jeugd, Welzijn en Zorg in augustus 2010
namens de gemeente het document.
In de intentieverklaring werd het volgende te behalen resultaat opgenomen:



De ondersteuning aan mantelzorgers voldoet aan de behoefte van de mantelzorgers, de eisen
van de tijd, en houdt rekening met toekomstige (maatschappelijke) ontwikkelingen.
Ondersteuning die op eenvoudige wijze door mantelzorgers kan worden ingeroepen en die
flexibel inspeelt op de behoefte van de mantelzorgers en mogelijk veranderende situaties
waarvoor mantelzorgers kunnen komen te staan.
Het resultaat moet in 3 jaar na de start van de werkzaamheden zijn bereikt en wordt
vastgelegd in het ‘Mantelzorgakkoord Leiden’.
Het Mantelzorgakkoord Leiden 2013 (bijlage 1)
Niet voor niets is de ondertitel ‘Informele zorg geïntegreerd’. Deze zinsnede behelst de kern van de
gezamenlijke visie van de betrokken organisaties, zoals die ook in de intentieverklaring al werd toegelicht
en hierna wordt beschreven.
Deze visie is gebaseerd op de uitkomsten van een onderzoek, uitgevoerd door Potterskemp Consultancy in
opdracht van de gemeente (Mantelzorgondersteuning Gemeente Leiden. Onderzoek en aanbevelingen
risicogroepen en basisfuncties, april 2010) en die leidden tot één hoofdconclusie:
Mantelzorgers voelen zich het meest ontlast als de zorg voor de zorgvrager goed is geregeld en zij niet van
het kastje naar de muur worden gestuurd. Het is noodzakelijk dat het totale zorgsysteem rond een
zorgvrager op orde is.
Op basis van deze visie zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd:

Preventief: op tijd en actief mantelzorgers benaderen om hen in een vroeg stadium van
informatie te voorzien, de belasting in kaart te brengen en indien nodig ondersteuning te
bieden.

Systeemgericht: mantelzorg vanzelfsprekend betrekken bij aanvragen, indicaties en zorg
voor cliënten, met inachtneming van de eigen regie van zorgvragers. Organisaties
ondersteunen in principe zelf integraal de omgeving (mantelzorgers) van hun cliënten en
bieden de mantelzorger een vast contactpersoon. Daarnaast kunnen ook mantelzorger van
wie de verzorgde niet in zorg is bij betrokken partijen, terecht (zie bijlage 2, blz. 9, klantroute).

Netwerkversterkend: structureel beginnen met het in kaart brengen van het eigen netwerk
van een cliënt en mantelzorger, begeleiding bieden om zoveel mogelijk de bronnen die
mensen in hun eigen omgeving hebben aan te spreken en zaken in het eigen netwerk
geregeld te krijgen. Mocht dit niet lukken, dan pas ondersteuning inzetten.

Samenwerkend: ieder weet precies waar welke hulp geboden wordt en men weet elkaar
makkelijk te vinden, aan te spreken en aan elkaar door te verwijzen indien nodig. Men neemt
gezamenlijk de verantwoordelijkheid om een dekkend totaalpakket aan ondersteuning te
bieden en hiaten op te lossen.

Ontwikkelend: de weg naar het mantelzorgakkoord is een proces. Het vraagt ook na de
ondertekening van het akkoord inzet van alle betrokkenen om de afspraken in het akkoord in
de eigen organisatie uit te werken en dit proces te stimuleren en faciliteren.
Alle organisaties hebben op basis van de gezamenlijke uitgangspunten een plan van aanpak opgesteld.
Tevens hebben alle organisaties een interne projectleider, een aandachts-functionaris, aangewezen die zorg
draagt voor de implementatie van het plan van aanpak.
Voor de resultaten van het ontwikkeltraject tot medio 2013 verwijs ik u naar de bijgevoegde ‘Rapportage
Mantelzorgakkoord Leiden 2013’ (bijlage 2). Wij waarderen het commitment en de inzet van alle betrokken
partijen in deze en zijn verheugd dat het proces budgettair neutraal is verlopen.
Naar verwachting zullen op 21 november a.s. de volgende organisaties Het Mantelzorgakkoord Leiden 2013
ondertekenen: de Leidse Vereniging van Mantelzorgers (LVvM), Bureau Informele Zorg ActiVite (BIZ),
Stichting Radius, ActiVite, Libertas Leiden, Stichting Topaz, Stichting Kwadraad, GGD, GGZ Leiden, MEE ZH
Noord, ‘t Huis op de Waard, R.K. Zorgcentrum Roomburgh en de gemeente Leiden.
Andere organisaties en instanties kunnen zich in een later stadium aansluiten bij dit akkoord.
Agenda voor de toekomst
Vanaf het eerste voorstel van de initiatiefnemers LVvM, Radius en BIZ ActiVite, de ondertekening van de
intentieverklaring in 2010 tot heden zijn 5 jaren verstreken. Liepen we in Leiden met de integrale
cliëntsysteemaanpak vooruit op ontwikkelingen als de extramuralisering als gevolg van de wijzigingen in het
AWBZ-stelsel en scheiden van wonen en zorg, nu blijkt het resultaat nagenoeg bij de Agenda van de
Toekomst zoals staatssecretaris Van Rijn die in zijn brief van juli jl. aan de Kamer toelicht (zie bijlage 3) aan
te sluiten. In het overzicht dat aan het Mantelzorgakkoord is gehecht, met Van Rijns agenda ‘Versterken,
verlichten en verbinden’ als leidraad, wordt u meegegeven hoe ver de gemeente Leiden al is met de
uitvoering hiervan, maar ook wat wij nog gaan doen.
Een paar ontwikkelingen voor 2014 e.v. lichten wij kort hieronder uit, omdat deze specifiek gaan over de
Leidse situatie:
1.
Naast aandacht voor de eerder in de rapportage genoemde kwetsbare groepen
mantelzorgers, wordt in 2014 extra inzet t.b.v. de groep van jonge mantelzorgers gepleegd.
Onder meer door:

2.
het verder uitbouwen van contact met zorg- en welzijnsopleidingen ten behoeve van
integratie module informele zorg

het versterken van de werkgroep Jeugd en Informele Zorg (momenteel BIZ ActiVite,
Libertas en Gemeente) met medewerkers vanuit convenant partners ten behoeve van
basis- en middelbaar onderwijs
Vorming van een onafhankelijk Expertisecentrum Informele Zorg Leiden per 2015.
Doordat de bij het Mantelzorgakkoord aangesloten organisaties nu bij aanvang al het sociale vangnet
rondom een cliënt meenemen in hun hulp en ondersteuning, zal de mantelzorgondersteuning die nu
nog centraal bij het Bureau Informele Zorg van ActiVite is ondergebracht, grotendeels decentraal
worden uitgevoerd. Tegelijkertijd heeft de gemeente de behoefte aan een sterke partner op informele
zorg, die onder meer:
-
de coördinatie-/aanjagersfunctie heeft naar de projectleiders/aandachts-functionarissen van de
ketenpartners Mantelzorgakkoord ten aanzien van de Agenda voor de Toekomst;
-
de synergie en samenwerking met landelijke expertisecentra opzoekt, de landelijke trends en
ontwikkelingen op best practices onderzoekt en de gemeente hierin adviseert;
-
de opgebouwde expertise en kennis deelt met en beheert voor alle organisaties en gemeente;
-
individuele ondersteuning biedt aan mantelzorgers die niet via gemeentelijk loket of organisaties
‘binnen’komen;
-
collectieve voorzieningen biedt aan mantelzorgers, (zorg)vrijwilligers en organisaties: scholing,
voorlichtingsbijeenkomsten, evenementen en campagnes, algemene brochures, websitebeheer
www.mantelzorgleiden.nl.
De Kerngroep Mantelzorg Leiden (LVvM, Radius, Libertas, Topaz, BIZ en gemeente) is van mening dat BIZ
deze functie zou kunnen vervullen en zich moet omvormen tot zo’n onafhankelijk expertisecentrum. Het
jaar 2014 wordt gebruikt om deze omslag te maken.
Tot slot
De wijzigingen in het Sociale Domein zullen consequenties hebben voor burgers die zich inzetten voor het
geven van informele zorg, waaronder ook mantelzorgers. Er zal meer van ze worden gevraagd dan
voorheen, waardoor de kans op overbelasting toeneemt. Het is dus van belang zo vroeg mogelijk aan een
goede en transparante relatie te werken in de driehoek professionele hulpverlener – cliënt en sociaal
vangnet – (zorg)vrijwilligers op basis van zelfregie en respect voor elkaar. Het Leidse model van integraal en
cliëntsysteemgericht werken, zoals afgesproken tussen de kernpartners mantelzorgondersteuning, en de
opgebouwde samenwerkingsstructuur kunnen op hun beurt een bijdrage leveren aan de gewenste
veranderingen in denken en doen van burger, het maatschappelijk middenveld en overheid ten aanzien van
andere actuele thema’s in Zorg en Welzijn. Het Leidse model is al in den lande bekend en door middel van
workshops in congressen aan andere gemeenten en organisaties toegelicht. Het college ondersteunt dan
ook de wens van de Kerngroep om dit onder de aandacht te brengen van staatssecretaris Van Rijn door
middel van aanbieding van het Leidse model door de voorzitter van de Leidse Vereniging van
Mantelzorgers, tevens Kerngroeplid.
Tot slot willen wij nogmaals onze waardering en trots uitspreken naar allen die aan de totstandkoming van
het Mantelzorgakkoord Leiden 2013 hebben bijgedragen en in de toekomst de informele zorg en in het
bijzonder de mantelzorger blijven ondersteunen.
Wij hopen u hiermee voldoende informatie te hebben gegeven.
Hoogachtend,
Burgemeester en Wethouders van Leiden,
de Secretaris,
de Burgemeester,