Engeland - atGreijdanus.nl

Tijdbalk met gebeurtenissen
Karel V
1477-1588
Streefde naar centralisatie en absolute macht. Een landsheer en de volgende
3 raden hielpen hem daarbij:
-Raad van Financiën
-Raad van State
-Geheime Raad
1555
Filips II
Vrede van Augsburg: Karel V werd gedwongen om in Duitse gebieden waar
de lokale vorst protestants was de protestantse eredienst toe te staan.
Dit is een directe reden voor Karels aftreden.
Volgt Karel V op als koning van Spanje
Onvrede over de strenge godsdienstpolitiek, de hoge belastingdruk en de
centralisatiepolitiek in de Nederlanden
1566
Smeekschrift: Edelen vroegen om vermindering van kettervervolging
 afgewezen
Hagenpreken
Beeldenstorm
Filips stuurt Alva naar de Nederlanden  kettervervolging neemt toe
 10e penning
1566-1648
Oorlog: de Nederlanden (Willem van Oranje)  Spanje(Filips II + Alva)
1572
Bloedbruiloft
1576
Gewesten proberen om een oplossing voor de burgeroorlogen en de
godsdienstige tegenstellingen te vinden  Pacificatie van Gent
 Nederland raakt verdeeld
1579
Unie van Atrecht:
Unie van Utrecht:
Zuidelijke Nederlanden
Noordelijke Nederlanden
1581
Acte van Verlatinghe: Noordelijke Nederlanden keerden zich af van Filips II
1588
De Noordelijke gewesten besloten zonder vorst verder te gaan
De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden ontstaat
De Nederlanden, Frankrijk, Spanje en Engeland
1477-1588
De Nederlanden
Nederland in handen van Karel V en Filips II
De kerngewesten waren eerst Brabant en Vlaanderen. Deze gebieden waren sterk verstedelijkt en
maakten deel uit van een internationaal handelsnetwerk.
Holland was minder succesvol omdat er 1geen grote steden waren en omdat er 2lage landbouw
opbrengsten waren. Ook was de 3grond niet geschikt voor graanbouw.
Maar hier kwam verandering in omdat men erin slaagde de landbouw winstgevend te maken d.m.v.
commercialisering en specialisering. Ook zorgde de Moedernegotie voor aanvoer van goedkoop
graan.
Hierdoor werd Holland toch een rijk gewest en was men in staat hoge belastingen te betalen voor
Karels en later ook Filips oorlogen.
Willem van Oranje komt aan de macht
WvO zag in verdraagzaamheid van en acceptatie van een meer pluriforme samenleving een
mogelijkheid tot herstel van de orde. WvO was voor gewetensvrijheid. D.w.z. dat je mag geloven
waar je in wilt. Maar alleen protestanten mogen een eredienst houden.
Nederland ontstond rond 1588 uit vele stedelijke en regionale economieën die van elkaar gescheiden
werden oor onder andere tolbarrières en gewestelijke handelsbeperkingen. Alleen Holland en
Zeeland vormden een gezamenlijke markt door het beleid van kooplieden-regenten. Na de val van
Antwerpen in 1585 groeide Holland en in het bijzonder Amsterdam uit tot het centrum van de
Europese handel. De concurrentie met Frankrijk en Engeland was beperkt.
Engeland
In Engeland was er een parlement en een koning. Het parlement zorgde voor evenwicht voor de
vorstelijke macht. De staatskerk was de Anglicaanse Kerk. Afwisselend werden in Engeland
katholieken en protestanten vervolgd.
de scheuring in de kerk zorgde ook in Engeland voor veel beroering na de dood van Hendrik VIII. 
Onrust tussen katholieken en protestanten Met het bestijgen van de troon door Elizabeth I
werden rust en orde hersteld.
Frankrijk
In Frankrijk was de staatskerk de katholieke kerk. Hugenoten werden vervolgd.
Maar steeds meer Fransen werden Hugenoot en dus nam de strijd tussen Hugenoten en
katholieken toe.
In een poging om de strijd te sussen, liet de Franse koning zijn zus in 1572 trouwen
met Hendrik van Navarra, een hugenoot (=Franse protestant).
Dankzij deze bloedbruiloft wisten veel hugenoten aan de dood te ontkomen.
"Parijs is mij wel een mis waard"
Tijdbalk met gebeurtenissen
1588
1588-1648
Ondergang van de Armada (Spaanse vloot)  Spanje zit diep in de financiële
problemen . Ook hebben ze het moeilijk door de constante oorlog met
Frankrijk
Stadhouder Maurits van Oranje en landsadvocaat Johan van
Oldenbarnevelt zetten zich in om de militaire macht respectievelijk de
handelspositie van de Republiek te versterken. In de Republiek lag de
soevereiniteit (=zelfstandigheid) sinds de Deductie van Vrancken (= soort van
onafhankelijkheidsverklaring) bij de Staten  Holland voert de boventoon
als belangrijkste financier van de defensie-uitgaven
1596
Frankrijk en Engeland erkennen de soevereiniteit van de Republiek door het
ondertekenen van het drievoudig verbond  verbond tussen Engeland,
Frankrijk en de Republiek tegen Spanje.
1598
1598
Frankrijk doet niet meer mee met het verbond tegen Spanje vanwege onrust
in eigen land. Engeland en de Republiek blijven over
Edict van Nantes: Verdrag dat door Franse koning Hendrik IV was
ondertekend om zo een einde te maken aan de godsdienstoorlog te
maken
1609-1621
Twaalfjarig bestand (= wapenstilstand) tussen de Republiek en Spanje
Op politiek gebied ontstond er tussen Maurits en Van Oldenbarnevelt een
machtstrijd. Deze machtstrijd eindigde in 1619 met de onthoofding van
Oldenbarnevelt. Maurits laat de oorlog met Spanje hervatten.
Frederik-Hendrik volgt Maurits op als stadhouder
Verovert strategische gebieden die de generaliteitslanden heten.
1618
Dertigjarige oorlog: Oorlog in Duitsland die begon als een conflict tussen
katholieken en protestanten. Spanje koos partij voor de katholieken.
Frankrijk koos voor de kant van de protestanten omdat ze bang waren voor
de invloed van Spanje.
1641
Huwelijk Maria Stuart (Engeland) en Willem II (De Republiek)
1648
Vrede van Münster: de Republiek sluit vrede met Spanje
De verhoudingen tussen De Republiek en Engeland worden hechter. Elisabeth I had de Republiek
openlijk gesteund tegen Spanje. Later bevond de Engelse koning Karel I zich in financiële problemen
en hij was afhankelijk van het parlement. Hij wilde met steun van de Republiek zijn zelfstandigheid
behouden en liet daarom zijn dochter trouwen met Willem II
De economie van de Republiek groeit en in de 17e eeuw groeit de volume van de handel van de
Republiek. Men richt de Amsterdamse Beurs op om de internationale handel te vergemakkelijken.
In de Republiek ontstond de VOC en de WIC
VOC: Haalt grondstoffen uit het oosten en verhandelt die verder in Nederland en andere Europese
landen.
WIC: Hield zich bezig met de driehoekshandel en met kaapvaart tegen Spanje.
Tijdbalk met gebeurtenissen
1648-1702
1650
† Stadhouder Willem II  Stadhouder loos tijdperk no. 1
1650-1672
Stadhouderloos tijdperk 1
De regenten vonden stadhouders te oorlogzuchtig terwijl oorlog duur was
en de handel schaadde en daarom dachten ze dat het beter was om zonder
stadhouder verder te gaan.
Onenigheid tussen staatsgezinden en oranjegezinden over de inrichting van
de Republiek als statenbond met of zonder een stadhouder en de mate van
soevereiniteit van de gewesten.
Het dagelijks bestuur van de Republiek functioneerde dankzij bestuurlijke
kwaliteiten van lokale regenten en het staatsmanschap van de
raadspensionaris van Holland, Johan de Witt. De Witt opereerde in het
landsbelang, maar bij conflicten verdedigde hij toch vooral de belangen van
Hollandse regenten.
In Engeland ontstaat een burgeroorlog die leidde tot de onthoofding van
koning Karel I Stuart  Oliver Cromwell volgt hem op als Lord Protector
1651
Engeland voert Acte van Navigatie in. (zie volgende blz.)
1660
Het parlement hersteld de monarchie  Karel II nieuwe koning
1661
Lodewijk XIV neemt de regering zelf op zich. Hij slaagde erin absolute
macht te krijgen. Lodewijk streefde naar een groter Frankrijk.
1672
Rampjaar
De Republiek wordt aangevallen door o.a. Engeland en Frankrijk.
Johan de Witt werd in dit jaar gelyncht, en het stadhouderschap werd
hersteld.
De Republiek bleef overeind dankzij de inspanningen van Willem III als
legeraanvoerder en Michiel de Ruyter als vlootaanvoerder.
1688-1689
1702
Een bondgenootschap tussen De Republiek en Engeland ontstond toen de
katholieke Stuart-koning Jacobus II door een protestante meerderheid in het
parlement werd afgewezen en deze meerderheid toenadering zocht tot
Willem III als troonopvolger. = Glorious Revolution (1688-1689).
Engeland wordt weer een parlementaire democratie
† Willem III  Begin stadhouderloos tijdperk no. 2
De economische voorsprong die de republiek had opgebouwd, kon met
de opkomst van Engeland en Frankrijk in de tweede helft van de 17e eeuw
niet worden vastgehouden omdat:
-Frankrijk verhoogde de importtarieven
-Engeland voerde de Acte van Navigatie in.
-De Republiek kwam in een neerwaartse spiraal terecht door teruglopende
handelsinkomsten en toenemende schulden als gevolg van de oorlogen.
In de Republiek was een samenleving ontstaan waar kapitaalkrachtige
burgers de toon aan gaven. Er was sprake van veel autonomie en van veel
vrijheid.
Tijdens het tweede stadhouderloos tijdperk kan De Republiek niet meer
meedoen aan het internationale krachtenveld.