Tijdvak: Tijd van jagers en Boeren

Tijdvak 6: Tijd van Regenten en Vorsten
Nieuwe geschiedenis/vroeg moderne geschiedenis
Kenmerkende aspecten
Handelskapitalisme en
wereldeconomie
absolutisme
Voorbeelden
Voor eigen rekening en
risico handel drijven met
de hoop op winst
De Republiek
Streven naar vorstelijke
alleenheerschappij
Lodewijk XIV
schoolvoorbeeld van
absolutisme
(zonnekoning,l’etat,c’est
moi)
Macht valt tegen
De wetenschappelijke
revolutie (vervolg)
Voorbeeld De Republiek
-relatieve tolerantie
-geen censuur
-hoog onderwijsniveau
1600-1700
Uitleg
ontstaan kolonialisme→ontstaan
wereldhandel/economie
VOC (1602)
-eerste NV ter wereld
-monopolie van de handel op Indie
-ook politieke rechten
-interaziatische handel
WIC (1621)
-kaapvaart (tot 1648)
-kolonisatie
(Antillen,Suriname,Brazilie,Nieuw
Amsterdam)
(driehoeks)handel(plantageproducten)
Droit divin theorie→ koning heeft de
macht van God en is alleen aan Hem
verantwoording schuldig
-staand leger olv koning
-1 godsdienst→opheffen Edict van
Nantes
-intendanten(controleurs)
-Mercantilisme/Colbertisme
-koninklijke rechters
-grote invloed op de kunst (Barok en
Versailles)
-buitenlandse politiek→natuurlijke
grenzen,Rijn als grens,handelsoorlogen
-geldgebrek
-geen communicatiemiddelen
-geen geheime politie
-te veel macht plaatselijke heersers
-buitenlandse boeken in De republiek
gedrukt
-buitenlandse wetenschappers naar
De Republiek bv Descartes
-1575 universiteit van Leiden grootste
Politieke,economische en
culturele bloei van De
Republiek
van Europa→
-wetenschappelijke
-theologie→ predikanten
verenigingen
-rechten→bestuursambtenaren bv
-wetenschappelijke
Hugo de Groot
tijdschriften
-medicijnen→Boerhave
-netwerk van
-filosofie→Spinoza
wetenschappers ipv
-natuurkunde→ Simon
enkelingen
Stevin(meetkunde)
Van Leeuwenhoek(microscoop),
Chr.Huygens(telescoop)
Cultuur
schilders Rembrandt,Frans Hals,Jan Steen,Joh
Vermeer
Rijke burgers
genres:
opdrachtgevers ipv vorst
-stillevens
en kerk
-portretten
-zeegezichten
-landschappen
-schutterstukken
Schrijvers Vondel,Hooft,Cats en Brederoo
Godsdienst
Religieuze tolerantie
-Calvinisme officiele leer
-andere godsdiensten oogluikend
toegelaten
-binnen Calvinisme richtingenstrijd
Economie
oorzaken bloei
-gunstige ligging (kruispunt
handelswegen)
-oorlog in landen om ons heen
-nieuw scheepstype (fluit)
-stapelmarkt
-wisselbank
-vrachtvaarders van Europa
Europese handel
Sontvaart(moedernegotie)
-graan
-hout
Straatvaart(Spanje/Fr)
-wijn
-zout
Levant(Midden Oosten)
-luxe producten
Nijverheid
-veredelingsindustrie bv suiker
-aardewerk (Delft)
-lakennijverheid (Leiden)
-scheepsbouw,zeilmakerijen enz
-overgang ambacht naar
huisnijverheid→
koopman/ondernemer (stukloon)
schaalvergroting en specialisatie
Landbouw
-zeegewesten
veeteelt(boter,kaas,melk)
tuinbouw(bloembollen,groente,fruit)
grondstoffen nijverheid(vlas)
inpolderingen
-landgewesten
akkerbouw met geringe opbrengsten
Visserij
haring (heringkaken)
zoetwatervis
walvisvangst
Politiek
De Republiek is een Statenbond
Staten Generaal
vervolg geschiedenis van
-financien
De Republiek
-buitenlandse betrekkingen
-landsverdediging
na 1588 doorvechten olv
-bestuur Generaliteitslanden
Maurits en Fred Hendrik
eenparigheid van stemmen
1609-1621 Twaalfjarig
last en ruggespraak
Bestand
Stadhouder
ruzie Remonstranten
-legeraanvoerder
-gematigde Calvinisten
-benoemt bestuurders gewest
-willen vrede
-streeft naar koningsschap
-olv Oldenbarneveld
Raadpensionaris
met ContraRemonstranten -hoogste ambtenaar van Holland
-strenge Calvinisten
-soort minister van buit zaken
-willen oorlog voortzetten -grote tegenstander van de stadhouder
-olv Maurits
Gewestelijke Staten
1618 Synode van
-besturen het gewest
Dordrecht
-last en ruggespraak
-Statenbijbel
-eigen munt
-Remonstranten
Stad
veroordeeld
-patriciaat→oligarchie→paar families
-Oldenbarneveld onthoofd verdelen onderling de baantjes
-Hugo de Groot gevangen -burgemeesters en vroedschap
( boekenkist)
Platteland
1648 Vrede van Munster
adel bestuurt dat
1650 Willem II sterft
Regenten = adel + patriciaat
ste
1650-1672 1
Amsterdam leiding in Holland
Stadhouderlze tijdperk
-Holland leiding in De Republiek
2 zeeoorlogen met Eng
(betalen meeste belasting)
1672 rampjaar
Ruzie prinsgezinden
De Rep van 3 kanten
-stadhouder en gewone volk
aangevallen
-willen meer centrale macht
-Joh de Witt vermoord
en staatsgezinden
-Willem III stadhouder
-raadpensionaris en regenten en
1702-1748 2de
middenklasse
stadhouderloze tijdperk
-willen particularisme
1748 Willem IV
stadhouder van de hele
Hoe goud was de Gouden Eeuw?
Rep (later Willem V)
Ja →econ,cult en pol bloei
Nee→ grote kloof arm-rijk,maar
positie armen beter dan daarvoor en
dan elders in Europa