3ASO Fysica (+/- 1u) Lesmateriaal: `Hoe stil is stil?` Aansluiting: les

3ASO Fysica (+/- 1u)
Lesmateriaal: ‘Hoe stil is stil?’
Aansluiting: les waarin grootheid ‘geluidsniveau’ besproken wordt
1. Aansluitende ET:
 F1: De grootheid ‘geluidsniveau’ benoemen, de eenheid ervan aangeven.
 F4: In concrete toepassingen de grootteorde van geluidsniveau aangeven.
 F5: Aangeven met welk meetinstrument het geluidsniveau gemeten wordt.
2. Doelen vanuit project:
 De verklaring waarom 0 dB niet gelijk is aan het geluidsniveau in een stil lokaal. K
Werkwijze: Er wordt samen met de leerlingen onderzocht of stilte gelijk is aan 0 dB.
Materiaal en
 Sonometer uit te lenen bij Provincie O-VL of gemeente
 Powerpoint
bijlagen
 Conceptcartoon ‘stilte’
Link
 Link Stiltegebieden http://www.lne.be/themas/hinder-enleerlingenondereel
risicos/stiltegebieden
 Link http://tmfdoofwordendoejezo.tmf.be/
 Link: http://oorcheck.nl/index/31/mp3-check
Beginsituatie
De leerlingen hebben al voorkennis (zie eindtermen) wat betreft de grootheid ‘geluidsniveau’.
Lesbegin
Werkvorm/organisatie:
 Discussievorm of
conceptcartoon
Tijd: 15’
Materiaal:
 Conceptcartoon
 Werkvorm/organisatie:


Discussie: vertrek vanuit een stelling: “Als iedereen in de klas stil is, zullen we L = 0 dB
opmeten.”; m.a.w. is 0 dB = stilte?
o Wie denkt dat dit klopt?/niet klopt?/geen mening?
o Waarom?
Conceptcartoon: “Als iedereen in de klas stil is, zullen we L = 0 dB opmeten.”
1. Ik denk het wel want 0 betekent ‘niets’.
2. Ik denk het niet want ik zal nog steeds mijn eigen ademhaling horen.
3. Ik denk het niet want stilte is subjectief en het is niet omdat ik het niet kan horen dat er
geen geluid is.
4. …
Lesfase 1
Lesdoel:
 De leerlingen verklaren waarom het geluidsniveau in een stil lokaal niet gelijk is aan 0 dB.
 F1: De grootheid ‘geluidsniveau’ benoemen, de eenheid ervan aangeven.
 F4: In concrete toepassingen de grootteorde van geluidsniveau aangeven.
 F5: Aangeven met welk meetinstrument het geluidsniveau gemeten wordt.
Werkvorm/organisatie:
Tijd: 20’
Materiaal:
 Experiment + OLG
 Sonometer


Powerpoint
(stemvork evt. + klankkast zelf voorzien)
 Werkvorm/organisatie:


Experiment. Neem de proef op de som. Een leerling meet het geluidsniveau op als iedereen in
de klas muisstil is met de sonometer ingesteld op: dB SPL. Het geluidsniveau zal niet gelijk zijn
aan 0 dB SPL.
OLG op basis van experiment. Koppel ook terug aan de denkbeelden in de conceptcartoon of
de antwoorden van leerlingen in de discussie.
o Stilte ↔ geluid: Wat is geluid eigenlijk?
Geluid is een trilling. Bij het aanslaan van een stemvork zien we en voelen we deze
trillingen. De figuur van de sinus in de ppt toont ons dat deze trilling de partikels in de
lucht laat bewegen. Dit komt door de geluidsdruk of p. De heersende atmosfeerdruk is
1013 hPa. De drukveranderingen rond deze atmosfeerdruk bepalen het geluidsniveau.
o Wat is het geluidsniveau?
Het geluidsniveau bepaalt hoe sterk een geluid klinkt. Hoe groter de drukveranderingen,
hoe luider het geluid. Dit is zichtbaar bij de figuur van de sinus (die een zuivere toon
voorstelt). Hoe groter de geluidsgolf/ de uitwijking, hoe luider het geluid. Er werd een
nulpunt ingesteld zijnde de referentiedruk p0 = 20µPa. Dit referentiedrukniveau wordt als
ondergrens benoemd als de kleinste drukverandering die net hoorbaar is voor de
gemiddelde mens.
o Wat is dB?
Druk varieert logaritmisch en niet lineair met de waarneming (een toename van 1µPa
geeft niet steeds dezelfde toename van het geluidsniveau). Ter vereenvoudiging is de
deciBell geïntroduceerd. De figuur dB-schaal in de ppt toont ons de link tussen de
geluidsdruk, het geluidsniveau Lp in dB en met welke geluidssterkte dit overeenkomt.
EXTRA hierbij kan de omzettingsformule van druk naar dB uitgelegd worden.
Omzettingsformule van druk naar dB: LP  10. log(
p 2
)
p0
o
Wat is stilte?
Dit is de ervaring dat er geen geluid aanwezig is. Aangezien dit om een ervaring gaat is dit
individueel zeer verschillend. In het algemeen wordt dan ook bedoeld ‘ intentioneel geen
geluid produceren’. Zelfs in het bos wordt 0 dB niet behaald. In elk geval is het wel zo dat
0 dB heel stil is en dit nulpunt kan best benaderd worden in een anechoïsche kamer.
Hierbij is er geen enkele reflectie van het geluid en wordt al het geluid geabsorbeerd. Een
opmerkelijk verschijnsel hierbij is dat je zelfs dan nog je lichaamseigen geluiden zal
kunnen waarnemen (sterker dan anders zelfs, want normaalgezien worden die door
uitwendige geluiden overstegen).
o
Hoe komt het dat stilte toch niet gelijk is aan 0 dB? a.d.h.v.Terugkoppeling stellingen



o
Ik denk het wel want 0 betekent ‘niets’.  de ‘stilte’ is ingesteld op een
referentiedrukniveau, dit niveau kan enkel benaderd worden in een anechoïsche
kamer. Je kan dit vergelijken met 0°, dit betekent ook niet ‘niets’.
Ik denk het niet want ik zal nog steeds mijn eigen ademhaling horen.  deze stelling
klopt deels. Het is inderdaad zo dat als niemand intentioneel geluid maakt, er nog
steeds inwendig geluid is dat niet uitgeschakeld kan worden.
Ik denk het niet want stilte is subjectief en het is niet omdat ik het niet kan horen dat
er geen geluid is.  deze stelling klopt ook deels. Het is inderdaad niet zo dat als jij
een geluid niet kan horen, dit ook betekent dat er geen geluid is. Dit hangt af van de
individuele gevoeligheid. Stilte is inderdaad subjectief en kan al bereikt worden
vooraleer de 0 dB ook daadwerkelijk behaald wordt, dus ook al op 10 tot 30 dB.
Welke conclusie kunnen we dan trekken?
Lesfase 2
Lesdoel:
 NOG VERDER UITWERKEN
Werkvorm/organisatie:
 Simulatie
Tijd:
Materiaal:

 Werkvorm/organisatie:
Oordopjes laten inbrengen ifv ervaren lichaamseigen geluiden
Informatiefiche
Info naar hier overbrengen
Bronnen
Link naar andere onderdelen
Aansluiting andere
 Voorafgaand: Fysica: ‘Ontstaan geluid en fysische eigenschappen’
lespakketten
 Aansluitend: Aardrijkskunde: ‘Stiltegebieden en de waardering ervan’
Aansluiting à la
 Link naar wetgeving op het werk + kritische blik
carte
 Link naar wetgeving i.v.m. muziek http://www.lne.be/themas/hinder-enrisicos/geluidshinder/beleid/muziek
 Verschil en impact schadelijk – hinderlijk geluid
Aansluiting
 Opmeten geluid in stiltegebied
projectweek
 Opmeten geluid in eetzaal, op de speelplaats, …
Aansluiting lessen
Fysica




Opmeten geluid op een fuif, jeugdhuis,…
Bezoek geluidsarme kamer
Cirkelvormige beweging (Eenparig cirkelvormige beweging (periode, frequentie,
hoeksnelheid))
Trillingen en golven (Harmonische trilling, Golven, Geluid)