4 5

Het Politiek Systeem
Civitas Hoofdstuk 8
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
1
1. Wat is een Politiek Systeem?


Soevereiniteit = uiteindelijk het hoogste
gezag
De naam van een politiek systeem geeft
waar de soevereiniteit ligt.
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
2
2. Typologie
We bepalen eerst
waar de soevereiniteit
ligt:
V = volk
VP= Volk-Partij
V-WE = VolkWisselende Elite
V
V-P
V
VWE
VE
L
V= Vaste Elite
L= Leider
G
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
G = God
3
2. Typologie
Dan weten we nu de
namen:
Meestal eindigen die
op –cratie
van ‘kratein’ =
besturen
Volk = demos
Elite = aristos
12 3
4/5
6 7
Leider = tirannos
God = theos
8
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
4
2. Typologie 1. Basisdemocratie,
2. Volksdem/partijdictatuur
3. Radicale democratie
4/5: Representatieve
democratie
(parlementaire of
presidentiële)
6. Aristocratie
(soms monarchie)
12 3
4/5
6 7
8
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
7. Rechtse dictatuur
8. Theocratie
5
2. Typologie
4/5: Representatieve
Democratie:
Parlementaire:
Het volk kiest een
Parlement
4
Presidentiële:
Het volk kiest een
Parlement en
een President
5
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
6
2. Typologie
Opdracht:
12 3
4/5
6 7
Geef van elk type
Politiek Systeem
een voorbeeld
van een land
8
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
7
3. Ontstaan van onze
Parlementaire Democratie
Belangrijke mijlpalen:



Franse revolutie: volkssoevereiniteit: Grondwet van de
Bataafse Republiek
1815: Grondwet Willem I, Eerste en Tweede Kamer,
alleen elite, Contraseign
1848 Liberale revoluties in Europa, Grondwet van
Thorbecke
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
8
3. Ontstaan van onze
Parlementaire Democratie
Belangrijke mijlpalen:




Grondwet Thorbecke: Trias Politica, Ministeriële
Verantwoordelijkheid, meer rechten voor Parlement,
Censuskiesrecht: elite
Pacificatie van 1917: Sociaal-democraten en liberalen
krijgen algemeen kiesrecht, Confessionelen krijgen
Eigen Bijzonder Onderwijs, Evenredige Vertegenw.
1919: Ook Algemeen Kiesrecht voor de vrouwen
Daarna verlaging kiesgerechtigde leeftijd
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
9
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
volk
volk
kiest
wisselende
elite om
de x jaar
vaste
elite leider
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
De Representatieve
Democratie zit tussen
de uitersten in: combineert
het optimistische en
het pessimistische
mensbeeld
10
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Belangrijkste waarden:
 politieke gelijkwaardigheid
 politieke vrijheid
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
11
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
•
•
•
•
Algemeen kiesrecht, om de vier jaar geheime verkiezingen
Controle: recht van vrije meningsuiting, wet openbaarheid
van bestuur, vrijheid van drukpers
Politieke partijen: recht van vereniging en vergaderingen
Rechten van de oppositie
Rol van de media:
1.
2.
3.
4.
Informatiefunctie
Spreekbuisfunctie Commentaarfunctie
Controlefunctie
Agendafunctie
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
12
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Twee Kiessystemen
1.Evenredige vertegenwoordiging, soms
met kiesdrempel
2.Meerderheidsstelsel
Daarnaast is er een districtenstelsel
mogelijk
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
13
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Rol politieke partijen:
1. Selecteren kandidaten voor de fracties
2. Selecteren kandidaten voor bestuursfuncties
3. Articulatiefunctie
4. Communicatiefunctie
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
14
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Bestuurslagen:
RIJK
VAN VERKIEZINGEN NAAR REGERING
Verkiezingen – fractievoorzitter kiezen – rol van de koning(in) (in)formatieperiode – verdelen ministers en staatssecretarissen
– regeringsprogramma
RECHTEN VAN PARLEMENT:
• Recht van amendement (niet voor eerste kamer)
• Recht van Initiatief (niet voor eerste kamer)
• Budgetrecht
• Vragenrecht
• Recht van Interpellatie
• Recht van Enquete
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
15
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Bestuurslagen:
PROVINCIE
PROVINCIALE STATEN
GEDEPUTEERDE STATEN
COMMISSARIS VAN DE KONINGIN
Beleidsterreinen: zie Civitas 166
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
16
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Bestuurslagen:
GEMEENTE
GEMEENTERAAD (hoofd van de gemeente)
WETHOUDERS
BURGEMEESTER
Beleidsterreinen: zie Civitas 166
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
17
4. De praktijk van onze
Parlementaire Democratie
Bestuurslagen:
EUROPA
EGKS- EEG- EU (Verdrag van Maastricht 1992)
EUROPESE RAAD (REGERINGSLEIDERS EN PRESIDENT FRANKR)
RAAD VAN DE EUROPESE UNIE (MINISTERS)
EUROPESE COMMISSIE
EUROPEES PARLEMENT
Bevoegdheden zie Civitas pagina 168 en 169
Het Politiek Systeem Civitas
Hoofdstuk 8
18