3. Het sociaal-economisch systeem

3. Het sociaal-economisch systeem
Sociaal-Economisch Systeem = Stelsel waarin regeringen in
de economie ingrijpen om sociale ongelijkheid te houden
of te veranderen
Er zijn er twee:
De Verzorgingsstaat
De Nachtwakersstaat
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
1
3. Het sociaal-economisch systeem
In Nederland zijn we gegroeid van een Nachtwakerstaat naar
een Verzorgingsstaat
Zie Civitas pagina 203 tot en met 206 voor het ontstaan van de
Nederlandse verzorgingsstaat.
Opdracht: Noteer waarom en wanneer die in eerste instantie
groeide en waarom en wanneer die inkromp
(Goed te zien in de ontwikkeling van de collectieve sector,
pagina 202)
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
2
3. Het sociaal-economisch systeem
De grootte van de collectieve sector geeft aan of we in
een NS of een VS leven:
Als er veel quasi-collectieve goederen en diensten zijn en
er zijn veel of hoge uitkeringen, is de collectieve sector
groter
Het lichte gebied is de overgang tussen deze twee sociaaleconomische systemen
AE
VOP
VS
NS
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
3
4. Typologie van
Verzorgingsstaten
Er zijn drie subsystemen
A Het Rijnlandse model
B Het Scandinavische model
C Het Angelsaksische model
AE
VOP
A
B
C
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
4
4. Typologie van
Verzorgingsstaten
De sociaal-economische subsystemen
• Het
Rijnlandse model is een sterke verzorgingsstaat.
Het heeft deze naam gekregen omdat het te vinden is in
de landen waar de Rijn door of langs stroomt.
• Het Scandinavische model: korte maar hoge
uitkeringen, om mensen te simuleren te werken. In
Noord-Europa
• Het Angelsaksische model staat wat meer naar rechts
in de gemengde economie. Hier een minimale
verzorgingsstaat. Bedrijven moeten zo min mogelijk
worden belast. In Engelssprekende landen
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5
4. Typologie van
Verzorgingsstaten
AE
VOP
Stakeholders
Shareholders
Ondernemingsmodellen:
Het stakeholdersmodel houdt in dat bedrijven de belangen van hun werknemers meer
nadruk moet geven dan die van hun aandeelhouders. Bedrijven zouden zich volgens het
stakeholdersmodel bezig moeten houden met de lange termijn. Dit past meer in het
Rijnlandse model.
Het shareholdersmodel houdt in dat bedrijven de belangen van hun aandeelhouders scherp
in de gaten moeten houden. Managers zouden zich moeten richten op winsten op korte
termijn. Dit past in het Angelsaksische model
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
6
4. Typologie van
Verzorgingsstaten
De stromingen en hun opvattingen over de verzorgingsstaat
AE
VOP
A
B
C
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
7
5. De Nederlandse VOP en VS
De vakbonden
Zie pagina 210 en 211
- Organisaties FNV en CNV
- Hun waarden
- Waar houden ze zich mee bezig?
- Hoe doen ze dat ( oa CAO
- Arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
8
5. De Nederlandse VOP en VS
Werkgeversorganisaties
Zie pagina 211 en 212
Het VNO-NCW
- Belangen
- Ondernemingsraad en CWI
- Waar houdt het zich mee bezig
- Middelen
- Stichting van de Arbeid en SER
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
9
5. De Nederlandse VOP en VS
De overheid
Zie pagina 212
- Doelen van het overheidsbeleid, oa welvaart
- Sociale Zekerheid: sociale verzekeringen en
sociale voorzieningen
- Waarden
- Verschillende rollen
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
10
5. De Nederlandse VOP en VS
Dit bedoelen we niet met het
Poldermodel.
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
11
5. Het Nederlandse Model
Het Poldermodel
De systemen
Het
economische
systeem
De politiekeconomische
cultuur
De subsystemen
VOP-systeem
De Gemengde
Economie
Een Overlegcultuur
Het sociaalVerzorgingsstaat Het Rijnlandse
economische
systeem
model
systeem Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
12
5. De Nederlandse VOP en VS
Enkele termen verklaard
privatisering
vermaatschappelijking
nationalisatie/soci
alisering
verstatelijking
liberalisering
vermarkting/commercialisering
We kunnen de SE ook gebruiken om belangrijke beleidstermen in één klap
duidelijk te maken
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
13
5. De Nederlandse VOP en VS
De drie sociaal-economische denkmodellen
We kunnen nu onze kennis van dit hoofdstuk gebruiken om op een
rijtje te krijgen hoe de verschillende stromingen en partijen denken
over economische en sociaal-economische problemen.
Deze kunnen samengevat worden in drie soorten visies:
Het linkse denkmodel
Het rechtse denkmodel
Het confessionele denkmodel
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
14
Civitas
bladzijde 215:
Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
15