Cultuur

Rechtsstaat
Civitas Hoofdstuk 7
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
1
1. Wat is een Rechtsstaat?
Obama:
stappen tegen
regering Bush mogelijk



ANP/DPA/AF gepubliceerd op 11 januari 2009
WASHINGTON - Barack Obama kan naar eigen zeggen niet uitsluiten dat de
vertrekkende regeerders juridische problemen krijgen inzake mensenrechten.
‘Niemand staat boven de wet,’ beklemtoonde Obama zondag in een vraaggesprek
met de omroep ABC.
De regering Bush heeft in het kader van de terrorismebestrijding de rechten van
burgers op zeer omstreden punten ingeperkt en inlichtingendiensten hebben zich
mogelijk aan marteling schuldig gemaakt. Verdachten werden bijvoorbeeld
volkomen rechteloos in een Amerikaanse marinebasis op formeel Cubaans
grondgebied aan de Baai van Guantánamo opgesloten.
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
2
Wat is een Rechtsstaat?
‘Niemand staat boven de wet,’ beklemtoonde
Obama
Dat is het belangrijkste uitgangspunt van een
rechtsstaat
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
3
Wat is een Rechtsstaat?
Drie belangrijke uitgangspunten
Vrijheid staat voorop. Maar in elke staat zijn soms
beperkingen van de vrijheid nodig
Die beperkingen moeten evenzeer gelden voor degenen
die de wetten maken
De burger kan alleen verplicht worden zich aan wetten
te houden als die al bestonden op het moment dat hij
deed waar de wet betrekking op heeft
(legaliteitsbeginsel)
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
4
Wat is een Rechtsstaat?
De drie waarden van de Rechtsstaat:



Vrijheidbescherming (Grondrechten)
Gelijke behandeling (artikel 1 Grondwet)
Rechtszekerheid (legaliteitsbeginsel)
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
5
Wat is een Rechtsstaat?
De staat is de enige instantie die – in het uiterste
geval –geweld mag gebruiken
Maar daar moeten strenge regels voor gelden
Filmpje
Er is een Rechtsstaat nodig om burgers te
beschermen tegen kwaadwillige bestuurders of
bestuurders die fouten maken
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
6
Wat is een Rechtsstaat?
Wat is onder andere nodig voor een Rechtsstaat?
 Democratie: Dat burgers via vrije en geheime
verkiezingen hun politici kunnen kiezen
 Dat er onafhankelijke rechters zijn (Trias
Politica)
 Dat er een onafhankelijk Pers is die
misstanden aan de kaak kan stellen
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
7
2. Typologie van rechtsstaten
In het rode gebied kunnen rechtsstaten bestaan
Maar ook daar kunnen rechten uitgeschakeld worden
In de gele gebieden vinden we machtsstaten of politiestaten: In linkse
dictaturen zijn politieke rechten niet of zwak aanwezig, in reactionaire of
fascistische landen bestaat voor grote groepen geen rechtsgelijkheid
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
8
2.2 Het Rechtssyteem
We vinden in een land
 Het publiekrecht: betreft overheid en burger
 Het privaatrecht: betreft de burgers onderling
Wereldwijd vinden ook nog:
 Het volkenrecht: internationale regels
Filmpje
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
9
2.2 Het Rechtssyteem
Het publiekrecht: betreft overheid en burger
Onder het publiekrecht vallen onder andere het
Belastingrecht en het Strafrecht

Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
10
3. Het ontstaan van de
Rechtsstaat
Opdracht: Neem over in je schrift en vul aan en vul in:
Wanneer
Wat
Waar
1800 voor Christus
Hammoerabi: bescherming armen en
zwakken
Iran
13e eeuw
Engeland
1215
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
11
4. De Nederlandse Rechtsstaat
Belangrijk begrip: “Civil Society”:
Welke groepen vallen hieronder?
Functioneert de Nederlandse Rechtsstaat goed?
Rechtsstaat Civitas Hoofdstuk 7
12