Memo_-_VenJ_en_ict

Directie Strategie
2 DS
Turfmarkt 147
2511 DP Den Haag
Postbus 20301
2500 EH Den Haag
www.rijksoverheid.nl/venj
Contactpersoon
Hadewych van Kempen
sr kennisadviseur
VenJ en ict
T 070 370 17 67
[email protected]
Datum
24 januari 2014
Ons kenmerk
477189
Het ministerie heeft op allerlei manieren met ontwikkelingen van informatie- en
communicatietechnologieën te maken. Zulke ict-ontwikkelingen hebben gevolgen
voor de samenleving, en dat leidt weer tot andere beleidsdoelen, en andere
manieren waarop beleid werkt of juist niet werkt, en tot andere eisen die aan de
overheid en aan het ministerie van VenJ worden gesteld. Ze hebben ook gevolgen
voor de middelen en mogelijkheden die VenJ heeft om haar taken te vervullen.
Te denken valt aan:
1. Verbeteren dienstverlening aan cliënten/burgers
2. Open data aanbieden
3. Open overheid: transparantie, responsiviteit inclusief interactieve
beleidsontwikkeling, toegankelijkheid/begrijpelijkheid inclusief voorlichting en
politieke communicatie, toegankelijkheid/inclusiviteit
4. Behoud rechtsstatelijke waarborgen in de nieuwe omgeving: privacy,
nondiscriminatie, vrije toegang, vrijheid van meningsuiting, eerlijk proces,
machtsevenwicht, criminaliteitsbestrijding, verdediging tegen spionage en
terreur
5. Doelmatiger maken van uitvoeringsprocessen inclusief toezicht (denk aan
rechterlijke uitspraken)
6. Het Nieuwe Werken: eigen organisatie moderniseren (arbeid en milieu)
1. Verbeteren dienstverlening
In het directe één-op-één contact van een burger (aangever, slachtoffer, VOGaanvrager, vreemdeling, klager, inspreker, enz.) kan ict worden gebruikt om niet
alleen de communicatie en registratie te digitaliseren, maar ook om meer of
betere informatie en dienstverlening (bijvoorbeeld 24/7, in verschillende talen en
beelden, met klantgerichte apps) te bieden. Denk aan het online kunnen volgen
van je aangifte, of aan online methoden om interactieve beleidsontwikkeling
mogelijk te maken.
Pagina 1 van 3
2. Open data
Data die de overheid (meestal: uitvoeringsorganisaties) verplichtend bij burgers
en bedrijven verzamelt, moeten zoveel mogelijk openbaar ter beschikking worden
gesteld, zodat ze gebruikt kunnen worden als basismateriaal voor nieuwe apps.
De verwachting is dat dat tot innovatie en economische groei zal leiden, en tot
verbetering van de kwaliteit van democratie en rechtsstaat en van de overheid
(denk aan apps die controle op politici makkelijker maken, die de informatie van
burgers verbeteren, die de communicatie tussen burgers en overheid verbeteren
enz.). Er zijn wel risico’s verbonden aan open data. Koppeling van allerlei
gegevens aan geografische informatie (het overgrote deel van open data) kan
leiden tot stigmatisering (denk aan adressen met ‘slechte’ postcodes); privacyinbreuken (door slim koppelen van verschillende datasets van bijvoorbeeld het
CBS); en het aanbieden van informatie over waardevolle bezittingen en
pakkansen aan criminelen.
Directie Strategie
2 DS
Datum
24 januari 2014
Ons kenmerk
477189
3. Open overheid
Zowel de openheid van de overheid richting samenleving (transparantie,
motivering, informatie, openbaarheid, verantwoording) als de openheid van de
overheid voor burgers (prettig contact met de overheid, toegankelijke
besluitvormingsprocedures, inclusiviteit) worden urgenter naarmate de
samenleving beter opgeleid en geinformeerd is, en iedereen meer gewend om
altijd en overal eenvoudig mee te kunnen praten, schrijven, actief deel te nemen
in het publieke domein. ‘Kennis is macht’ en in de moderne samenleving hebben
overheid of instellingen geen monopolie meer op kennis.
4. Rechtsstaat
De ict-ontwikkelingen nopen de overheid ertoe de bescherming van de rechtsstaat
(grondrechten, procedures, rechtshandhaving, criminaliteitsbestrijding,
landsverdediging, machtsbeperking) te heroverwegen. Door de ontwikkeling naar
een datagestuurde samenleving, de toegenomen risico’s en mogelijkheden van
criminaliteit en de veranderde beleidsmogelijkheden, is de focus gericht op het
respecteren van de persoonlijke levenssfeer van alle burgers: privacy als
voorwaarde voor volwaardig burgerschap, vrijheid van meningsuiting, gelijke
behandeling, recht op informatiegaring en op vereniging.
5. Doelmatig beleid
Er kan meer en betere beleidsrelevante kennis worden verzameld,
beleidsprocessen kunnen slimmer worden ingericht en toezicht en handhaving
kunnen effectiever, met behulp van ict.
6. HNW
Moderne ambtenaren werken zelfstandig, werken resultaatgericht samen met
partijen binnen en buiten hun organisatie-onderdeel en opereren in een publiekprivaat netwerk van betrokkenen. De milieubelasting is minimaal, terwijl de
werkomstandigheden en faciliteiten optimaal zijn. Om dat waar te kunnen maken
zijn hoogwaardige interne communicatie, plaats- en tijd onafhankelijk werken en
goede toegang tot informatie voorwaarden. Daar zijn goede ict-toepassingen voor
Pagina 2 van 3
nodig. Denk aan rijksbrede ‘sociale’ media, middelen om online sites te maken,
lokatie-tools, documentsystemen, bibliotheken, toegang tot internet, enz.
Directie Strategie
2 DS
Datum
24 januari 2014
Ons kenmerk
477189
Pagina 3 van 3