Baas over uw werknemer, maar ook over de

Baas over uw werknemer,
maar ook over de ‘vruchten’ van de arbeidsprestaties?
U zou verwachten dat de betaling van het loon van een
werknemer tot gevolg heeft dat de werkgever de eigenaar
is van alle intellectuele eigendomsrechten (hierna ‘IErechten’ genoemd) op de resultaten van creatieve of
inventieve prestaties van deze werknemer. Dat is zeker
niet altijd zo! Clausules in een arbeidscontract kunnen veel
oplossen, al wringt ook daar soms het schoentje...
Geen automatische overdracht van (alle) IE-rechten aan
de werkgever
Tenzij andersluidend akkoord, blijft de werknemer de
eigenaar van:
• auteursrechten, vb. op foto’s, artikels en bijdragen,
teksten, handboeken, handleidingen, folders, brochures,
logo’s, commerciële of andere slogans, tekeningen,
illustraties, websites, geluidswerken, audiovisuele
werken, allerhande gebruiksvoorwerpen;
• de zgn. afhankelijke uitvindingen (die niet kaderen in
de opdracht waarvoor de werknemer werd aangenomen
maar wel verband houden met de activiteiten van de
werkgever) en vrije uitvindin-gen (door de werknemer
gedaan met eigen middelen en tijdens zijn vrije tijd).
Een gedegen contractuele regeling is dus absoluut aanbevolen voor:
• de overdracht van auteursrechten. De overdracht van
auteursrechten kan plaatsvinden (i) voor zover de
creatie van het werk binnen het toepassingsgebied van
de arbeidsovereenkomst valt en (ii) op voorwaarde dat
de overdracht uitdrukkelijk wordt afgesproken;
• de overdracht van vermogensrechten op zgn. af hankelijke (en eventueel) vrije uitvindingen, al zijn
dergelijke overdrachten in de praktijk vaak het voorwerp
van betwisting en worden deze niet steeds als geldig
beschouwd.
(Soms) automatische overdracht van IE-rechten aan de
werkgever
De wetgever beschermt de ondernemer wel goed voor
enkele IE-rechten, zoals:
• tekeningen & modellen, vb. het patroon van bekleding
of textiel, het nieuwe design van een meubel, gsm,
verpakkingsmateriaal, bouwmaterialen, sanitair, enz.;
• computerprogramma’s, vb. de software die de
werknemer voor een bepaalde activiteit van uw
onderneming heeft geschreven of het voorbereidend
materiaal zoals schetsen, notities, enz.;
• databanken, vb. klanten- en leverancierslijsten of
andere verzamelingen van gegevens (vb. naakte data,
cijfers, nummers, enz.), al dan niet in elektronische vorm
(vb. verzameling steekkaarten, gevens op een cd-rom, enz.);
• zgn. ‘dienst’ uitvindingen, d.w.z. uitvindingen door de
werknemer gedaan in uitvoering van zijn arbeids overeenkomst, vb. een product, een werkwijze/
methode voor het fabriceren, verkrijgen, enz. van een
bepaald product.
Wat betreft de voormelde IE-rechten wordt, wanneer de
werknemer deze in zijn functie ontwerpt, de werkgever
van rechtswege en dus automatisch als de ontwerper
beschouwd. De automatische overdracht is wel steeds
beperkt tot de vermogensrechten (exploitatierechten)
op de creaties terwijl de morele rechten (vb. recht op
naamsvermelding, recht op bekendmaking, recht op
vaderschap, recht op eerbied) niet worden overgedragen.
Bovendien kan de werkgever slechts via registratie een
beroep doen op IE-bescherming.
Een bijzondere contractuele afspraak is hier dus nuttig
omwille van enkele redenen:
• u kan bepalen dat u als werkgever ook de verkrijger
bent van de morele rechten, dat de werknemer afziet
van zijn naamsvermelding, dat u als werkgever vrij
beslist of u de creatie al dan niet publiek maakt, enz.,
zodat u als werkgever de vermogensrechten ten volle
kan benutten;
• u kan best bepalen dat u als werkgever voor de
overdracht van de IE-rechten naast het salaris aan
de werknemer geen andere bijkomende vergoeding
verschuldigd bent;
• er kan m.b.t. de IE-rechten best het één en ander bepaald
worden i.v.m. de omschrijving van het toepassingsgebied, de
duur, de beschermingsomvang, de geografische ruimte, enz.;
• u kan een bijzondere discretie- en geheimhoudings verplichting opleggen aan uw werknemer;
• u kan een forfaitaire schadebeding opnemen in geval
van inbreuken op de (verkregen) IE-rechten.
Vorm van IE-afspraken
Bedingen die een afstand of regeling van IE-rechten
voorzien, worden steeds restrictief geïnterpreteerd. Het is
dus aangewezen om voorzichtig te zijn bij het opstellen
van dergelijke clausules en ervoor te zorgen dat deze
voldoende duidelijk zijn.
Een goed en aangepast arbeidscontract is dus een must.
U kan met uw werknemer ook een afzonderlijke
overeenkomst (of een Addendum) afsluiten inzake de
overdracht van IE-rechten. Ook dit is perfect geldig.
Een overdracht van IE-rechten moet trouwens niet
noodzakelijk in een individuele overeenkomst of clausule
geregeld worden. Dit kan ook bij collectieve overeenkomst
geregeld worden (vb. collectieve arbeidsovereenkomst).
Vaak voorzien arbeidscontracten niet of onvoldoende in
de overdracht van IE-rechten aan de werkgever. Laat dit
daarom tijdig nagaan en aanpassen.
Frank Cleeren
[email protected]
Pieter Dujardin
[email protected]
Arts, Cleeren & vennoten • T: +32 89 36 70 45 • www.artscleeren.be