Tijd van Grieken en Romeinen

TIJDVAK 2
Tijd van Grieken en Romeinen
Andere namen voor deze tijd:
Oudheid
4 De Griekse stadstaat
5 De klassieke stijl
6 Het Romeinse wereldrijk
7 Romeinen en Germanen
8 Jodendom en christendom
Het pictogram:
Op de achtergrond een Romeinse inscriptie in
Latijnse letters. Op de voorgrond een Griekse
tempel
Dit tijdvak hoort bij de OUDHEID
4 DE GRIEKSE STADSTAAT
De ontwikkeling
van
wetenschappelijk
denken en het
denken over
burgerschap en
politiek in de
Griekse stadstaat.
De Grieken
Een
belangrijke
woonden
Griekse
in stadstaten
staatsman met
wasverschillende
de Atheense legeraanvoerder
bestuursvormen:
democratie, alleenheerschappij
Pericles,
of
die in de vijfde
aristocratie.
Deeeuw
Grieken
voorvroegen
Christus
zich
zo’n
af welke bestuursvorm
dertig
het
best
jaar
was.
leiding
Ze dachten
gaf in Athene.
dus na over politiek. De Atheners
Pericles
kozen
voor
roemde
democratie.
het democratisch
Het idee was dat het volk niet
staatsbestel,moest
onderdanig
waar zijn,
Athene
maar
haar
moest
rijkdom
meebeslissen. Mannen
en vrijheid
van
de stadstaat
aan temoesten
danken zou
burgers
hebben.
zijn, deelnemers aan de
Pericles Ze
politiek.
hield
moesten
goede zelf
redevoeringen.
keuzes maken
Inbekende
en niet zomaar
Een
Grieksevan
wetenschapper was Archimedes (287 v.C.-212
een democratie,
alles
aannemen. waar
Zo’n kritische
mensen houding
de Grieken
v.C.). pasten
Hij voerde
allerlei natuurwetenschappelijke experimenten uit.
overtuigd
ook
op andere
moeten
gebieden
worden,
toe,
is dat
zoals
een
de leidde
geneeskunde
en de zoals een brandspiegel waarmee
Dat
tot uitvindingen,
belangrijkZo
filosofie.
voordeel.
ontwikkelde zich het wetenschappelijke
denken.
vijandelijke schepen
tegengehouden konden worden.
WAT ZIJN VOORBEELDEN VAN HET DENKEN IN DE
GRIEKSE STADSTAAT?
5 DE KLASSIEKE STIJL
De klassieke
vormentaal van de
Grieks-Romeinse
cultuur.
De Romeinen waren goed in het bouwen van
koepels en bogen. Dat is technisch
ingewikkeld. Aan de Griekse stijl voegden de
Romeinen dus hun techniek toe. Hier zie je
een Romeinse aquaduct in het zuiden van
Frankrijk. Op veel plaatsen in Europa zijn
zulke
Romeinse
bouwwerken te
In
de bouwen beeldhouwkunst
bewonderen.
ontwikkelden de Grieken een eigen
stijl. De Romeinen namen deze
stijl over en exporteerden hem via
veroveringen naar andere delen
van Europa. Na de val van
Romeinse rijk bleef de GrieksRomeinse vormentaal het
Een Griekse tempel op het Italiaanse eiland Sicilië. Overal waar de
voorbeeld voor bouwmeesters enGrieken kolonies stichtten, bouwden zij tempels voor hun goden.
kunstenaars.
Kenmerkend zijn de zuilen en het driehoekige front bovenaan de gevel
WAT ZIJN DE KENMERKEN VAN(het timpaan).
DE KLASSIEKE STIJL?
6 HET ROMEINSE WERELDRIJK
De groei van het
Romeinse
imperium,
waardoor de
Grieks-Romeinse
cultuur zich in
Europa
verspreidde.
Rome ontstond rond 750 v.Chr. Door veroveringen
groeide het dorpje in duizend jaar tijd uit tot een groot
en machtig rijk. Overal waar de Romeinen kwamen
voerden ze hun wetten en bestuur in. Overwonnen
volken boden ze het Romeinse burgerrecht aan. Zo
werden deze volken beïnvloed door de Romeinse
cultuur, die op haar beurt weer sterk was beïnvloed
door de cultuur van de Grieken. De Grieks-Romeinse
cultuur werd de heersende cultuur in Europa.
WAT IS EEN VOORBEELD VAN DE ROMEINSE
EXPANSIE? WAARIN ZIE JE DE GRIEKS-ROMEINSE
CULTUUR TERUG?
Op dit
Het
schilderij
17e-eeuwse
is in 1656
gemaakt door
schilderij
zie jede
hoe de
Nederlandse
Griekse
koning
schilder
Pyrrhus
Ferdinand
een
Romeinse
Bol. gezant
In de
Gouden Eeuw
probeert
te intimideren
namen
veel een
met
kunstenaars
olifant. Inde
281
klassieke
v.Chr.
landde
cultuur
Pyrrhus
als op
thema,
het
Italiaanse
niet alleen in
Nederland maar
schiereiland
om de
in heel
Europa. kolonies
Griekse
Bol’s schilderij
in hun
kwamtegen
strijd
in hetde Romeinen
Amsterdamse
bij
te staan. Zes
stadhuis
jaar later
te
hangen.
verliet
hijHet
Italië,
was
waarna
bedoeld
als boodschap:
het
hele schiereiland
de van
Romeinse
Rome
was.gezant ging
niet door de knieën voor
de intimidatie van
Pyrrhus. Zulk integer
gedrag werd ook van
Amsterdamse
burgermeesters verwacht.
Zo zie je hoe de GrieksRomeinse cultuur
doorwerkte in Europa.
7 ROMEINEN EN GERMANEN
De confrontatie
tussen de GrieksRomeinse cultuur
en de Germaanse
cultuur van
NoordwestEuropa.
De
Romeinen stuitten op
Germanen in het
Voorbeeldgebeurtenis:
Dede
Bataafse
huidige
Duitsland.
Eerst
OpstandNederland
(69). Dit isen
een
voorbeeld
van
probeerden
Germaanse
te
confrontatie:ze
dehet
Bataven
wildengebied
vrijheid,
Voorbeeldverschijnsel:
Religie.
veroveren.
Toen
dat niet
lukte, maakten ze de
verzetten zich
tegen
Romeinse
De Bataven vereerden Hercules Magusanus als
Rijn
tot grensrivier.
Aan de grens
overheersing.
De Bataafse
leider woonden
is ook
god. Hercules was een Romeinse god,
ook
binnen
het Rijk, van
zoals
de
een Germanen
voorbeeld van
overneming
debelangrijkste
Magusanus
een Germaanse. Ze werden gecombineerd
Bataven
in cultuur.
het tegenwoordige
Nederland.
Romeinse
Hij was al jaren
lang
in Die
één god. Er zijn resten van tempels opgegraven. De
Germanen
namen
veel van
de Romeinen
dienst van het
Romeinse
leger
en ooktot
zijn
over,
hun eigen
cultuur
lagerDetempels zien er Romeins uit.
naamomdat
was Romeins:
Julius
Civilis.
ontwikkeld
(ze kenden
bijvoorbeeld
Bataven enwas
Romeinen
sloten
weer vredegeen
schrift).
op een brug die in het midden was
WAT
IS EEN Dat
VOORBEELD
EEN
opgebroken.
zie je op deVAN
afbeelding.
CONFRONTATIE EN EEN VOORBEELD
VAN OVERNEMING VAN ROMEINSE
CULTUUR?
8 JODENDOM EN CHRISTENDOM
De ontwikkeling
van het jodendom
en het christendom
als de eerste
monotheïstische
godsdiensten.
Vanaf
ca 1200
in Palestina het joodse
Omstreeks
het v.C.
jaar leefde
30
volk.
joden
geloofden
in één god, die alléén met
werd De
Jezus
door
de
hen
een verbond
hadover
gesloten. Andere volkeren in
Romeinen,
die toen
die
tijd geloofden
dat er heel veel goden waren.
Palestina
heersten,
Omstreeks
begin van onze jaartelling predikte de
gekruisigd. het
Hij werd
joodse
geestelijke leider
ervan beschuldigd
een Jezus Christus een nieuwe
boodschap:
Godzijn,
waseen
er voor iedereen, niet alleen
‘valse messias’
voor
de joden.verlosser
Zo ontstond uit het jodendom het
zogenaamde
christendom.
De bijbel
van de mensheid.
Voorvan de christenen bevat naast
de
geschriften
ook verhalen over Jezus.
hetjoodse
christendom
is deze
Nadat
Jezus
omstreeks het jaar 30 door de
kruisdood
heel
De joden
Romeinen
gekruisigd
was, verspreidde
hetgeloven dat God zelf hun via de profeet Mozes allerlei wetten
belangrijk. Door
te
heeft gegeven.
christendom
zich van
snel over het Romeinse
rijk. Tot die wetten behoren ‘tien geboden’. Die joodse regels
sterven als zoon
zijn later ook door de christenen overgenomen. De wetten zouden
Uiteindelijk
werddeheel
Europa christelijk.
God zou Jezus
straf
omstreeks 1300 v.C. aan Mozes zijn gegeven op een bergtop in de
voor
zonden
van de
WAT de
ZIJN
BELANGRIJKE
MOMENTEN IN DE
Sinaï-woestijn.
mensen
op zich hebben
ONTWIKKELING
VAN JODEN- EN
genomen.
CHRISTENDOM?