Brooks Ritchey, senior managing director, K2 Advisors, kijkt verder

July19,2016
BrooksRitchey,seniormanagingdirector,K2Advisors,kijktverderdandedagelijksegegevensen
beleidsdebattenomtoteentotaalbeeldtekomenvaneentrenddiebelangrijkeimplicatieszoukunnenhebben
voormarkteneconomie:devergrijzingvandewereldbevolking.
DeinmiddelslegendarischefrontmanvandeRollingStones,MickJagger,zonghetal:“Whatadragitisgetting
old”.Oudwordenisvervelend,ennietalleenvoorrocksterren,maarookvoordeeconomie.
Dewereldwordtouder(sommigegeografischegebiedenvéélouder),envooronswordtditstilaanzondertwijfel
eenaanzienlijkehindernisvoordeeconomischegroei.Eendievoorlopigwellichtnognietvanhettoneel
verdwijnt.
Ditzijndegegevens:VolgenshetAmerikaansebureauvoordestatistiek,hetUSCensusBureau,isnaarschatting
8,5%of617miljoenmensenvandetotalehuidigewereldbevolkingvan7,3miljard65jaarenouder.[1]Tegen
2050zaldatcijfernaarschattingcirca20%bedragen,of1,6miljardmensenoverdehelewereld.Metandere
woorden:overongeveer30jaarzalbijnaeenvijfdevandewereldbevolkingouderzijndan65.[2]
Watopmerkelijkis,isdaterin2020voorheteerstindegeschiedenisvandemensheidmeer65-plusserszullen
zijndankinderenonderdevijfjaar.Hetduurtnietzolangmeervoorditkeerpuntwordtbereikt,enwaarschijnlijk
zullendezetweeleeftijdsgroepenindenabijetoekomstintegengestelderichtingenblijvengroeien.
Inminderontwikkeldelanden,vooralinAziëenLatijns-Amerika,verlooptdezeverdubbelingveelsneller.Daarzal
hetnaarschattingminderdan20jaardurenvoordieverdubbelingplaatsvindt.(Zieonderstaandegrafiek.)
Ookhettempowaarinvolkerenvanbepaaldelandenvergrijzen,neemtexponentieeltoe.Eenveelgebruikte
maatstafvoordevergrijzingishoeveeljarenhetduurtvooreenbevolkingvan65jaarenouderverdubbeltvan
7%naar14%vanhettotaal.Voordemeesteontwikkeldelanden,waardezeverdubbelingreedsheeft
plaatsgevonden,duurdeditprocesgemiddeldzo’n75jaar.VoorFrankrijkduurdehet115jaar,voorAustralië73
jaar,voorZweden85jaarenvoordeVerenigdeStaten65jaar.[3]
DeWereldgezondheidsorganisatieenandereinstellingenhebbenvastgestelddatenkelegroeilandenvan
vandaag–integenstellingtotwatdeontwikkeldemarkteninde20eeeuwhebbenmeegemaakt–misschienwel
deeerstelandenzoudenkunnenzijndieoudwordenvoorzerijkworden.
Erzijntalrijkeredenenvoordezeongelijkheid:mogelijkhedenomdelevensduurteverlengen,moderne
geneeskunde,beterelandbouw,socialengineering(bijv.China’snationalebeleiddatbeperkingenoplegtaanhet
aantalkinderen).Ditis,ongeachtdeoorzaak,echteennieuwfenomeen,enzouweleensaanzienlijke
economische,socialeengeopolitiekeimplicatiesvoordewereldkunnenhebben.
Can’tGetNo(Market)Satisfaction
Dewereldwordtgrijzer,datisduidelijk(enhopelijkwijzer,hoeweldatnognietzozekeris).Maarwatbetekent
ditvanuiteeneconomischstandpunt,ofmeerspecifiek,vanuithetstandpuntvandemarkt?
Latenweeersteenskijkenhoesterkdeeconomieopditmomentis.Centralebankendoenweliswaarhun
uiterstebestomdewereldvangeldtevoorzien,maarwathebbenwedaarwerkelijkalaangehad?Hetkloptdat
weeenmogelijkrampzaligewereldwijdedepressieeneenvolledigeinstortingvanhetAmerikaanse
bankensysteemhebbeningeruildvooreenietsmilderetegenvaller(watwenudeGroteRecessienoemen).Enin
detussentijdhebbenwerisicofactorenindearmengesloten(inbepaaldegevallenzelfszonderenigonderscheid
temaken),vaaktenkostevanechtefundamentelewaarderingenenkansenomalfategenereren.Maarwat
heeftdatopgeleverdvoordeeconomischegroei?Nietheelveel,zoblijktuitdelaatsteprognoses,althans
volgensons.
Op27aprilbleekuiteenverslagvanhetAmerikaanseBureauofEconomicAnalysisdatdeAmerikaanse
economischegroeiinheteerstekwartaalnauwelijks0,5%opjaarbasisbedroeg.Datcijfervoldeednietaande
verwachtingen,bedroegdehelftvandegroeidieinhetvierdekwartaalvan2015werdopgetekend,en
vertegenwoordigdedelaagstegroeiperkwartaalsindsheteerstekwartaalvan2014,toendewinterals
schuldigewerdaangewezenvoorhetnegatieveresultaat(blijkbaarvondenmensenhetvreemddathetkoudwas
inNoord-Amerika).Ookwasdithetderdeopeenvolgendekwartaalwaarindegroeivanhetbrutobinnenlands
product(bbp)eendalinglietoptekenen.
Opbasisvandezecijfershebbendeenormeprogramma’svoorkwantitatieveversoepeling(QE)(ZIRP’s,NIRP’s,
LTRO’s,ESM’s,EFSM’s,enz.),denasleepvanbuitensporigehefboomwerkingweliswaarverzacht,maarhebbenze
hundoelstelling,namelijkhetaanzwengelenvandegroei,nogsteedsnietbereikt.Hoekomtdat?
Sommigenzeggendatdeonderliggendeeconomischetheorievandieprogramma’salvanmeetafaanniet
klopte(zieonzevorigeblogpost:DeonbedoeldegevolgenvanZIRPenNIRP).Anderenwarenvanoordeeldatze
deenigemanierwaren–ennogsteedszijn–omvooruitgangteboeken.Misschienisernogmeerliquiditeit
nodig?Volgensmijligthetantwoordwaarschijnlijkergensinhetmidden,enhopelijkwetenweooithetevenwicht
tevinden.
NaastdeacademischeargumentenoverQEzijnereenaantalanderereëleenbelangrijkestructurele
struikelblokkendieeeninvloedhebbenopdeeconomischegroei,eneenvandebelangrijksteisdereeds
vermeldeexponentiëlevergrijzingvandewereldbevolking.Dietrendkunnenwenietzomaarnaastons
neerleggen.
TimeIsonOurSide?Helaas,tijdisjuistietsdatnietinonsvoordeelspeelt
Economiekanwordengedefinieerdalsdestudievandemanierwaaropmensenkeuzesmakenbijschaarste,en
heteffectvandiekeuzesopdemaatschappij.Zaldeeconomiezichopnatuurlijkewijzekunnenaanpassenaan
eentoekomstwaaringoederenendienstenwellichtstatischblijven,maardoorsteedsmindermensenworden
gekocht(schaarstevandevraag)?Hoezoudatkunnengebeuren?Dalendeprijzenmisschien?Deflatie?
Demografischetendensenzijnalseenlekkendebadkamerkraan.Hetprocesverlooptzogeleidelijkendeinvloed
isdermategeringdatheteenzekeretijdnietwordenopgemerktofonderschat–misschienweltientallenjaren–
tothetbaduiteindelijkdoorhetplafondzakt.Metanderewoorden,devergrijzendewereldbevolkingisietswat
dooreconomenenanderewaarnemersvaakwordtgeminimaliseerd.Hoeweldedemografischeverschuiving
vooralsnogsoepelengeleidelijkisverlopen,zouzevolgensonsooitweleensvooreenaanzienlijkevolatiliteitin
dewereldwijdeeconomieënenmarktenkunnenzorgen.Zijnophetplafonddeeerstewaterdruppelsalte
bespeuren?
Wemoetenimmersonthoudendatproductieafhankelijkisvanbevolking,nietalleenvoorarbeidskrachten,maar
ookvoorconsumptie.Hetbbpheefttweebasiscomponenten:groeivandeproductiviteitengroeivande
beroepsbevolking.Eeneconomiekanduspasgroeienalsde(beroeps)bevolkingtoeneemt,ofalsde
productiviteitstijgt.
We’veBeenAroundaLong,LongYear
Hetlijktvrijduidelijkdatdeberoepsbevolkingvoorlopignietzaltoenemen.Neemnudebabyboomgeneratie,de
meestemensendienadeTweedeWereldoorlogzijngeborentussen1946en1964.VolgenshetPewResearch
CenterinWashingtonDCvierenindeVerenigdeStatenelkedag10.000babyboomershun65everjaardag(de
leeftijddiedoorgaansgeassocieerdwordtmetpensioen).Ditgebeurdevoorheteerstin2011,enzalelkedag
blijvendurentot2029.Denkeensgoednaoverdegevolgendaarvan.10.000!Elkedag!
Meergepensioneerdenbetekenteentrageregezinsvorming,minderconsumptie-uitgavenenneerwaartsedruk
opaandelenkoersenaangeziendekoopkrachtnahetpensioendaalt.Wanneerdementaliteitbijbabyboomers
verschuiftvanmeervermogenvergarennaarvermogensbehoud,zullenzewaarschijnlijkaandelenkopenomhun
pensioentefinancieren.Geennieuwehuizen,mindervakanties,geennieuweautoomdepaarjaarenminder
uitgavenaanluxeproducten.Voorhenisgezondheidszorgwellichthetbelangrijkst.
DeeconoomJohnMauldinheeftberekenddateen50-jarigeindeVerenigdeStatengemiddeld$42.000aan
spaargeldheeft.Vooreenkoppelvan65bedragendemedischekostengespreidoverdevolgende20jaarnaar
verwachting$218.000.Eénopdrieheeftnietsgespaardvoorzijnpensioenop65,enbijna40%isvolledig
afhankelijkvandesocialezekerheid.Alswerekeninghoudenmetdiecijfers,danlijkternietveelbesteedbaar
inkomenoverteblijven.
AStormIsThreatenin’(envormteenbedreigingvooronspensioen)
Alswenadenkenoverdetoekomstvandewereldwijdeeconomischemachine,ishetbelangrijkomideeënover
vergrijzingenhetwestersebegrip‘pensioen’inperspectiefteplaatsen.Hetbeeldvaniemanddieopdeleeftijd
van65jaarzijnbaaninruiltvooreenluilekkerlevenvanhobby’s,golf,optijdavondetenendaarnaeenfilmpjein
debioscoopvaneenofanderduurrusthuisinFloridaofeenanderezonnigeplek,iseenrelatiefnieuwe
maatschappelijkeconstructie,endanvooraleenwesterse.
Voorhetgrootstedeelindegeschiedenisvandemensgingenmensenwerkenzolangzedaartoefysiekinstaat
waren,enoverledendoorgaanskortdaarna(helaasisditinsommigedelenvandewereldnogsteedszo).Dus
hoewelhetpensioenzoalswedatnukenneneenenormemaatschappelijkevooruitgangbetekent,isheteen
relatiefnieuwconcept.Niemandweetdanookvolledigzekerwatdaarvandeeconomischegevolgenoplangere
termijnzullenzijn,ofwatwekunnenverwachten.
NeembijvoorbeeldChina’seenkindbeleid.Hierdoorisereenmaatschappelijkegeneratieontstaanwaarbijelk
actieflidvandehuidigeberoepsbevolkinguiteindelijkzalmoetenzorgenvoortweeouders,viergrootoudersen
misschieneenofmeereigenkinderen.BovendienheeftChinageensocialezekerheidsprogrammaofeenander
vergelijkbaarveiligheidsnet.Eengrootdeelvandebevolkingleefternogsteedsonderwatwijalsde
armoedegrenszoudenbeschouwen.Endanhebbenwehetnognietoverluxe-uitgaven.Watzijnhun
vooruitzichtenomnahunpensioengewoontekunnenleven?
YouCan’tAlwaysGetWhatYouWant…
Allesbijelkaarschetsendestruikelblokkenvoordetoekomstdiedoordewereldwijdevergrijzingzijnontstaan,
naaronzemeningeenvrijsombertoekomstbeeld.Eeneconomiekangroeienalsereeneconomischklimaat
bestaatdatgunstig/vruchtbaarisvoorgroei.Daarkomthetopneer.Datklimaatlijktvandaagniettebestaan,
behalvedandecentraalbankiersdiehunhandaandeknopvandegeldkraanhebben.
Hoewelerzekerstructureleproblemenzijnwaaraandewereldhethoofdmoetbieden,zijnerwellichtbepaalde
sectorendiejuistbaathebbenbijdezeverschuiving.Wezoudenbijvoorbeeldkunnenverwachtendatdesector
vandegezondheidszorgsterkgroeit,inclusiefmedischetechnologieenfarmacie.Ookkantechnologieons
mogelijkeenhandjehelpenomhetproductietekortteoverbruggendatdoordegepensioneerdenontstaat.
Misschienkunnenmachinesmeerproducerenmetminder.
Hetpuntis:wekunnendetoekomstnietvoorspellen,enmogelijklevertdezetrendverschuivinginde
wereldwijdedemografienietopwatwehaddengewild.Maarookheelmisschienleverthetuiteindelijkbepaalde
dingenopwaarvanwenooithaddengedachtdatwezenodighadden.
UkuntmeervooruitzichtenvanFranklinTempletonInvestmentsinuwinboxontvangen.Schrijfinopdeblog
BeyondBulls&Bears.
VoortijdigebeleggingstipskuntuonsvolgenopTwitter@FTI_GlobalenopLinkedIn.
Deverklaringen,meningenenanalysesvertegenwoordigenhetpersoonlijkestandpuntvande
beleggingsbeheerder.Zijzijnenkelbedoeldteralgemeneinformatieenmogennietwordenbeschouwdals
individueelbeleggingsadviesofalseenaanbevelingofverzoekomenigeffecttekopen,teverkopenofte
houden,ofenigebeleggingsstrategietevolgen.Zevormengeenjuridischoffiscaaladvies.Deinformatieindit
documentwordtverstrektperdepublicatiedatumenkanzonderkennisgevingveranderen,enisnietbedoeldals
eenvolledigeanalysevanelkbelangrijkfeitovereenland,regio,marktofbelegging.
Erkunnenbijdeopstellingvanditdocumentgegevensvanexternebronnenzijngebruiktdienietonafhankelijk
doorFranklinTempletonInvestments(‘FTI’)zijngecontroleerdofbevestigd.FTIaanvaardtgeen
aansprakelijkheidvoorverliezendievoortvloeienuithetgebruikvandezeinformatie,endegebruikerdientzelf
tebepaleninwelkematehijwilvertrouwenopdezeverklaringen,meningenenanalyses.Producten,dienstenen
informatiezijnmogelijknietinallerechtsgebiedenbeschikbaarenwordenalleendooranderegelieerde
ondernemingenvanFTIen/ofhundistributeursaangebodenalsdatdoordelokalewet-enregelgevingwordt
toegestaan.Gelieveuweigenbeleggingsadviseurteraadplegenvoornadereinformatieoverdebeschikbaarheid
vanproductenendiensteninuwrechtsgebied.
Watzijnderisico’s?
Allebeleggingengaanmetrisico’sgepaard,waarondereenmogelijkverliesvanhetingelegde
kapitaal.Dewaardevanbeleggingenkanzoweldalenalsstijgenenbeleggerskrijgenmogelijkniethet
volledigeingelegdebedragterug.
[1]Bron:USCensusBureau,‘AnAgingWorld:2015,InternationalPopulationReports’,uitgegeveninmaart2016.
[2]Ibid.
[3]Ibid.
©2017.FranklinTempletonInvestments.Allrightsreserved.