lichamelijke ongeschiktheid

23
pensioenen
Definitieve
lichamelijke ongeschiktheid
Joris Lermytte
Statutaire ambtenaren die langdurig ziek zijn kunnen definitief lichamelijk ongeschikt worden bevonden. Ze verkrijgen dan een rustpensioen. Het
voordeel van dat pensioen is ongetwijfeld de rechtszekerheid: het pensioen
is definitief. Een vroegtijdig pensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid
heeft echter ook tal van nadelen.
Vaststelling
Langdurige ziekte kan er voor zorgen dat men
de opgebouwde ziektedagen uitput. Bij uitputting van de ziektedagen kan een bestuur
beslissen om de ambtenaar te laten oproepen
voor een medische instantie met het oog op
de beoordeling van diens geschiktheid. De
Vele vroegtijdig
gepensioneerden kunnen
evenwel niet of slechts
gedeeltelijk op de
minimumsupplementen
terugvallen.
meest gekende van deze instanties is de cel
pensioenen van het Bestuur medische expertise van de FOD Volksgezondheid, beter gekend
als MEDEX. Militairen worden beoordeeld door
de Militaire Commissie voor Geschiktheid en
Reform (MCGR). Politiepersoneel kan worden
opgeroepen voor de Commissie voor geschiktheid van het personeel van de politiediensten.
Pensioen volgt na de vaststelling van definitieve of tijdelijke ongeschiktheid. Ook wanneer
geen wedertewerkstelling kon plaatsvinden of
wanneer die niet succesvol bleek volgt ambtshalve pensioen. Voor ambtenaren ouder dan
60 jaar bestaat nog een bijkomende regeling.
Zij worden ambtshalve gepensioneerd wanneer ze vanaf hun 60e verjaardag 365 dagen
afwezig zijn wegens ziekte.
Laagdrempelig
Het pensioen wegens lichamelijke ongeschiktheid is laagdrempelig: voor het recht op
het pensioen bestaat in principe geen enkele
Basisbedrag
len dan wanneer men zou hebben doorge-
voorwaarde qua leeftijd of aantal dienstjaren.
De berekening van het rustpensioen wegens
werkt tot wanneer men een pensioen wegens
Enkel wie een bijambt uitoefende gedurende
lichamelijke ongeschiktheid is dezelfde als
leeftijd zou kunnen verkrijgen. Bijgevolg
minder dan tien jaar kan dit pensioen niet ont-
dat van het ‘gewone’ rustpensioen. Het pen-
valt ook het basisbedrag van het pensioen
vangen. Ondermeer die lage drempel vertaalt
sioenbedrag is dus de resultante van de aan-
meestal een pak lager uit. Het basisbedrag
zich in een vrij ruim gebruik. Het Rekenhof
neembare diensten, de referentiewedde en
kan evenwel soms aangevuld worden met
becijferde dat in de periode 2003-2008 jaar-
de tantième of pensioenbreuk. Het vroegtij-
een minimumsupplement, waardoor men
lijks gemiddeld 2408 of 14% van totaal aantal
dige karakter van het pensioen zorgt er voor
redelijk inkomensniveau kan behouden. Het
nieuwe pensioenen toegekend werden in het
dat zowel de aanneembare diensten, als de
Rekenhof stelde vast dat in de periode 2003-
kader van lichamelijk ongeschiktheid.
referentiewedde veelal een pak lager uitval-
2008 een gemiddeld nieuw pensioen wegens
24
pensioenen
lichamelijke ongeschiktheid 1705 euro bruto
per maand bedroeg. Dat is 27,5% lager dan
het gemiddelde nieuw rustpensioen wegens
leeftijd.
Minimumpensioen
Het gewaarborgd minimumpensioen wegens
lichamelijke ongeschiktheid zorgt er voor dat
wie een basispensioen heeft dat onder de
wordt het minimum vermenigvuldigd met de
Werknemerspensioen
minimumgrenzen valt, een supplement kan
verhouding tussen de deeltijdse duur van de
Het verkrijgen van een overheidspensioen
ontvangen dat het pensioen tot die grenzen
loopbaan en de voltijdse duur van de loop-
wegens lichamelijke ongeschiktheid opent
optrekt. De minimumgrens voor een alleen-
baan. Wie bijvoorbeeld slechts halftijds heeft
op geen enkele manier rechten op het verkrij-
staande bedraagt 50% van de gemiddelde
gewerkt en dat minder dan 40 jaar, heeft
gen van een werknemerspensioen. Wie voor-
wedde van de laatste vijf jaar, waarbij het
slechts recht op de helft van de minimumbe-
afgaandelijk aan de loopbaan in de overheids-
equivalent maandbedrag ten minste 1212,69
dragen.
sector in de privésector heeft gewerkt, kan
euro moet bedragen en ten hoogste 1705,04
Op de tweede plaats wordt het verkregen
meestal slechts op de pensioenleeftijd aan-
euro. Een gehuwde gepensioneerde heeft
supplement verminderd met andere eigen
spraak maken op het werknemerspensioen.
recht op 62,5 % van de gemiddelde wedde
bruto beroeps- of vervangingsinkomens
Bij de het ingaan van het pensioen wegens
van de laatste vijf jaar, waarbij equivalent
of renten boven de 920,92 euro per jaar. Bij
lichamelijke ongeschiktheid voor de leeftijd
maandbedrag niet lager mag zijn dan 1515,86
gehuwden wordt daarbij ook het bruto-in-
van 60 jaar is er geen enkele aanspraak op
euro en niet hoger dan 2131,30 euro. Wie een
komen van de partner afgetrokken, mits een
een werknemerspensioen mogelijk. Voor een
bijambt uitoefende kan geen aanspraak ma-
vrijstelling van de helft van het bedrag onder
vervroegd werknemerspensioen vanaf 60 jaar
ken op een minimumpensioen.
de 613,95 euro per maand. Gehuwden vallen
moet men een loopbaan van 35 jaar kunnen
dan ook vaak terug op het basisminimum van
voorleggen. Dat laatste is vaak niet mogelijk
682,01 euro per maand. Dat bedrag wordt
aangezien men de loopbaan afgebroken zag
Op zich zouden de voorgaande supplemen-
niet verminderd met de inkomsten van de
en er ook hier geen gelijkstelling van de pe-
ten een redelijke levensstandaard moeten
partner. Het ligt echter zo laag dat het vaak
riode van vervroegde pensionering bestaat.
kunnen waarborgen. Vele vroegtijdig gepen-
niet als financieel leefbaar wordt beschouwd.
sioneerden kunnen evenwel niet of slechts
Te meer omdat het basisminimum nog steeds
Cumulatie
gedeeltelijk op de minimumsupplementen
verloren gaat indien men eigen bijkomende
Het pensioen wegens lichamelijke onge-
terugvallen. Verschillende redenen spelen
inkomsten verwerft boven de 920,92 euro per
schiktheid kan beperkt verhoogd worden
hierbij een rol.
jaar. Ook wordt soms een discriminatie erva-
met de inkomsten uit een nieuwe beroepsac-
Op de eerst plaats kan er een belangrijke
ren tegenover niet-gehuwden van wie het
tiviteit. Wie een pensioen ontvangt wegens li-
beperking uitgaan van deeltijdse prestaties.
inkomen van een partner niet in mindering
chamelijke ongeschiktheid kan dat pensioen
Zolang men geen twintig volle jaren heeft ge-
wordt gebracht.
– afgezien van het eventuele minimumsup-
Beperkingen
werkt worden de minimumbedragen immers
verminderd bij deeltijdse prestaties. Daarbij
De periode van
vervroegde pensionering
levert dus op geen
enkele manier
pensioenrechten op.
plement - cumuleren met beperkte beroep-
Definitief
sinkomsten. Beneden de leeftijd van 65 jaar
Het rustpensioen wegens lichamelijke onge-
kan men jaarlijks 7570,41 euro bijverdienen
schiktheid is definitief: het basisbedrag zal
als werknemer en 6056,01 euro als zelfstandi-
nooit meer herberekend worden. Ook na de
ge. Met kinderen ten laste worden die bedra-
pensioenleeftijd behoudt men dus hetzelfde
gen verhoogd tot 11355,02 euro en 9084,01
basisbedrag. De periode van vervroegde
euro. Telkens gaat het om brutobedragen.
pensionering levert dus op geen enkele manier pensioenrechten op. Enkel indexering,
Contractanten
perequatie, cumulatie en eventuele aanpas-
Het pensioen wegens lichamelijke onge-
singen van minimum- of maximumpensioe-
schiktheid bestaat niet voor contractanten.
nen kunnen het pensioen nog wijzigen. We
Bij langdurige ziekte vallen zij onder de inva-
merken echter op dat de minimumbedragen
liditeitsregeling van de ziekteverzekering en
enkel onderhevig zijn aan indexatie en niet
dat tot de normale (eventueel vervroegde)
aan perequatie. Het definitieve karakter zorgt
pensioenleeftijd. De jaren invaliditeit worden
er ten slotte ook voor dat men het pensioen
daarbij gelijkgesteld en dus meegeteld voor
nooit kan verliezen, uitgezonderd bij een cri-
de berekening van het pensioen.
minele veroordeling. De uitbetaling kan enkel
geschorst worden omwille van de cumulatie
met andere inkomsten.