Zinsdelen - WordPress.com

1. Persoonsvorm
Het werkwoord dat in de zin van tijd kan veranderen
2. Onderwerp
‘Wie’ of ‘wat’ voor de persoonsvorm zetten, het antwoord erop is het
onderwerp
3. Gezegde
Geeft aan wat het onderwerp doet of is. Het gezegde bestaat uit de
persoonsvorm en eventuele aanvullingen. Er zijn drie mogelijkheden:
 Persoonsvorm zonder aanvullingen
 Persoonsvorm plus één of meer werkwoorden (werkwoordelijk
gezegde)
 Persoonsvorm plus één of meer naamwoorden (naamwoordelijk
gezegde)
Werkwoordelijk gezegde: drukt een actie of handeling uit en bevat alleen
de werkwoorden van een zin. Is er sprake van een samengestelde zin?
Ieder zinnetje apart ontleden.
Naamwoordelijk gezegde: drukt een toestand uit. Kan in principe alleen
worden gevormd met één van de negen koppelwerkwoorden (zijn,
worden, blijven, lijken, blijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen). In
een naamwoordelijk gezegde is een werkwoordelijk en ee
naamwoordelijk deel.
4. Lijdend voorwerp
Je vindt het lijdend voorwerp door de vraag ‘wie’ of ‘wat’ + persoonsvorm
+ onderwerp + de rest van het gezegde te stellen. Het antwoord hierop is
het lijdend voorwerp. Het lijdend voorwerp kun je ook altijd vervangen
door bijvoorbeeld ‘iets’ of ‘iemand’. Het ondergaat de handeling.
5. Meewerkend voorwerp
Dit is een zinsdeel dat een aanvulling is op het gezegde. Het kan bij
zowel het werkwoordelijk als het naamwoordelijk gezegde voorkomen.
Je kunt het meewerkend voorwerp vinden door jezelf de vraag te stellen:
‘aan/voor wie’ of ‘aan/voor wat’ + persoonsvorm + onderwerp?
6. Voorzetselvoorwerp
Begint meestal met een voorzetsel dat je niet weg kunt laten. Het
voorzetsel heeft een figuurlijke betekenis en geen letterlijke betekenis.
7. Bijwoordelijke bepaling
Tot de bijwoordelijke bepaling kunnen de zinsdelen worden beschouwd
die niet aan de kenmerken van andere zinsdelen voldoen. Er zijn veel
verschillende bijwoordelijke bepalingen:
Bepaling van plaats, bepaling van richting, bepaling van oorzaak,
bepaling van reden, bepaling van hoeveelheid, bepaling van
voorwaarde, bepaling van middel, bepaling van hoedanigheid en
bepaling van tijd.
8. Bijvoeglijke bepaling
De bijvoeglijke bepaling is een deel van een zinsdeel, ook wel een
zinsdeelstuk genoemd. Deze bepaling geeft extra informatie bij een
bepaald woord. Veel bijvoeglijke bepalingen kun je weglaten, je mist dan
echter wel informatie. Als een bijvoeglijke bepaling uit een hele zin
bestaat, noemt men dat een bijvoeglijke bijzin.