Opstandingskerk - Immanuelkerk De Bilt

Immanuëlkerk 9 augustus 2015
Preek over Marcus 7 : 24-30 (en 2 Koningen 4 : 8-17)
Broeders en zusters,
Het evangelie van vorige week ging over rein en onrein. Een discussie met de Farizeeën en
schriftgeleerden, die met reinheid de buitenkant bedoelen, zoals de regel om je handen te
wassen voor het eten. Met daartegenover Jezus, die op de binnenkant focust, onze hele
houding tegenover andere mensen.
Alle slechte gedachten, zegt hij, die bij ons van binnen leven, komen op de een of andere
manier naar buiten en maken zo ons onrein. Hij noemt er twaalf. Ontucht, diefstal, moord.
Overspel, hebzucht, agressie. Vervolgens leugen en bedrog, geen maat kunnen houden, en
jaloersheid. Ten slotte laster verspreiden, zelfverheffing, en je grenzen niet kennen.
Ook wie zich aan de buitenkant keurig aan alle regels houdt die door mensen zijn bedacht,
kan zich door deze onreinheden laten leiden. Omgekeerd horen de mensen die echt zuiver
zijn van binnen, niet altijd tot de meest geachte burgers. Kortom, wie noemen wij rein en
wie onrein?
De Farizeeën hebben de wereld ingedeeld: je hebt vromen - wij - en goddelozen. Je hebt
Gods kinderen - wij - en heidenen. Wie zich houdt aan onze regels, die hoort erbij, de rest
gaat helaas verloren. Jezus gaat daar fel tegenin.
Ook wij hebben onze indelingen in rein en onrein, in meer en minder. En al weten we: in
Christus is geen jood of griek, geen slaaf of vrije, geen man of vrouw - dat is de theorie.
De praktijk is veel moeilijker… . En vanmorgen zien we dat nota bene ook bij Jezus zelf.
Hij ging weg en vertrok, vertelt Marcus. Weg van de Farizeeën met hun indelingen in rein
en onrein, in behouden en verloren. Maar is Hij daar zelf helemaal los van? Hij gaat weg,
maar weggaan lost niet alle problemen op, ook niet bij ons. Soms neem je problemen mee.
Stel dat het volgens jou allemaal aan de anderen ligt. Met hen wil je niets meer te maken
hebben, dus je verhuist of je verandert van baan. Maar op die nieuwe plek heb je binnen
de kortste keren wéér anderen om je heen waar het ook weer aan ligt. En als je daarover
nadenkt, dan ligt het dus niet alleen aan die anderen. Dan kom je eindelijk jezelf tegen.
Jezus vertrekt naar een streek buiten Israël. En zie, een vrouw uit dat gebied klampt Jezus
aan over haar psychisch zieke dochter. Jezus’ reactie is een belediging, die de wereld op
klassiek-farizeïsche wijze indeelt in rein en onrein, in wij en zij. Hij zegt: eerst moeten de
kinderen te eten krijgen. M.a.w. laat mij toch eerst mijn karwei afmaken binnen Israël,
daar heb ik mijn handen aan vol, ik kan toch niet de hele wereld erbij op mijn nek nemen?
Het is niet goed om de kinderen hun brood af te pakken en het aan de honden te voeren.
Honden, een scheldnaam voor heidenen, wat een belediging. Maar deze niet-joodse vrouw
reageert niet beledigd. Niet haar gekrenkte trots staat voorop, maar haar dochter die er
slecht aan toe is. Ze vangt Jezus op zijn eigen woorden: zeker, de honden. En ze gaat door
op de beeldspraak: de honden eten toch onder de tafel van de kruimels van de kinderen?
Zo doorbreekt ze de gesloten grens van de eigen groep, van wij tegenover zij. Jezus wordt
op zijn eigen woorden gevangen, en laat zich vangen. Deze Syro-Fenicische vrouw heeft
het goed gezegd. Ze trekt Hem als joodse man over de streep. Om háár woord, om haar
geloof geneest Hij haar dochter. Ook deze twee krijgen deel aan het brood dat voor de
kinderen bestemd was. Heidenen delen in wat Israël geschonken is - de grenzen zijn open.
Dat waren ze in principe al, zoals we zien bij de profeten. Elisa was de grens overgegaan
en logeerde bij een Sunamitische vrouw. Hij mocht haar een zoon beloven namens de God
van Israël – dat het heil van deze God zich uitstrekt tot alle volken op aarde, dat had deze
vrouw ervaren. Jezus, die zich aanvankelijk had opgesteld zoals iedere rabbijn in het Israël
van zijn dagen zou doen, laat zich overhalen om zijn prioriteiten te laten varen. En blijkt
daarbij in de voetsporen van Elisa te gaan.
Elisa en die jongen, de zoon van de Sunamitische, die minstens zo fanatiek voor haar zoon
opkomt als de Syro-Fenicische vrouw voor haar dochter. Die dode jongen, die zijn mond en
zijn ogen niet meer opendoet, wiens handen niet meer bewegen. Elisa gaat op hem liggen,
met de mond op zijn mond, de ogen op zijn ogen, de handen op zijn handen. De kracht tot
spreken, tot zien, tot handelen - met al die levenskracht buigt Elisa zich over hem heen,
vereenzelvigt hij zich met deze in de knop geknakte bloem. Hij wordt één met deze dode,
opdat de jongen één kan worden met zijn leven. Zoals Jezus onze armzaligheid, onze dood
kwam delen, om ons deel te geven aan zijn rijkdom, zijn leven (wat we vieren in elke doop
en bij elke Maaltijd van de Heer). Zijn levenskracht die in mensen overvloeit. Die jongen,
hij wordt warm, er komt kracht in hem, kracht om de dood te verdrijven, weg te niezen,
zevenmaal - in zijn neus keert de adem van het leven weer. Zijn ogen gaan open, hij leeft,
zijn moeder krijgt hem terug uit de dood.
Een wonder ter bevestiging van het verkondigde woord van God. Elisa, de man van God,
had deze kinderloze vrouw een zoon voorspeld. Dat was destijds al door haar opgevat als
een vrome wens, een goedbedoelde luchtspiegeling die haar pijnlijk herinnerde aan haar
gemis. Ach nee, man van God, had ze gezegd, spiegel mij toch niets voor. Maar het was
geen voorspiegelen, het was het woord van God: ze werd zwanger en baarde een zoon.
Maar nu die jongen haar wordt afgenomen, komt haar eerdere ongeloof terug. Ze werpt de
profeet voor de voeten: Heb ik u niet gezegd: Spiegel mij toch niets voor?
Zulke confronterende vragen kun je tegenkomen in gesprekken met mensen. Mensen die
een kind verliezen, of doodziek worden, de vreselijkste dingen, en dan aan alles gaan
twijfelen, juist ook aan God. Al dat moois waar het over gaat in de bijbel en in de kerk, wat
koop ik ervoor? Heb ik daarvoor altijd geloofd, mij ervoor ingezet, om nu dit te krijgen? Zo
blijven wij mensen calculeren. We houden een balans bij van inkomsten en uitgaven. Als ik
dit gedaan heb, verdien ik dat terug. En als ons huishoudboekje niet klopt met dat van het
leven, is God niet meer geloofwaardig. Dat zien we ook aan de reactie van Elisa: het gaat
niet om de genezing, maar om geloofwaardigheid. Dat Gods woord geen luchtspiegeling zal
zijn, dat Elisa de belofte van leven niet voor niets overgebracht heeft, maar dat God zijn
woord gestand doet, als het moet dwars door de dood heen.
Gods betrouwbaarheid is gebleken bij Elisa in Sunem. Gods trouw zelfs door de dood heen.
Die is gebleken bij Jezus in het gebied van Tyrus. In beide gevallen was het heil niet alleen
voor Israël, maar ook voor daarbuiten bestemd. Voor mensen als wij, niet-joden, volgens
de bijbel de heidenen. En wij mogen, net als de Syro-Fenicische vrouw en haar dochter,
delen in het brood dat voor Gods kinderen bestemd is.
Dat blijkt ook in bij Marcus. In het vorige hoofdstuk vond een wonderbare spijziging plaats.
En nu, nadat Jezus het brood van de kinderen aan de heidenen heeft gegeven, vindt in het
volgende hoofdstuk een tweede wonderbare spijziging plaats. De eerste spijziging speelde
zich af in de joodse gemeenschap, zoals de getallen laten zien, vijf broden voor vijfduizend
mensen en twaalf korven over. Vijf is de wet, de vijf boeken van Mozes, en twaalf zijn de
stammen van Israël. Daarbinnen gebeurde dat. Maar na het evangelie van vandaag, bij de
tweede spijziging, horen we andere getallen. Zeven broden en zeven korven, het getal van
de volheid dat alles omvat. Vierduizend mensen, van de vier einden der aarde. Voor oost
en west en zuid en noord heeft de Heer zijn tafel bereid.
Eigenlijk zouden we dit nu ook aan tafel moeten vieren. Dat houdt u nog tegoed: over drie
weken. Wat wel kan, is ervan zingen: In Christus is noch west noch oost, in Hem noch zuid
noch noord. Jood of Griek, slaaf of vrij, man of vrouw: met dit lied bezingen we de eenheid
in Christus die alle grenzen of menselijke indelingen overstijgt. Zijn kerk is wereldwijd en
hemelhoog; en wij horen daarbij en leven daaruit, in vrijheid en vreugde. In de naam van
de Vader, de Zoon en de heilige Geest. Amen.