Geschiedenis - Scholieren.com

Tijdvak: Tijd van regenten en vorsten
Periode: 1600-1700
Maak een tijdbalk met 10 belangrijke gebeurtenissen:
1602: Oprichting VOC.
1609 – 1621: Twaalfjarig Bestand.
1619: Johan van Oldenbarnevelt ter dood veroordeeld.
1648: Vrede van Munster, einde van de Opstand tegen Spanje.
1649: Engelse koning Karel I onthoofd.
1651: Act of Navigation.
1666: Christiaan Huygens in dienst van Lodewijk XIV.
1672: Rampjaar: de Republiek in oorlog met Engeland, Frankrijk en twee
Duitse bisdommen.
1685: Herroeping van het Edict van Nantes; hugenoten vluchten naar de
Republiek.
1688: Glorious Revolution: stadhouder Willem III koning van Engeland,
Ierland en Schotland.
Titel kenmerkend aspect: wereldwijde handelscontacten,
handelskapitalisme en het begin van een wereldeconomie.
1
Omschrijf dit aspect aan de hand van een persoon / gebeurtenis /
ontwikkeling / afbeelding:
Rond 1600 was Amsterdam de belangrijkste havenstad in West-Europa. De
Hollandse kooplieden werkten volgens het kapitalisme: het behalen van zo
veel mogelijk winst na een investering. De graanhandel was daardoor de
belangrijkste handel voor de economie van de Republiek. Amsterdam dankte
haar positie vooral aan de stapelmarkt. De goederen werden in Amsterdam
opgeslagen, wachtend op transport. De hoeveelheid aangevoerde en
opgeslagen goederen groeide enorm. Aan het einde van de 16e eeuw legde de
Republiek wereldwijd handelscontacten en ging een groeiende rol spelen in
de opkomende economie. Hierdoor ontstond er in de Republiek een
handelskapitalisme: het investeren van een grote hoeveelheid kapitaal om zo
veel mogelijk handelswinst te behalen.
Begrippen bij dit
aspect:
Dit begrip past erbij, omdat:
Economie
Dit zorgde ervoor dat de Republiek veel winst had.
Handelskapitalisme
Dit ontstond doordat de Republiek een groeiende rol
speelde bij de opkomst van de wereldeconomie. Zo kon
er zo veel mogelijk handelswinst behaald worden.
Kapitalisme
De Republiek behaalde zo de Gouden Eeuw: het behalen
van zo veel mogelijk winst na een investering. Hierdoor
werd de Republiek heel rijk.
Mercantilisme
Hierdoor werd de eigen markt beschermd en moest er
minder import komen maar meer export, waardoor de
wereldwijde handel groeide.
Wereldeconomie
De Republiek een groeiende rol speelde in de opkomende
wereldeconomie.
Verenigde Oost-Indische
Compagnie (VOC)
Door de VOC kon de wereldeconomie opbloeien en
werden er wereldwijde handelscontacten gelegd.
Stapelmarkt
Hieraan dankte Amsterdam haar positie in de economie.
Titel kenmerkend aspect: de bijzondere plaats in staatkundig opzicht en de
bloei in economisch en cultureel opzicht van de Nederlandse Republiek.
2
Omschrijf dit aspect aan de hand van een persoon / gebeurtenis /
ontwikkeling / afbeelding:
In de Tijd van steden en staten vond er in heel Europa staatsvorming plaats.
In veel landen was er een koning die alle macht naar zich toe probeerde te
trekken. De steden en vertegenwoordigers van de gewesten verzetten zich
tegen deze centralisatiepolitiek. Dit verzet had in de Republiek succes: hier
lag de macht niet in handen van de koning, maar in handen van de
Gewestelijke Staten en de Staten-Generaal. De Republiek was één van de
welvarendste landen in de wereld. Hierdoor werden de kunst en wetenschap
bevorderd. Na de dood van Willem III werd in de Republiek de rol van
stadhouder een stuk kleiner. In de Republiek verstevigden de regenten hun
positie. Deze bestuurders hadden nauwe relaties met belangrijke
koopmansfamilies. Ook in het binnenland wilden de regenten het liefst alles
bij het oude laten. Daardoor kregen de bestuurscolleges in de steden en
gewesten kregen steeds meer trekken van de oligarchie. Dit systeem werkte
corruptie en vriendjespolitiek in de hand: in de 18e eeuw groeide dan ook
verzet tegen de politieke orde in de Republiek.
Begrippen bij dit
aspect:
Dit begrip past erbij, omdat:
Verenigde Oost-Indische
Compagnie (VOC)
Hierdoor de economie van de Nederlandse Republiek erg
groeide.
Regenten
De regenten de bestuurders van de Republiek waren en
dit bijzonder was in staatkundig opzicht van de
Nederlandse Republiek.
Oligarchie
De bestuurscolleges van de Republiek steeds meer
trekken kregen van een oligarchie.
Raadspensionaris
Dit de hoogste ambtenaar was in het gewest Holland en
grote invloed had op de besluitvorming in de StatenGeneraal.
Titel kenmerkend aspect: het streven van vorsten naar absolute macht.
3
Omschrijf dit aspect aan de hand van een persoon / gebeurtenis /
ontwikkeling / afbeelding:
De regeringsvorm in Frankrijk was compleet tegengesteld aan die van de
Republiek: in plaats van particularisme was er in Frankrijk de centralisatie.
Sinds de middeleeuwen waren de Franse koningen al bezig om alle macht
naar zich toe te trekken. Toen Lodewijk XIV aan de macht kwam, kreeg dit
vorm in het absolutisme. Absolutisme betekent dat alle macht in handen van
de koning is. Volgens deze leer zijn alle belangen van de koning gelijk aan die
van het land. Toen Lodewijk XIV net aan de macht was, stelde hij alles in het
werk om te bewijzen dat hij zijn macht rechtstreeks uit handen van God heeft
gekregen. Omdat de koning de macht van God had ontvangen, was hij
volgens theoloog Bossuet alleen aan God verantwoording schuldig. Dit heette
het Droit Divin. Lodewijk XIV riep de Staten-Generaal niet meer bijeen, dus
had de derde stand geen inspraak meer op het bestuur.
Begrippen bij dit
aspect:
Dit begrip past erbij, omdat:
Absolutisme
Hier streefden de vorsten naar.
Droit Divin
De koningen vonden dat ze alleen God wat verschuldigd
waren en vonden dus dat alleen zij de macht hadden.
Titel kenmerkend aspect: de wetenschappelijke revolutie.
4
Omschrijf dit aspect aan de hand van een persoon / gebeurtenis /
ontwikkeling / afbeelding:
Tot aan het eind van de Tijd van steden en staten vertrouwden mensen erop
dat alles wat in de Bijbel stond, waar was. De Engelsman Francis Bacon
redeneerde dat je alleen kennis kunt verwerven door uit te gaan van
zintuiglijke waarnemingen. Uit al die waarnemingen samen kun je dan een
algemeen geldende regel afleiden: een natuurwet. Hiermee legde Bacon de
basis voor een nieuwe manier van wetenschappelijk denken. Ook Antoni van
Leeuwenhoek was een groot vernieuwer. Hij was een belangrijk
wetenschapper. Door middel van zijn zelfgebouwde microscoop bestudeerde
hij alles wat voorbij kwam. Hij ontdekte toen de bacteriën en
pantoffeldiertjes. Hierdoor werd Antoni van Leeuwenhoek meteen beroemd.
In de 17e eeuw zijn er zo veel nieuwe ontdekkingen gedaan dat we spreken
van een wetenschappelijke revolutie. Onderzoekers bouwden voort op de
kennis van de Renaissance, nieuwe ontdekkingen werden vooral gedaan in
de exacte wetenschappen en geleidelijk aan ontstond er onder geleerden een
wetenschappelijke manier van denken. Dat wilt zeggen dat je kennis verwerft
door middel van waarnemingen en experimenten.
Begrippen bij dit
aspect:
Wetenschappelijke
revolutie
Dit begrip past erbij, omdat:
Dit de revolutie was die zorgde dat de kennis van
wetenschap groeide.
thema Christendom
Kies een kenmerkend aspect dat past bij dit thema. Leg uit waarom.
Het streven van vorsten naar absolute macht, omdat hier het Droit Divin aan
te pas komt: het Droit Divin houdt in dat de koning het recht om te regeren
van God heeft gekregen en alleen aan God verantwoording schuldig is. Bij het
absolutisme heeft de koning alle macht in handen en hoeft hij alleen aan God
verantwoording hoeft af te leggen, wat dus past bij het Droit Divin dat op zijn
beurt weer past bij het christendom.
Omschrijf een gebeurtenis die past bij dit thema. Leg uit waarom.
Omdat Lodewijk XIV een overtuigd katholiek was, kon hij het niet toelaten
dat een deel van de Fransen protestants was. In 1685 herriep Lodewijk het
Edict van Nantes. Hierdoor verloren alle hugenoten hun privileges en veel
kozen ervoor om het land te verlaten en naar de Republiek te vertrekken.
Hierdoor droegen ze bij aan de welvaart van de Republiek, terwijl Frankrijk
juist economische schade opliep.
5
6