Deugdethiek voor morele vorming op school

Nieuwsbrief
van de
Vakcommunity Filosofie
1 mei MMX
Inhoud





Redactioneel
Deugdethiek voor morele vorming op school
Studiedag voor gamma-docenten in Groningen
Professionaliseringsprojecten nu ook open voor groepen docenten
Teleblik: nu meer dan 10.000 uur audiovisueel materiaal beschikbaar
voor het onderwijs
 Oproep: Leraar24 zoekt leraren voor de lerarenwissel
Redactioneel
Geachte leden van de vakcommunity filosofie,
In 1845 schreef Karl Marx “Die Philosophen haben die Welt nur verschieden interpretiert; es kommt
aber darauf an, sie zu verändern.”
Dat het niet enkel aan sociaal filosofen is om de wereld te veranderen, werd afgelopen maand
duidelijk, toen verpleegster Lucia de B. (de Berk) volledig werd vrijgesproken van de
“ziekenhuismoorden” waarvoor zij jaren had vastgezeten. Het dubieuze karakter van bewijs tegen
haar, dat geheel was gebouwd op kansberekening, werd vooral aan de orde gesteld door de
wetenschapsfilosoof Ton Derksen: deze had er een boek over geschreven en volhardde in zijn kritiek.
Ook andere wetenschappers gingen hem bijvallen. Het is mooi dat wetenschapsfilosofie in dit
individuele geval het verschil heeft kunnen uitmaken tussen onschuldige detentie en vrijspraak.
Op 1 mei verschijnt een nieuwe vertaling van Marx’ boek Das Kapital. Ook in naam van het
marxisme zijn in het verleden wel eens onschuldige koppen gerold. Wie weet, kan.Ton Derksen ook
Das Kapital eens toetsen aan de maatstaven van de wetenschapsfilosofie.
Walfred Haans
communitymanager
1
Deugdethiek voor morele vorming op school
Het lectoraat Morele Vorming kwam onlangs in het nieuws vanwege de publicatie
van Doe me een deugd: een praktijkboek voor leerlingen in het basisonderwijs dat
laat zien dat je deugden leert door ze te gaan doen. Wilma van der Jagt, die het boek
samen met Pieter Vos heeft geschreven, liet zich door mij interviewen.
leerlingen slechts één of twee uur in de week
ziet. Ook kunnen jongeren op die leeftijd
werkvormen aan die te hoog gegrepen zijn
voor basisschoolleerlingen.
Wat is het lectoraat Morele Vorming voor een
organisatie?
Het is een onderdeel van de Educatieve
Academie van de Gereformeerde Hogeschool
in Zwolle. Wij leiden studenten op, adviseren
basisscholen en we doen onderzoek dat is
gericht op kwaliteitsverhoging van de
onderwijs- en opleidingspraktijk.
Is Uw aanpak gebonden aan de
gereformeerde grondslag? Of zouden
bijvoorbeeld ook openbare scholen ermee aan
de slag kunnen?
Het boek is wel geschreven vanuit een
christelijke denkachtergrond en de bijbel vormt
in zekere zin wel het uitgangspunt, maar om
met het boek te kunnen werken, hoeft een
docent niet per se in de bijbel te geloven. Het
motto van het boek “Een goede boom brengt
goede vruchten voort” komt wel uit de bijbel,
maar het is gewoon een uitdrukking in de
Nederlandse taal. Ook niet-christelijke
opvoeders werken aan de morele vorming van
kinderen en kunnen vanuit dit boek aan de
slag met deugden.
Richt het lectoraat zich specifiek op onderwijs
of houdt het zich ook breder bezig met morele
vorming?
Behalve onze rol binnen de Educatieve
Academie zijn ook onze contacten met de
lectoraten van de afdeling Social Work en
HBO-V van belang. Daarmee overleggen we
en we doen ons voordeel met elkaars
inzichten.
Wat is de kernboodschap of het hoofddoel dat
U probeert te bereiken met het boek Doe me
een deugd?
We willen iedereen die zich bezighoudt met de
opvoeding van kinderen van 4 tot 12 jaar een
handreiking doen om beter te kunnen
bijdragen aan de morele ontwikkeling. Er wordt
al jaren gepraat over waarden en normen,
maar het werkt beter als je in de praktijk
doelgericht gaat werken aan een goede
innerlijke houding. Wij kiezen daarbij de
invalshoek van de deugdethiek. Het behelst
een manier om de leerlingen inzicht te geven.
Daarbij is ook de docent zelf een heel
belangrijk rolmodel. Deze benadering is
concreter en gaat dieper dan zomaar een
onderwijsmethode.
Zou je Uw aanpak ook kunnen zien als een
eerste voorbereiding op het onderdeel ethiek
van het schoolvak filosofie?
In het boek wordt uitgelegd wat deugdethiek is,
wat bijvoorbeeld Aristoteles daarover heeft
gezegd en welke gang de deugdethiek heeft
gemaakt door de geschiedenis. Maar dit boek
is geschreven voor opvoeders, niet voor
leerlingen.
Hoe zou U graag zien dat er in het voortgezet
onderwijs wordt voortgebouwd op datgene wat
Uw aanpak tot stand brengt?
Ik denk dat het belangrijk is jongeren te leren
wat deugdethiek is en hoe deze vorm zich
verhoudt tot andere vormen van ethiek, zoals
bijvoorbeeld plichtsethiek en utiliteitsethiek.
Het zou sowieso goed zijn als er meer
aandacht kwam voor ethiek in het onderwijs,
want filosofie heeft wel degelijk te maken met
de praktijk van alledag.
Is Uw aanpak naar Uw mening ook geschikt
voor het voortgezet onderwijs?
Ja, deugdethiek is ook een goede benadering
in het voortgezet onderwijs. Daarom komt er
van ons boek een deel 2 dat specifiek daarop
is gericht. Het maakt immers wel verschil uit of
je een heel jaar, dag in, dag uit, met een groep
optrekt, zoals dat gebeurt in het
basisonderwijs, of dat je als vakdocent de
Interviewer: Walfred Haans
2
Studiedag voor gamma-docenten in
Groningen
Op vrijdag 22 oktober 2010 wordt de eerste Dag van Mens en Maatschappij
georganiseerd. Deze studiedag is bedoeld voor vo-docenten aardrijkskunde, filosofie,
geschiedenis, godsdienst & levensbeschouwing en maatschappijleer. Organisator is
Universitair Onderwijscentrum Groningen (UOCG).
We beginnen de dag met een vakinhoudelijke
 Leren argumenteren in de klas
nascholing. Voor filosofie zal deze gaan over
het havo-examenonderwerp Emoties.
 Verhalend ontwerpen
 Burgerschap in de les
 Meesterschap
Vervolgens is er plenair een lezing door
 Morele vorming
gastspreker prof. dr. Arnold Heertje over het
dagthema 'Beroepseer of beroepszeer?' Na
Voor meer informatie en voor inschrijving:
de lunch kan er gekozen worden uit diverse
www.rug.nl/uocg/professionalisering/dvmm
vakoverstijgende workshops, zoals:
Eva-Anne le Coultre
Vacaturebank vernieuwd
De digitale school heeft een nieuwe vacaturebank: wp.digischool.nl/vacatures. U kunt
deze vinden op: http://wp.digischool.nl/vacatures/vak/filosofie/, maar ook op de
website van het vaklokaal filosofie kunt U deze eenvoudig rechtsboven aantreffen en
naar de site gaan door Vacaturebank filosofiedocenten aan te clicken. Mocht U ook
belangstelling hebben voor vacatures voor andere vakken, kijk dan bij
http://wp.digischool.nl/vacatures/vak/ en click door naar het betreffende vak.
Professionaliseringsprojecten nu ook open
voor groepen docenten
Het Ruud de Moor Centrum (RdMC) voert elk jaar "professionaliseringsprojecten" uit
op verzoek van scholen en docenten. Verzoeken voor ondersteuning in het
kalenderjaar 2011 kunnen tot 28 mei worden ingediend. Ze hiervoor de
aankondiging, toelichting en formulieren op www.rdmc.nl of
http://www.ou.nl/eCache/DEF/2/20/005.html
In tegenstelling tot afgelopen jaren kunnen nu
ook groepen docenten,
verenigingen en communities een aanvraag
indienen. Op de website van het
RdMC wordt gesproken over aanvragen vanuit
de "beroepsgroep". Vanuit dus
elke (vak)community kan er een aanvraag voor
RdMC-ondersteuning komen. Wel
is de aanvraag sterker als er meerder
communities/vakverenigingen bij de
aanvraag verbonden zijn.
3
Teleblik: nu meer dan 10.000 uur audiovisueel
materiaal beschikbaar voor het onderwijs
Teleblik, de gratis audiovisuele bronnenbank voor het onderwijs, bevat nu meer dan
10.000 uur beeld- en geluidsmateriaal. Deze mijlpaal werd kortgeleden bereikt met
de instroom van zes afleveringen uit de serie 13 in de Oorlog, waarin de jeugdige
kijker wordt meegenomen naar de tijd van de Tweede Wereldoorlog.
Over Teleblik
Docenten en leerlingen in het primair en
voortgezet onderwijs én het middelbaar
beroepsonderwijs vinden in Teleblik
audiovisueel materiaal van de Publieke
Omroep.
interactiever maken. Het is mogelijk om in
Teleblik beeldfragmenten te zoeken en te
snijden, montages te maken en af te spelen en
koppelingen te maken met de leeromgeving op
school.
Teleblik is een samenwerking tussen het
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid,
Kennisnet en Teleac.
Met het beeld- en geluidsmateriaal kunnen
docenten hun lessen aantrekkelijker en
Oproep: Leraar24 zoekt leraren voor de
lerarenwissel
Ben jij een ondernemende leraar en wil je eens op een aparte en leerzame wijze
naar je eigen manier van lesgeven aan kijken. Dan is de lerarenwissel iets voor jou!
De Lerarenwissel is een uniek project van het
digitale lerarenplatform Leraar24. De
uitwisseling is bedoeld om een vernieuwende,
verfrissende kijk te geven op jouw manier van
lesgeven. Of je nou een leraar bent die al jaren
lesgeeft op één school of sta je voor de klas in
het MBO en wil je kijken waar je huidige
leerlingen vandaan komen. Het maakt niet uit,
elke wissel is mogelijk. Dit geef jij zelf aan!
Lerarenwissel met Douwe Kerkstra, leraar
SPW en SAW aan het Drenthe College in
Assen. Ook Douwe is enthousiast: "Een
geweldige dag. Heel veel indrukken, prachtige
ervaring, wereld van verschil met mijn normale
werk en dat was ook de bedoeling om dat een
keer mee te maken."
Hoe is een Lerarenwissel? Kijk hiervoor op
www.leraar24.nl en tik bij 'zoeken'
lerarenwissel in of klik op deze link.
Ondertussen zijn de eerste wissels al gemaakt
en zijn de resultaten hiervan te zien op
Leraar24. De reacties hierop zijn erg positief.
"Een verrijking in mijn ervaring, een
bevestiging van wat ik dacht en hoopte en een
heerlijke dag waarvan ik genoten heb.", aldus
leraar Zorg&Welzijn op het Vaderrijn College in
Utrecht naar aanleiding van haar
Wil jij ook wisselen van lessituatie of wil je
meer informatie over de lerarenwissel, laat het
ons weten! En wie weet ben jij binnenkort te
zien op Leraar24.
Mail hiervoor naar [email protected] of bel met
030-24 00 880
4
5