Waarom is ethiek belangrijk voor organisaties?

Hoofdstuk 5
Ethische richtlijnen
ontwikkelen
Managementvaardigheden, 2/e editie
door Phillip L. Hunsaker
Copyright © 2005 Prentice-Hall
5-1
Leerdoelen
• Je eigen ethische maatstaven
ontwikkelen
• Het ethisch beleid van je organisatie
analyseren
• Zakelijke situaties evalueren om te
bepalen welke ethische stappen je
moet ondernemen
• Een in ethisch opzicht positieve
omgeving voor ondergeschikten
scheppen
5-2
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Wat is ethiek?
Ethiek – de regels of
principes van goed
of fout gedrag
5-3
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Waarom is ethiek belangrijk
voor managers?
• Beslissingen van
managers de
maatstaf zijn voor
ondergeschikten en
de toon helpen
zetten voor de
organisatie in haar
geheel
5-4
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Waarom is ethiek belangrijk
voor organisaties?
• Wandaden kunnen
een organisatie te
gronde te richten
• Reputatie van een
organisatie
• Gedrag van
managers
tegenwoordig
steeds kritischer
gevolgd
5-5
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Waarom nadenken over ethiek?
• Verbetert de
kwaliteit van het
leven op werk
• Een een ethische
reputatie goed voor
het bedrijf is
5-6
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Hoe sterk is onze
bedrijfsethiek?
• 25% van de werkende Amerikanen
zeggen dat ze ooit zijn gevraagd of
opgedragen iets te doen dat ze
onethisch vonden
• Van degenen die zijn gevraagd,
hebben 40% de onethische handeling
ook daadwerkelijk verricht
• De meesten geloven dat ze de eisen
die hun werk stelt met hun geweten
kunnen verenigen
5-7
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Ethische dilemma’s?
• Vaak gaat het niet om de beslissing
tussen goed en slecht of eerlijk en
oneerlijk, maar om een keuze tussen
twee goede dingen of het minste van
twee kwaden
5-8
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Waarom ethische vragen vaak
moeilijker zijn dan ze lijken
• Vaak is er geen enkel
‘juist’ antwoord
beschikbaar
• Er zijn geen eenvoudige
antwoorden
• De meningen
verschillen als je voor
een ethisch dilemma
staat
5-9
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Hoe zul je je eronder voelen?
(Peale en Blanchard)
Is het legaal? Overtreed ik de wet of het
bedrijfsbeleid?
Is het evenwichtig? Is het eerlijk voor alle
betrokkenen, zowel op de korte als de lange termijn?
Hoe zal ik erdoor tegen mezelf aankijken? Zal ik
trots op mezelf zijn? Zou ik me prettig voelen als mijn
beslissing in de krant werd gepubliceerd?
5-10
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Factoren die het ethisch gedrag
van de manager beïnvloeden
•
•
•
•
•
De eigenschappen van de persoon
De cultuur van de organisatie
De structuur van de organisatie
Het belang van de kwestie
De nationale cultuur
5-11
Copyright © 2005 Prentice-Hall
De eigenschappen van de persoon
• Mensen die geen sterk moreel besef hebben,
doen de verkeerde dingen als ze worden
tegengehouden door regels, beleid, functiebeschrijvingen of strenge culturele normen
die dergelijk gedrag ontmoedigen
• Ethische mensen kunnen worden
gecorrumpeerd als de structuur en cultuur
van een organisatie onethische praktijken
toestaat of aanmoedigt
5-12
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Culturele factoren
• Winst-gaat-voorallesmentaliteit
• Uitbuitingsmentaliteit
• Schoneschijnmentaliteit
5-13
Copyright © 2005 Prentice-Hall
De structuur van de organisatie
Een goede structuur:
• Continu aan herinnert
wat ethisch is
• Iedereen berispt of
straft die onethisch
handelt
5-14
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Hoe kunnen organisaties ethisch
gedrag stimuleren?
• Een betere selectie van
personeel
• Een ethische gedragscode
ontwikkelen
5-15
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Een ethische gedragscode ontwikkelen
Cluster 1. Wees een betrouwbare medewerkers van de
organisatie.
1. Houd je aan regels op het gebied van veiligheid, gezondheid en
beveiliging.
2. Wees hoffelijk, respectvol, eerlijk en rechtvaardig.
3. Maak je niet schuldig aan gebruik van illegale drugs of alcohol.
Cluster 2. Doe niets dat onwettig of onjuist is dat de organisatie
kan schaden.
1. Doe je werk in overeenstemming met alle wetten.
2. Doe geen betalingen voor onwettige doelen.
3. Steekpenningen zijn verboden
Cluster 3. Wees goed voor je klanten
1. Zorg ervoor dat je productadvertenties niet misleidend zijn.
2. Voer de jou toegewezen taken zo goed mogelijk uit.
3. Maak goederen en diensten van de hoogst mogelijke kwaliteit
5-16
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Hoe kunnen organisaties ethisch
gedrag stimuleren?
• Geef leiding door een voorbeeld te
stellen
• Stel realistische werkdoelen
• Bied een training ethiek aan
• Gebruik uitgebreide
beoordelingsgesprekken
• Voer onafhankelijke sociale audits
uit
• Stel medewerkers ethiek aan
5-17
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Wat jij als individu kunt doen
• Ontwerp je eigen ethische
richtlijnen en besluitvormingsprocessen en pas die voor
jezelf toe
5-18
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Waarom maken mensen slechte keuzes in
ethische kwesties?
1. De betreffende persoon of organisatie is
onvolwassen.
2. Economisch eigenbelang is overweldigend groot.
3. Speciale omstandigheden zijn belangrijker dan
ethische overwegingen.
4. Mensen hebben niet geleerd hoe ze ethische
beslissing moeten nemen.
5. Mogelijke beloningen zijn van groter belang dan
mogelijke straf voor onethisch gedrag.
6. De overheersende houding is: ‘In oorlog, liefde en
zakendoen is alles geoorloofd’.
7. De organisatie oefent veel druk uit om onethisch te
handelen.
5-19
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Richtlijnen voor de ontwikkeling en
toepassing van ethische wegwijzers
• Ken en begrijp het
ethisch beleid van je
organisatie
• Anticipeer op
(on)ethische
conflicten
• Denk na voordat je
iets doet
5-20
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Richtlijnen voor de ontwikkeling en
toepassing van ethische wegwijzers
• Stel jezelf ‘wat als’vragen
• Vraag anderen om
hun mening
• Pas op dat je niet
geïsoleerd raakt
• Doe wat volgens jou
in alle eerlijkheid
juist is
5-21
Copyright © 2005 Prentice-Hall
Ethisch screenen
• Verzamel de feiten
• Definieer wat de ethische kwesties zijn
• Stel vast welke partijen met de beslissing
te maken krijgen
• Zoek uit wat de gevolgen zijn
• Denk na over je karakter en je integriteit
• Denk creatief na over alternatieven
• Ga op je intuïtie af
• Zorg ervoor dat je je beslissing kunt
verdedigen
5-22
Copyright © 2005 Prentice-Hall