De koloniale relatie tussen Nederland(ers) en Nederlands

De koloniale relatie tussen
Nederland(ers) en NederlandsIndië
Blanke Overheersing &
Ethische Politiek
§ 3.3 & 3.4
Sociale Verhoudingen
• Afschaffing Cultuurstelsel
– Van herendienst naar loonarbeid = verlies aanzien
• Men wordt koelie
• Onrust op het Javaanse platteland vanaf de suikercrisis
(1884)
– Armoede neemt toe
• Minder verdienen; meer belasting > enorme armoede
• bijna verdubbeling bevolking op Java bij een achterblijvende
rijstproductie (1870-1900) > hongersnood
Koelies
• I.t.t. Java was de rest van de Archipel
onderbevolkt, dus lokte ondernemers Javanen
en Chinezen naar elders
– Vals contract (meestal drie jaar) met zogenaamd
voorschot: wurgcontract
– Heel zwaar werk
– Slechte woonomstandigheden
– Slechte werkomstandigheden
– Je kon niet weg
• Koelieordonnantie versterkte dit nog (1880)
– Hiermee had de planter volmacht over de koelie
Koelies
Verscheping naar Sumatra
Tempo Doeloe
• Europese bevolking verdubbelde (1870-1900): 45.000 >
90.000
• Paste zich allen gemakkelijk aan aan de Indische
(meng-)cultuur
– Advies: neem een inheemse “huishoudster”, met wie velen ook
trouwden
– Kinderen groeide “inheems” op
• Wel een groot verschil of je als blanke opgroeide of als
Indo
– Zeker naarmate er meer blanken kwamen (na 1900) werden
Indo steeds meer met de nek aangekeken
– En, ten aanzien van de inheemse bevolking bleef men
neerbuigend en autoritair
Tempo Doeloe
Ethische Politiek
• Idealisten gaan zich langzamerhand teweer
stellen tegen uitbuiting en onderdrukking,
geïnspireerd door Max Havelaar
• Ook de voogdijgedachte (Abraham Kuyper,
1879) werd eind 19e eeuw steeds belangrijker.
• Deze wordt door de liberaal Van Deventer
omgevormd tot het ‘Eereschuld’ pleidooi.
• 1901, Kuyper laat deze in de troonrede
opnemen
Ethische politiek wordt beleid
• Leuze: ‘irrigatie, emigratie, educatie’
– Welvaart & zelfstandigheid bevorderen
• Achter de educatie ging het associatie-principe schuil
– Grondig kennis maken met de Nederlandse cultuur zonder de
eigen cultuur op te geven
– Zo moest de inheemse cultuur ingepast worden in de onze
– Zo moest de inheemse elite rijp worden voor zelfbestuur
• Inspraak
• Via de Decentralisatiewet op provinciaal en lokaal niveau
(1903)
• Via de Volksraad op staatsniveau (1916)
Ethische Politiek?
Van Kol, kamerlid voor de SDAP tot oud-minister van Koloniën en ex-planter Cremer:
"Wat zegt U daar nu van?" Cremer: "Ja wij Delimannen...zwijgen liefst daarover."
(De (Groene) Amsterdammer 23 november 1902; Tekening: Johan Braakensiek)
Ethische politiek wordt beleid
• Aanpassingen in het bestuur
– Inheemse bestuurders krijgen westers onderwijs
– Blanke ambtenaren moesten de inheemse bevolking
minder hooghartig behandelen
– Oprichting departementen die zich op de ontwikkeling
van het land en volk gingen richten (bv. onderwijs,
landbouw)
– Naast de lokale wetgeving ging nu ook de
Nederlandse overheid op lokaal niveau rechtspreken
• Hierbij werd de lokale wetgeving gerespecteerd zolang deze
maar niet in conflict met de Westerse was
• H. de Wilde, De Antirevolutionaire Partij en haar
Program van beginselen, Den
Haag, 1905, 3de druk, p. 326327