gen.abs.

Solon
en
Kroisos
Kroisos, koning van Lydië
• Bekende figuur in
Griekenland.
• Lydië is een land dat
voor Perzië aan de
macht was.
• Had ook steden in KleinAzië veroverd.
• Vooral bekend om zijn
enorme rijkdom en om
het orakel (als je de
Solon, wetgever uit Athene
Bekend om hervormingen in Athene (594 v. Chr)
Waarom waren die nodig?
• Kleine boeren konden niet meer leven van opbrengst van
hun land; na vele leningen van rijkere boeren of adel:
schuldslavernij
• Door handel was een nieuwe groep rijken ontstaan, die
ook politieke macht wilde.
Solon was toen archont en kreeg opdracht tot hervormingen.
Oplossingen van Solon
• Boeren: schulden kwijtgescholden
• Herindeling burgerij in 4 groepen op basis van vermogen
(ipv afkomst); hoogste twee klassen mochten in college
van archonten.
• Volksvergadering kreeg een belangrijkere rol.
• Instellen van een nieuwe raad van 400, de Boulè, om
wetten volksvergadering voor te bereiden.
• Proefperiode van 10 jaar, waarin niets veranderd kon
worden!
En toen…?
Solon ging vrijwillig 10 jaar in ballingschap (593-583)
• Zo moesten de Atheners leren met zijn nieuwe wetten om te
gaan en konden ze hem niet dwingen ze te veranderen.
• Hij kon ook de wereld zien.
• Zo zou hij Kroisos zijn tegen gekomen.
Maar….
• Kroisos regeerde pas na 560.
• Dus hun ontmoeting is waarschijnlijk niet
•
historisch.
Wie is het gelukkigst?
Herodotus
Historiae 1.30
αὐτῶν δὴ ὦν τούτων καὶ τῆς θεωρίης ἐκδημήσας ὁ Σόλων
εἵνεκεν ἐς Αἴγυπτον ἀπίκετο παρὰ Ἄμασιν καὶ δὴ καὶ ἐς Σάρδις
παρὰ Κροῖσον.
Nadat Solon juist hierom en vanwege zijn wetenschappelijke
belangstelling op reis was gegaan naar het buitenland, kwam hij
in Egypte aan bij Amasis, en, waar het nu speciaal om gaat, in
Sardes bij Kroisos.
91 αὐτῶν δὴ ὦν τούτων: wat wordt
hiermee bedoeld?
– de hervormingen in Athene en de
verwachting dat hij misschien
alles zou moeten terugdraaien.
θεωρίης - Ionisch Grieks! gen ev (=
qewriva~)
Amasis = farao van Egypte
ἀπικόμενος δὲ ἐξεινίζετο ἐν τοῖσι βασιληίοισι ὑπὸ τοῦ Κροίσου·
Toen hij aangekomen was, werd hij gastvrij ontvangen in het
paleis door Kroisos;
93 ἀπικόμενος - ptc aor van ajfikneomai
ἐξεινίζετο – passief!
τοῖσι βασιληίοισι – dat mv (T9)
μετὰ δὲ ἡμέρῃ τρίτῃ ἢ τετάρτῃ κελεύσαντος Κροίσου τὸν Σόλωνα
θεράποντες περιῆγον κατὰ τοὺς θησαυρούς, καὶ ἐπεδείκνυσαν
πάντα ἐόντα μεγάλα τε καὶ ὄλβια.
daarna, op de derde of vierde dag, leidden op bevel van Kroisos
[gen.abs.] 95 dienaren Solon rond langs de schatkamers en
lieten alles zien, wat groot en rijk was.
93 μετὰ - kan geen voorzetsel zijn, want er staat geen gen of
acc achter; dus bijwoord: daarna
94 κελεύσαντος Κροίσου – gen abs
96 ἐόντα – ptc van eijmi – zijn (=ojnta), Veel vormen van eijmi
worden niet samengetrokken (T21)
θεησάμενον δέ μιν τὰ πάντα καὶ σκεψάμενον ὥς οἱ κατὰ καιρὸν
ἦν, εἴρετο ὁ Κροῖσος τάδε.
Toen hij alles gezien en goed bekeken had, vroeg Kroisos, toen
het hem uitkwam, aan hem het volgende:
96-97 Wie wordt bedoeld met μιν / οἱ ?
min (=aujton) = Solon
oiJ (=aujtw/) = Kroisos
96-97 θεησάμενον καὶ σκεψάμενον – tautologie (twee
woorden van dezelfde woordsoort, die eigenlijk dezelfde
betekenis hebben)
"ξεῖνε Ἀθηναῖε, παρ᾽ ἡμέας γὰρ περὶ σέο λόγος ἀπῖκται πολλὸς
καὶ σοφίης εἵνεκεν τῆς σῆς καὶ πλάνης, ὡς φιλοσοφέων γῆν
πολλὴν θεωρίης εἵνεκεν ἐπελήλυθας
‘Vreemdeling uit Athene – want ons hebben veel berichten over
u bereikt, vanwege uw wijsheid en uw rondreis, dat u verlangend
naar ware kennis vanwege uw wetenschappelijke belangstelling
veel gebied hebt bezocht –,
97-99 Veel typisch Ionische vormen bv zonder contractie:
hJmea~ = hJma~
seo = sou
filosofewn = filosofwn
pollo~ = polu~
97 gavr – wat moet er worden verklaard?
de zin die erna komt, nl waarom Kroisos juist aan Solon
gaat vragen wie het gelukkigst is; Solon kan
het weten,
want hij heeft veel gezien.
98 λόγος ἀπῖκται πολλὸς – hyperbaton (scheiden van 2 woorden die
grammaticaal bij elkaar horen); ook σοφίης εἵνεκεν τῆς σῆς
νῦν ὦν ἐπειρέσθαι ἵμερος ἐπῆλθέ moiσε εἴ τινα ἤδη πάντων εἶδες
ὀλβιώτατον."
nu dan is bij mij een verlangen opgekomen u te vragen of u al
iemand gezien hebt die de gelukkigste is van allen.’
100 se – lijd vw bij ἐπειρέσθαι
101 εἶδες – van welke ww. ook alweer?
oJravw
ojlbiwvtaton – superlativus
Wat waren ook alweer de mogelijke
vertalingen van de superlativus?
- zeer gelukkig
- de gelukkigste (van …)
ὃ μὲν ἐλπίζων εἶναι ἀνθρώπων ὀλβιώτατος ταῦτα ἐπειρώτα·
Σόλων δὲ οὐδὲν ὑποθωπεύσας ἀλλὰ τῷ ἐόντι χρησάμενος λέγει
Hij vroeg dat verwachtend dat hij de gelukkigste van de mensen
was, maar Solon zei, zonder ook maar een beetje te vleien,
maar de feiten gebruikend:
101 o{ me;n = Kroisos
102 Sovlwn de; - moet je de; hier met ‘en’ of ‘maar’ vertalen? Leg uit.
de; = ‘maar’. Er is een tegenstelling tussen wat Kroisos verwacht
en wat Solon doet.
uJpoqwpeuvsa~- wat zou Solon hebben gezegd, als hij zou vleien
(GR)?
εἶναι ἀνθρώπων ὀλβιώτατος
103 Wat wordt er bedoeld met tw`/ ejovnti?
Dat Tellus de gelukkigste is (en niet Kroisos) – zie vervolg
"ὦ βασιλεῦ, Τέλλον Ἀθηναῖον." ἀποθωμάσας δὲ Κροῖσος τὸ
λεχθὲν εἴρετο ἐπιστρεφέως·
‘O koning, Tellos de Athener.’ Omdat Kroisos zich verwonderde
over de uitspraak, vroeg hij met klem:
104 τὸ λεχθὲν – welke vorm van welk ww?
ptc aor P
(onz, gesubst)
van levgw
"κοίῃ δὴ κρίνεις Τέλλον εἶναι ὀλβιώτατον ;" ὁ δὲ εἶπε "Τέλλῳ
τοῦτο μὲν τῆς πόλιος εὖ ἡκούσης παῖδες ἦσαν καλοί τε κἀγαθοί,
‘Waarom oordeelt u dat Tellos de gelukkigste is?’ Hij zei: ‘Tellos
had enerzijds, terwijl zijn stad er goed aan toe was, fatsoenlijke
kinderen,
105 oJ de; = Solon
Tevllw/ - dativus possessivus
106 povlio~ = polevw~
th`~ povlio~ eu\ hJkouvsh~ - gen abs.
καί σφι εἶδε ἅπασι τέκνα ἐκγενόμενα καὶ πάντα παραμείναντα·
en hij zag dat voor hen allen kinderen geboren werden en dat zij
allen in leven bleven,
106 sfi= aujtoi~
Gezien de kindersterfte in die tijd was het niet
vanzelfsprekend dat je je kinderen zag opgroeien en zelf
ook kinderen zag krijgen. Het ging nogal eens mis.
τοῦτο δὲ τοῦ βίου εὖ ἥκοντι, ὡς τὰ παρ᾽ ἡμῖν, τελευτὴ τοῦ βίου
λαμπροτάτη ἐπεγένετο·
en anderzijds viel hem, terwijl het hem in materieel opzicht goed
ging, naar onze maatstaven, een zeer schitterend levenseinde
ten deel;
107 Bij tou`to de; komt een tweede reden van het geluk van
Tellos. Haal de 2 redenen uit de tekst, die
bepalen of iemand gelukkig is.
1. (klein)kinderen krijgen die opgroeien
2. een goed levenseinde
Welke extra redenen worden ook genoemd?
3. het gaat goed met je stad
4. het gaat je materieel goed
γενομένης γὰρ Ἀθηναίοισι μάχης πρὸς τοὺς ἀστυγείτονας ἐν
Ἐλευσῖνι, βοηθήσας καὶ τροπὴν ποιήσας τῶν πολεμίων ἀπέθανε
κάλλιστα,
want toen er voor de Atheners een strijd ontbrand [letterlijk:
ontstaan] was tegen de buren in Eleusis kwam hij te hulp [ptc.*]
en joeg de vijanden op de vlucht [ptc.*] en stierf op de meest
eervolle wijze,
109 genomevnh~ mavch~ - gen abs
Eleusis – stad in de buurt van Athene; bekend om de ‘mysteriën
van Eleusis’, waarin Persefone en Demeter werden vereerd.
110 bohqhvsa~, poihvsa~, ajpevqane – ond = Tellos
11 kavllista – wat wordt hiermee bedoeld?
sterven, toen hij aan de winnende hand was (niet op de vlucht
gedood worden dus, want dat is schandelijk)
* coördinatie
Eleusis,
reconstructie van
een heiligdom aldaar
en votiefsteen
καί μιν Ἀθηναῖοι δημοσίῃ τε ἔθαψαν αὐτοῦ τῇ περ ἔπεσε καὶ
ἐτίμησαν μεγάλως.“
en de Atheners begroeven hem op staatskosten precies op de
plaats waar hij gesneuveld was en zij eerden hem op grootse
wijze.’
111 e[pese- welke vorm van welke
ww?
aor van pivptw
Vraag:
Aan welke voorwaarde van geluk
voldoet Kroisos (nog) niet?
een gelukkig levenseinde.