1 - atGreijdanus.nl

H1 - Wat is ethiek?
1.
Uitleg begrippen
- Ethiek = bezinning op moraal
Ethiek is een bezinning die leid tot een:
- Moraal = soort gedragsregels, regels goed/kwaad
Bij etnische bezinning heb je te maken met:
- Normen = regels/voorschriften waarna mens zich richten om waarden bereiken/vasthouden
- Waarden = zaken die mensen belangrijk vinden/nastreven
Je stelt normen om de waarden te bereiken
- Levensbeschouwing = visie op wat belangrijk is in leven; stelt waarden centraal en maakt passende normen
2.
Verschil uitleggen
- Normatieve ethiek = hierbij vorm je oordeel met normen en waarden
= echte ethiek want deze bezinning levert duidelijke keus/gedrag op
- Descriptieve ethiek = beschrijft/onderzoekt objectief alle normen en waarden die er een rol bij spelen
= onderzoekpersoon bezint zelf niet
- Meta-ethiek = filosofisch nagedacht over achtergronden van overtuigingen (bedoeling goed/kwaad)
3.
5 redenen waarom vandaag zoveel belangstelling is voor ethiek
1. Mensen willen zelf mondig zijn, zelf dingen beslissen
2. Er komt minder sociale controle, er is vervreemding/individualisering
3. Postchristelijke cultuur = Christenen zijn minderheid, dus gedrag steeds meer verantwoorden
4. Techniek en wetenschap gaan snel
5. Media en wetenschap, steeds meer geconfronteerd worden met nieuwe wereldwijde zaken
4.
Definitie van ethiek van J. Douma
- Gaat om bezinning
(wikken en wegen en langzaam tot een oordeel komen)
- Ethiek wil zich bezinnen op moreel handelen
(nadenken over bepaalde wijze van handelen)
- Gaat om menselijk handelen
(wat de mens weloverwogen wel of niet doet)
- Normatief handelen
(handeling volgens jouw normen + met vrijheid om te kiezen)
- Gaat om normatief handelen onder aspect goed/kwaad
(niet elke norm is ethisch, want in situatie gaat het lang niet altijd om goed/kwaad)
- Moreel handelen hangt samen met motivatie
(motivatie heeft te maken met je overweging + je daad + de gevolgen)
- Met emoties
(niet alleen handelen met je verstand, maar ook met persoonlijke emotionele betrokkenheid)
- Met deugd als dispositie
(iets wat iemand vaker goed doet, hoe hij is als mens)
- Met gerichtheid op de hoogste waarden
(ethiek is meer dan leefregels, gaat om doelgericht handelen/waarom wel of niet?, levensbeschouwing)
5.
Beoordelingen naast ethische herkennen in artikelen + gebruiken in je oordeelsvorming
- Economische reden
= je besluit iets niet te kopen
- Esthetische beoordeling = je denkt na over een schilderij
- Juridische beoordeling
= rechter vindt iets onwettig/wettig, goed/fout
- Medische gebeurtenis
= je hele arm in het gips
- Militaire handeling
= je gaat via oost, of je loopt om via west.
H2 - Ethische stromingen
1. Uitleg dat christelijk ethiek bewuste keuze is + dat ze zich onderscheidt van andere ethische stelsels
Bij ethiek ga je dus altijd uit van normen en levensbeschouwelijke waarden
Bij christelijke ethiek is die norm de bijbel en daarom onderscheidt die zich ook van andere ethische stromingen
2. Ethische stromingen uitleggen + vanuit de christelijke optiek commentaar op geven
- Hedonisme = iets is goed wanneer je begeerten/verlangens worden bevredigd, genieten centraal + lijden mijden
Bezwaar: egoïstisch om eigen belangen te willen bevredigen, zijn ook zondige behoeften,
medemens niet meer als schepsel van God gezien = eigen belangen centraal
- Eudemonisme = uitgaan van geluk, geluk is goed dus moet je het nastreven
Uitleg: In deze ethiek kan abortus goed zijn, als een kind het geluk van de moeder in weg staat.
- Utilisme = Iets is goed te noemen wanneer het nuttig is, nut centraal
Bezwaar: egoïstisch
- Sociaal utilisme = Welzijn centraal, is het voor anderen ook zinvol, nuttig, praktisch?
- Situatie Ethiek = Heeft geen vaste norm/waarde, liefde centraal + beslissend, de rest verschilt per situatie
Bezwaar: in bijbel staat dat liefde niet eenzijdig is, maar juist naar alle kanten kijkt
- Deugdenethiek = Kwaliteiten van iemand centraal. Hoe moet ik leven?
- Plichtethiek = Categorische imperatief van Immanuel Kant:
‘Handel volgens ‘n regel waarvan je zou moet kunnen willen dat ‘t algemeen geldende wet word’
Bezwaar: geen ruimte voor Bijbelse gedachte dat liefde vervulling van de wet is
- Marxistische ethiek = Hierbij gaat Marx uit van praktijk van individu. Het doel heiligt de middelen, alles mag
Bezwaar: Marx ziet mens X als schepsel van God en miskent gezag dat God overheid heeft gegeven
3. Ethische stelsel heeft 4 hoofdgroepen
- Deontologische ethiek = Principe ethiek – let op regel/norm
Plichtethiek van Kant/Marx Centraal gehoorzaam uitvoeren van wat moet gebeuren
Beslissingen genomen op grond van morele wet die zegt wat goed/kwaad is
- Utilistische ethiek = Gevolg ethiek – let op het nut
Hedonisme
Centraal doel van de handeling.
Eudemonisme
Als vooroordelen zwaarder wegen dan de nadelen is het goed
Sociaal utilisme
- Waarde ethiek = Navolgings ethiek – let op ‘iets’ buiten persoon
Centraal waarden en wil zich daardoor laten leiden
- Deugd ethiek = Karakter ethiek – let op ‘iets’ in persoon
Centraal gaat niet om handeling/gevolg, maar om hoe jij je als persoon wilt laten kennen
4. Ethische definities onderscheiden + kritisch commentaar
- Humanistisch stroming
= gaat uit van goede mens + betrouwbare verstand
- Rooms Katholiek stroming
= stelt kerk centraal en onbedorven natuur, waarin je God leert kennen
- Modern theologische stroming = stelt dat gelovigen samen bepalen wat goed/kwaad is
- Bijbelsgetrouwe stroming
= erkent gezag Bijbel en wil zich in alles en voor alles daardoor laten leiden
H3 - Bijbelgebruik in Ethiek
1. Voorbeelden Bijbelgebruik in ethiek lastig is
- Iedereen legt de bijbel anders uit
- Is de bijbel niet gedateerd?
- Is de bijbel niet innerlijk tegenstrijdig?
Christelijke ethiek =
*recht doen aan de bijbel
*verder kijken dan wat mag/wat niet
vragen = naar achtergrond/tijd/situatie kijken en dan Bijbel laten spreken
*niet uit wereld gaan
Filipenzen = schittert als kinderen van God midden in bedorven aarde
*maar ook niet mee-zondigen
2. 3 valkuilen die goed gebruik van Bijbel in ethiek in de weg staan
- Biblicisme = gebruik van losse bijbel teksten, die uit hun verband zijn gehaald
- Motivisme = jouw eigen opvattingen zijn belangrijkst en daar zoek je Bijbelteksten bij
1. Motief van de liefde = door alleen op de liefde te letten, kan veel worden goed gepraat
2. Scheppingsmotief = scheppingsorde wordt aangevoerd om bestaande zaken te handhaven
3. Bevrijdingsmotief = alles wat gericht is op verlossing en bevrijding is goed
- Gezagsondermijning = gezag van Bijbel niet erkennen. Bijbel aangepast aan denken van moderne mens
1. Vroeger was dat gebod zinvol
2. Vandaag spelen die dingen niet meer
3. Conclusie hetgeen is vandaag goed
3. DR. K. Schilders definitie over Bijbelgebruik in ethiek
De Bijbel spreekt heel gevarieerd, en je kunt bepaalde dingen onderscheiden in de bijbel.
a. Vaste gronden = zaken in Bijbel die altijd en overal gelden
b. Wisselende bedelingen = kijken in welk tijdvak van heilsgeschiedenis het staat, voor of na Jezus?
c. Actueel concrete bepaaldheid = ook moet kijken naar context
4. DR. J. Douma definitie over Bijbelgebruik in ethiek
- De schrift als gids: Bijbel is concreet voorbeeld voor elke situatie, gids die verteld wat goed/kwaad is
- De Schrift als wachter: Is onmogelijk om terug te keren naar toestanden die we in Bijbel aantreffen
Schrift is wel wachter die tegen kwade ontwikkelingen waarschuwt
- De Schrift als richtingwijzer: Schrift geeft richting aan om antwoord te vinden op vraag: goed/kwaad?
Wachter waarschuwt tegen wat er niet moet gebeuren
Richtingwijzer helpt ons om antwoord te vinden hoe het dan wel moet
- De Schrift geeft voorbeelden: Wij moeten in de voetstappen treden van de heiligen uit OT/NT en navolgen
Jezus is gekomen om wet te vervullen, omdat wet vervuld werd viel OT eredienst met al haar voorschriften weg
Jezus brengt met die vervulling wel nieuwe openbaring en is daarmee voorbeeld in christelijke ethiek
6. Plaats die Douma aan algemene openbaring/werk van HG toekent in zijn ethiek
Wij kennen God uit bijzondere openbaring in Heilige Schriften + van hoe Hij zich in schepping/GS van wereld openbaart
Wij moeten ook historie kennen waarin God zich openbaart (algemene openbaring)
 Je moet niet iets goedkeuren omdat de grootste groep mensen het goedkeurt
7. Volgens Douma betekenis is van Christus (als voorbeeld en vervulling van de wet) in christelijke ethiek
Wij kunnen schrift niet goed hanteren in de Ethiek als wij Hem ook niet kennen als vervuller van OT wet/profeten
Met deze vervulling is grote verandering ingetreden = dat we Mozaïsche wetgeving X meer als Gids gebruiken
Jezus heeft wet niet afgeschaft, maar tot op de bodem transparant gemaakt = X alleen Israël maar heel de wereld
8. DR. De Bruijne verstaat onder relationeel Bijbelgebruik en gemeente-ethiek
- Relationeel Bijbelgebruik: Bijbel moet praktisch gebruikt worden om werk van mens volkomen/nuttig
te maken binnen gemeente
- Gemeente-ethiek: Christelijke levensstijl is iets van ons samen = daarom is er gemeente-ethiek
waarin X iedereen individualistisch Bijbel uitlegt maar samen ontdekt wat goed/kwaad is
voorbeelden krijg je niet alleen uit Bijbel maar ook van Christenen om je heen
- Bruijne zet kanttekening bij wachterfunctie van Douma + voorbeeldfunctie
H4 - Ethische Dilemma’s
1. Bijbel in Efeziërs/Timothëus/Petrus spreekt over verhouding man – vrouw in huwelijk
- Efeziërs: Vrouwen moeten het gezag van hun man erkennen en mannen moeten leiding geven
- Timotheüs: Een vrouw dient zich Vrouw moet gehoorzaam en bescheiden zijn
- Petrus: Gezag van hun man erkennen, innerlijke schoonheid bezitten
2. Voorbeelden van vooroordelen/misvatting over wat Bijbel zegt over verhouding man-vrouw in huwelijk
Het is niet tijds- of plaatsgebonden, omdat:
- Man of vrouw staan niet centraal, vrouw en man dienen samen God
- Leiding geven betekent eerst verantwoordelijk zijn
- Leiding geven betekent niet dat je meer waard bent
- Cultuur klinkt door, maar boodschap geldt ook vandaag
3. Uitleg wat bedoeld met sterken/zwakken in Romeinen
In gemeente heb je verschillen over hoe mensen met ethische dingen omgaan:
Zwakken geen vlees eten
om daarmee geen afgoden te dienen/omdat hij bang is terug te vallen in heidense geloof
Sterken wel vlees eten
omdat afgoden niet bestaan
4. Regels uit Romeinen m.b.t. tot manier waarop Paulus beschrijft hoe sterken/zwakken met elkaar moeten omgaan
- Niet veroordelen, maar elkaar aanvaarden
- Geen aanstoot geven
- Je doet of laat het om de Here
- Denk aam het belang van de ander
- Streef naar vrede
- Handel uit liefde
- Laats iets staan als anderen dreigen te wankelen.
5. Uitleg bedoeling begrip Christelijke Vrijheid
= hoe moet ik als gelovige in deze situatie keuze maken + daarmee recht doen aan wie Hij is?
- Vrij van de wet (betekent niet dat we nu allemaal een bank mogen beroven ofzo hoor lol)
- Vrij van schuld (Jezus heeft onze schuld al betaald)
- Vrij om te gaan en te staan (maar wel gehoorzaam aan Christus)
- Vrij van de slavernij (zonde, seks, drugs etc.)
6. Weergeven van betekenis van
- 1 korintiers 6:12  Geen verslavingen of afdwaling
- 1 korintiers 10:23  Het moet dienen voor God
7. Waarom begrip Christelijke Vrijheid belangrijk in ethiek
Christelijke vrijheid betekent dus ook niet dat we vrij zijn van letterlijke binding aan de regels van Gods wet!
Zijn wet beschermt alle christenen in dit leven, dus we moeten hem wel blijven danken en loven.
H5 - Seks voor het huwelijk
1. Bijbelse aantoning dat God wil dat geslachtgemeenschap binnen huwelijk plaats vind
- Schepping instellingen: vader/moeder loslaten, zich hechten aan zijn vrouw en dan tot 1 lichaam worden
- Wetgeving: neuk je een vrouw dan moet je met haar trouwen etc.
- Geschiedenis: Boaz/Ruth hadden seks toen ze trouwden  in deze GS’en is in 1 lijn met scheppinginstelling/wet
- Poëzie: Hooglied, 2 mensen houden van elkaar maar hebben geen gemeenschap
- Woorden van Jezus: huwelijk is onverbrekelijke band  echtscheiding hoort er niet bij
- Brieven van de apostelen: Paulus zegt, lichaam = tempel van God, hoort geen gehoer bij
- Symbool van Gods verbond met zijn volk: band Christus/kerk vergeleken met band man/vrouw in huwelijk
2. Argumenten van mensen die vinden dat geslachtgemeenschap ook voor of zonder huwelijk mag
- Bijbelse gegevens gelden niet meer, cultuur is verandert
- Geen risico meer voor kinderen (pil/condooms)
- We trouwen later dan in bijbel
- In bijbel was ook geen stadhuis met trouwboekje
- Trouwen is duur
- Er staat nergens in de bijbel dat het niet mag
3. Waarom het goed voor mens is dat geslachtsgemeenschap uitsluitend binnen huwelijk plaats vind
- Jij bent kostbaar, uniek en zeer waardevol in Gods ogen
- Wees je bewust van je uniciteit en schoonheid
- Geef jezelf pas na de trouwdag aan je geliefde
- We spreken van trouw, vraag de Heer om je zegen
H6 - Homo en Christen zijn
1. Begrippen uitleggen + toepassen in ethische bezinning rondom homoseksualiteit
- Homofilie = iemand die zich tot de hetzelfde geslacht aangetrokken voelt = geen seksuele relatie.
- Homoseksualiteit = seksuele omgang tussen personen van hetzelfde geslacht
Ethische bezinning: je moet onderscheid maken tussen homofilie/homoseksualiteit
en zo iemand beoordelen op wat hij doet en niet wie hij is
- Homofobie = irrationele angst voor contact met homofile mensen
- Sodomie = seksuele losbandigheid, leven word beheerst door seks
2. Bijbelgedeelten omtrent homoseksualiteit, en hoe moderne christenen denken daarover
Moderne Christenen stellen:
- Palus snapt niks van homoseksualiteit, laat Bijbel over dit onderwerp dicht
- Gaat vandaag om liefde/trouw en dat past helemaal bij God
- Bijbelteksten staan in kader van tempelprostituees
Leviticus en Romeinen:
- Ben ik een gruwel voor God, alle mensen zijn een gruwel voor God
- Natuurlijk/onnatuurlijk, natuurlijke houding van Gods schepping
3. Uitleg dat homofilie/identiteit verweven zijn, daarom veroordeling van homo beleefd als veroordeling van iemand
Als iemand Homo is voelt hij zich ook zo, schelt je hem uit voor HOMO, dat raakt het hem, persoonlijk, hard
4. In gesprekken vanuit bijbel belangrijke notities aandragen, zoals:
A. Uitleggen waarom homofiel geen grotere zondaar is dan heterofiel
- Beide soorten worden gedragen door Gods liefde, mogen leven van genade, alleen door Jezus gered worden.
B. Noodzaak van zelfverloochening en kruis dragen voor zowel heterofiele als homofielen christenen.
- Wij zijn onderweg naar nieuwe schepping betekend kruisdragen/zelfverloochening voor ons gelovigen
C. Typeren van Homofilie als beschadiging, als gevolg van de zondeval
- Door zondeval is er beschadiging, handicap, ziekte, dood, hieronder valt ook moeite van homoseksualiteit
5. Uitleg waarom voor homofielen in christelijke omgeving moeilijk is om uit de kast te komen + tips
Redenering van H. van Wijngaarden:
- Op weg naar koninkrijk volgen we Jezus en krijgen we, net als hij, te maken met zelfverloochening/ kruisdragen
Dat geldt voor iedereen (homo of hetero)
- Zo speelt ook seksualiteit in koninkrijk van God andere rol dan in wereld
Relativering van seks past dus bij het christelijke geloof
- Ik denk ook aan behoefte die ze met ieder ander gemeen hebben: hun behoefte aan liefde/vriendschap
6. 3 overwegingen met wat de invloed is van seculiere homobeweging in denken over homoseksualiteit