Korte definitie ethiek - Christengemeente Peer

Lezing dd. 18/02/2013
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21ste EEUW ‐ Patrick Nullens
Korte definitie ethiek
Christelijke Ethiek 2
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21ste EEUW
herhaal
Ethiek is “de methodische reflectie op de zedelijkheid” of
“de wetenschappelijke studie van de moraal (zeden)”.
Peer, 18 februari 2013
“de rationele reflectie op het menselijke leven onder moreel gezichtspunt.” Patrick Nullens
ETF, Leuven
Grondslag van de westerse ethiek?
(G, De Kruijf) herhaal
Joods‐Christelijke basis: geopenbaarde verbondsethiek
Klassieke ethiek – menselijk inzicht als basis Inzicht in de mens: individu en samenleving
Spanning tussen gevolgen (utilitarisme) en plichten (mensenrechten)
li h
(
h )
Probleem van de nomos).
Christelijke basis: geschonken ethiek
herhaal
“Er is jou, mens, gezegd wat goed is, je weet wat de HEER van je wil: niets anders dan recht te doen, trouw te betrachten en nederig de weg te gaan van je God.” (Micha 6:8)
VERBOND ‐ RELATIE
Gen. 12:1‐6
Deut. 10:12‐19
Jer. 31:31‐34
1 Kor.11:24, 26 herhaal
herhaal
De liefde als samenvatting van de wet
Ethiek als GESCHENK – GENADE ‐ Gods liefde en genade (Rom. 12:1)
•
‘Heb de Heer, uw God, lief met heel uw hart en met heel uw ziel en met heel uw verstand. Dat is het grootste en eerste gebod. Het tweede is daaraan gelijk: heb uw naaste lief als uzelf. Deze twee geboden zijn de grondslag van alles wat er in de Wet en de Profeten staat.’ Mat.22:37,38
‐ Openbaring
p
g
‐ Verlossing
‐ Vernieuwing (heiliging)
• Het grootste zijn er twee … • Het tweede kruis (horizontale en verticale relatie)
Mat. 5:23,24; 6:9
1
Lezing dd. 18/02/2013
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21ste EEUW ‐ Patrick Nullens
Schriftgezag en het protestantisme
• Reformatie 16de eeuw – sola scriptura: bijbel als norm voor geloof en leven
– Eerst het Woord dan de kerk (traditie).
(
)
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21STE EEUW
• Motivatie van bijbelgezag
– Niet een boekgodsdienst (codex)
– Wel navolging van Christus (relatie) – vervolgens afgeleid gezag.
Schriftgezag
Benadering
2 Tim 3:16‐17
•
•
•
•
OT !
Doel: toerusting goede werken (v.17)
Liefde en relaties (v.10, 14; 1:5)
Valse liefde als verblinding (v.2‐4, 7)
• Schrift als morele norm (norm van alle normen)
– Kerk
– Samenleving
• Schrift als morele vorming (heiliging)
– Individu (geweten)
– Gemeente (onderwijs, liturgie)
Oude Boeken in een nieuwe tijd
Twee uitersten:
• Theologische basis van relevantie:
– Onveranderlijkheid van God – Onveranderlijkheid van het wezen van de mens
– Onveranderlijkheid van de menselijke vragen en Onveranderlijkheid van de menselijke vragen en
noden
– Werking van Gods Geest (inspiratie / illuminatie).
• Vrijzinnigheid: menselijke moraal als laatste norm, bijbel als inspirerend boek. • Biblicisme: bijbel een verzameling morele j
g
orakels met een tijdloos karakter. biblicisme
vrijzinnigheid
CASUS: christenen en de slavernij 2
Lezing dd. 18/02/2013
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21ste EEUW ‐ Patrick Nullens
Het oude boek: enkele moeilijkheden
1. Tegengestelde meningen worden met “bijbels gezag” verdedigd. 2. Veel actuele vraagstukken worden in de bijbel niet besproken. 3. We lezen de bijbel vanuit een dogmatisch kader (meegegeven vanuit onze traditie/kerk ). 4. Soms moeilijk te onderscheiden wat tijd en cultuur gebonden is en wat universeel en blijvend normatief. 5. Begrijpen van tekst is nooit objectief.
6. Hoeveel exegetische en theologische kennis is nodig?
John Wesley en de vier bronnen
Traditie, rede, ervaring
interpretatie
1.
2.
2
3.
4.
Bijbel
Traditie
Rede
Ervaring
bijbeltekst
Basisprincipes voor Schriftgebruik
•
•
•
Theologische lezing van de Schrift: Christus centraal (verbond, Koninkrijk van God …)
Honoreren van de diversiteit (en heilshistorisch karakter) van de Schrift
heilshistorisch karakter) van de Schrift.
Samenspel van de vier elementen van een morele argumentatie
Ethische: basismodellen
Matrix
Aandacht voor methode van redeneren (filosofie)
Waarom …. ?
principe
karakter
Situatie
gevolg
waarde
(P.Nullens, Verlangen naar het goede)
Bijbel en ethische basismodellen
1. Principe‐ethiek (geboden, bergrede)
2. Gevolgenethiek (wijsheid, Prediker, Spreuken, parabels …)
3. Deugdenethiek (verhalen, vruchten)
Deugdenethiek (verhalen, vruchten)
4. Waardenethiek (types, wereldbeeld, vorming)
Waarden ethiek: de ijsberg
CHRISTELIJKE ETHIEK
Gij zult niet…
Gij zult …
WAARDEN
WERELBEELD
3
BIJBEL EN CHRISTELIJKE ETHIEK IN DE 21ste EEUW ‐ Patrick Nullens
Voorbeeld: 5de woord
•
•
•
•
•
•
Ex.20:12 – Ef. 6:1‐5
Woorden van leven
Bevrijding – relatie
Kernwaarde van gezin en gezag
Deugd van gehoorzaamheid
Bruggebod (God > mensen)
Probleem van menselijk verzet Gen.3:22
Lezing dd. 18/02/2013
Andere beleving
Casus: Seksuele ethiek
1 Kor. 6:12‐20
• Morele argumentatie van Paulus tegenover de Korinthiërs. • Ons lichaam en de drieënige God
4