Farmaceutische zorg voor mensen met een verstandelijke beperking

Farmaceutische zorg voor
mensen met een verstandelijke beperking
Linda Mulder-Wildemors
Linda Mulder-Wildemors
SIR Institute for Pharmacy Practice & Policy, Leiden
Poliklinisch apotheker bij Isala Klinieken, Zwolle
2
SIR Institute for Pharmacy Practice & Policy?
Expertisecentrum eerstelijns
farmacie
Tussen wetenschap en apotheekpraktijk
Aanleiding
IGZ-rapport uit 2010:
‘Medicatieveiligheid voor kwetsbare groepen in de
langdurige zorg en zorg thuis onvoldoende’.
Conclusies IGZ-rapport
Samenwerking instellingen MVB en apothekers onder
de maat
Verschillende medicatielijsten voor één cliënt
Medicatiebewakingsignalen niet tijdig afgehandeld
Niet 1x/jaar medicatiebeoordeling
Kennis begeleiding gnm onvoldoende
Geen geneesmiddelencommissie die beleid bepaalt
Lacune
Geen onderwijs voor apothekers
Specialistische input apothekers nodig
Toebedachte rol waar kunnen maken
7
SIR masterclass
In 6 maanden 4 cursusdagen
Theorie op cursus en uitvoer in praktijk
Vogelvlucht
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Medicatie optimalisatie bij MVB
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Sondes
NVApVG
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
 Syndroom van Down
 Angelman syndroom
 Fragiele X syndroom
 Prader Willi syndroom
 Rett syndroom
 Smith Magenis syndroom
Dhr Koper
32 jaar
Instelling MVB: kleinschalig wonen
Behandeld door AVG
Fragiele X syndroom
11
Fragiele X syndroom
Lang gezicht met hoog
voorhoofd
Grote oren
Geprononceerde kin
Schuw gedrag
Fladderen handen bij stress
Taal- en spraakafwijkingen
Fragiele X syndroom
Prevalentie: 1:4000 mannen en 1:6000 vrouwen
Gezondheidsproblemen:
 Mitralisklepprolaps (50%)
 Epilepsie bij 0-12 jaar (20%) en neemt af met ouder worden
 Oogafwijkingen zoals strabismus (40%), myopie, ptosis,
nystagmus
 Hyperlaxiteit van de gewrichten met luxaties als gevolg
 Hypertensie
 Hyperactiviteit met name op jonge leeftijd en bij mannen
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Medicatie optimalisatie bij MVB
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Sondes
NVApVG
Farmacotherapie
Workshop antipsychotica
Switchen tussen antipsychotica
Switchen naar een depot
Workshop antidepressiva
Switchen van antidepressiva
Stoppen van psychofarmaca
Anti-epileptica
15
Receptorantagonisme antipsychotica
Afnemende affiniteit
Clozapine
H1
α1
5HT2A
M
5HT2C
D2
Quetiapine
H1
α1
5HT2A
5HT2C
(nor)
D2
M
(nor)
Olanzapine
H1
5HT2A
5HT2C
M
D2
α1
Risperidon
5HT2A
α1
D2
H1
5HT2C
Haloperidol
D2
α1
5HT2A
Pipamperon
5HT2A
D2
α1
Aripiprazol
D2*
5HT1A*
5HT2A
α1
H1
*Partieel agonisme
Kennis loont!
Bijwerkingen kunnen voorspeld worden op basis van
receptorprofiel.
Receptorafhankelijke bijwerkingen
(Bij)werking
Risico voor bijv.:
‘Gunstig’ voor bijv.:
Anti-D2
EPS
Libidoverlies
Galactorroe
Parkinson pat.
MVB
Hypersexualiteit
Anti-α1
Orthostase
Sedatie
Ejaculatie-stoornis
Vallen
Slaapproblemen/PTSS?
Anti-H1
Gewichtstoename
Sedatie
Patienten met
overgewicht/DMII
Anorexie
Vallen
Anti-M
Droge mond
Leesproblemen
Verwardheid
Obstipatie
Erectiestoornis
Sedatie
Gebit (Cariës)
Vallen
Slaapproblemen
Allergieën
Tandartsen
Slaapproblemen
Dhr Koper
Gebruikt haloperidol 2dd2mg
Last van extrapiramidale bijwerkingen.
Dosisverlaging zinvol of is ander middel beter?
19
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Medicatie optimalisatie bij MVB
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Sondes
NVApVG
Medicatieoptimalisatie dmv
21
Stappenplan medicatiebeoordeling
1.
farmacotherapeutische
anamnese
5. follow-up en
monitoring
4. overleg patiënt
2.
farmacotherapeutische
analyse
3. overleg
arts en apotheker
23
Dhr Koper
 Ordenen gegevens:
 Indicaties
 Medicatie
 Behandeldoelen
 Labwaarden
24
STRIP stap 2.1: Ordening gegevens
Indicatie
Medicatie
Meetwaarde
Behandeldoel
Diabetes Mellitus 2
Metformine 500 mg 2dd1
HbA1c: 49 mmol/mol
BMI: 29
Hypertensie
Atenolol 50 mg 1dd1
Hydrochloorthiazide 25 mg
1dd1
Simvastatine 40 mg 1dd1
RR: 120/70
LDL: 3,7 mmol/l
TG: 2,49 mmol/l
Kalium: 3,7 mmol/l
MDRD: 105 ml.min
Voorkomen lange
termijn complicaties en
cardiovasculaire
aandoeningen
Geen klachten
Voorkomen
cardiovasculaire
complicaties
Schizotypische
persoonlijkheid
Clozapine 100 mg 1dd1 +
1dd2
Clozapine 25 mg 1dd2
Dogmatil 400 mg 1dd1 en
1dd 0,5
Cisordinol injectievloeistof
z.n. bij escalatie 100 mg im
Akineton 2 mg 2dd1
Glycopyrronium 3 mg 3dd1
?
Verminderen cognitiefperceptuele en
angstklachten
STRIP stap 2.1: Ordening gegevens
Indicatie
Medicatie
Astma
Voetschimmel
Ventolin 100 mcg
aerosol 2dd2
Atrovent 20 mcg
aerosol 4dd2
Aerochamber plus
mondstuk
Miconazolcreme 2dd
?
Rivotril 2 mg
Obstipatie
Lactulose 1dd 30 ml
Fragiele X syndroom
Meetwaarde
Behandeldoel
Voorkomen
benauwdheidsklachten
Voorkomen exacerbaties
Geen voetschimmel
Stoelgang volgens
afgesproken protocol
Verbeteren kwaliteit van
leven, gerichte aandacht is
geïndiceerd op cardiaal,
psychiatrisch gebied en op
oogafwijkingen
STRIP stap 2.2: Farmacotherapeutische analyse
Controle op aanwezigheid FTPs:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
onderbehandeling
behandeling niet effectief
overbehandeling
(potentiële) bijwerkingen
klinisch relevante contra-indicaties en interacties
onjuiste dosering
gebruiksproblemen
Farmacotherapeutisch behandelplan (FBP)
Priori
teit
FTP
Actie
Wie
/wanneer
Evaluatie
Wie
/wanneer
28
Onderzoek toepassen in praktijk
Slikproblemen veelvoorkomend (benzodiazepines!)
Screen min 1x per 5 jaar op CV risicofactoren
 Extra voorzichtigheid bij voorschrijven atypische
antipsychotica
Fractuurrisico: Slechte botkwaliteit bij bijna helft MVB
 Gebruik anti-epileptica is risicofactor!
 Vit D suppletie in alle MVB > 50 jaar
Chronische nierfunctiestoornis
 Sarcopenie: MDRD kan eGFR overschatten!
Antipsychotica afbouwen bij 1 op 3 patiënten mogelijk
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Medicatie optimalisatie bij MVB
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Sondes
NVApVG
Geneesmiddelenwet 2007
Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg 2009
Overdracht medicatiegegevens in de keten
Handreiking werkvoorraad geneesmiddelen
Wet zorg en dwang
31
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Medicatie optimalisatie bij MVB
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Sondes
NVApVG
PEG
Percutane Endoscopische Gastrostomie
33
Problemen sonde
Verstopt
Medicatie door sonde
Voeding
34
Onderwerpen masterclass
Veel voorkomende verstandelijke beperkingen
Farmacotherapie veel gebruikte medicatie
Taken/verantwoordelijkheden apotheker instelling
Medicatie optimalisatie bij MVB
Sondes
NVApVG
NVApVG
60 apothekers (openbaar en ziekenhuis)
Belangen van apothekers werkzaam voor mensen met
verstandelijke beperking behartigen
Kennis bundelen en delen
En verder…
Farmaceutische zorg MVB in 1e lijn
Nascholing AP/HA/AVG voor onderzoek
medicatiebeoordeling MVB in 1e lijn
37
38
39
Vragen?
40