de exodus en de berg gods

1
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus
- De Farao ten tijde van de Exodus
- De Beek van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee
- De Doortocht
- Midjan
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
2
DE DATERING VAN DE EXODUS
Er zijn twee gangbare dateringen in de Theologie mbt de exodus:
(1) 1445 v.Chr. ook wel de “vroege datering” genoemd
De vroege datering is op basis van een rekensom
aan de hand van de bouw van de tempel van Salomo
(2) 1260 v.Chr. ook wel de “late datering” genoemd
De late datering is gebouwd op wetenschappelijk
onderzoek (opgravingen e.d.) en het “zoeken” van
Een geschikte Farao daarbij
Wat zegt de Schrift???
3
DE DATERING VAN DE EXODUS
NBG vertaling van Hebreeuwse tekst
In het vierhonderd tachtigste jaar na de uittocht der Israëlieten uit het land
Egypte, in het vierde jaar van Salomo's regering over Israël, in de maand Ziw,
dat is de tweede maand, bouwde hij het huis voor de HERE.
1 Koningen 6:1
Salomo besteeg de troon in 961 v.Chr.
Het vierde jaar van zijn regering is dus
958 v.Chr.
4
DE DATERING VAN DE EXODUS
Septuaginta
kai. evgenh,qh evn tw/| tessarakostw/| kai. tetrakosiostw/| e;tei th/j evxo,dou ui`w/n Israhl
En gebeurde in het veertigste
en
vierhonderd
jaar
de uittocht zonen Israël
evx Aivgu,ptou tw/| e;tei tw/| teta,rtw| evn mhni. tw/| deute,rw| basileu,ontoj tou/
uit Egypte
het jaar het vierde
basile,wj Salwmwn evpi. Israhl
koninkrijk Salomo
in maand het tweede
koningsschap
over Israël
van-het
letterlijke vertaling M.K.
Salomo besteeg de troon in 961 v.Chr.
Het vierde jaar van zijn regering is dus
958 v.Chr.
5
DE DATERING VAN DE EXODUS
958 v.Chr. aanvang Tempelbouw
958-480=1438 v.Chr. Hebreeuwse teksten 1
Koningen 6:1
958-440=1398 v.Chr. Septuaginta tekst
1 Koningen 6:1
*Alleen rekening houdend met de jaartallen zijn er dus “Bijbels gezien” twee opties
6
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
Welke Farao’s leefden, stierven en heerstten rond het exodus verhaal???
7
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
(1) Een Farao die moet zijn gestorven in het begin van de Exodus
(Psalm 136:15)
en Farao met zijn leger in de Schelfzee stortte, want zijn goedertierenheid is tot in
eeuwigheid;
(2) De opvolger van die Farao mag weer niet de oudste zoon van hem zijn.
(Exo.12:29)
En te middernacht sloeg de HERE iedere eerstgeborene in het land Egypte, van de
eerstgeborene van Farao, die op zijn troon zou zitten, tot de eerstgeborene van de
gevangene, die in de kerker was, benevens alle eerstgeborenen van het vee.
(3) En dit alles rond de tijd die de Schrift
aangeeft!!
(1438 of 1398 v.Chr.)
8
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
1438 v.Chr. – naar de Hebreeuwse tekst
*1438 v.Chr. was volgens alle beschikbare visies,
Hatshepsut Farao van Egypte
*Het jaartal 1438 v.Chr. valt echter midden in de periode dat ze heerstte!
*Haar opvolger Tutmoses III, was haar man en heerstte vele jaren samen met haar
9
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
1398 v.Chr. – naar de Griekse tekst
*Omstreeks 1398 v.Chr. stierf Amenhotep II de Farao...
*Het graf van Amenhotep II, is in alle haast “klaar” gemaakt...
10
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
(2) De opvolger van Amenhotep II mag weer niet de oudste zoon van hem zijn.
(Exo.12:29)
(3) En dit alles rond de tijd die de Schrift aangeeft!!
(1398 v.Chr.)
*De opvolger van Amenhotep II was:Tutmoses IV
*Deze Tutmoses IV, claimde de macht op dmv
de “droom stèle”
11
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
*De opvolger van Amenhotep II was:Tutmoses IV
*Deze Tutmoses IV, claimde de macht op dmv
de “droom stèle”
*Tutmoses IV kreeg een droom waarin hem werd verteld dat hij de nieuwe farao
zou worden, een merkwaardige gang van zaken in Egypte destijds omdat de oudste
(eerstgeborene) automatisch het koningschap kreeg bij het overlijden van de vader
12
DE FARAO TEN TIJDE VAN DE EXODUS
Alles nog even op een rijtje:
(1) Amenhotep II stierf tussen 1419 en 1387 v.Chr.
(14 visies die ik kon vinden meegenomen)
Flavius Josephus en de meeste anderen houden het op ca 1400 v.Chr.
De Septuaginta aanhoudend kom je op 1398 v.Chr
(2) Tutmoses IV werd opvolger van Amenhotep II
Farao Tutmoses IV was mogelijk niet de oudste,
maar de tweede zoon van zijn voorganger Amenhotep II.
Historici vermoeden dat Tutmoses IV zijn oudere broer vermoordde om zelf
de macht over Egypte in handen te krijgen.
De “droomstèle” gebruikte hij om het koningschap voor zich op te eisen en te
rechtvaardigen dmv een visioen....
*De tempel zou rond 925 v.Chr. vernietigd
zijn door koning Sisak (1Kon 14:25 NBG)
en laat er nou tussen 945 en 924 v.Chr een
Farao zijn geweest genaamd “Sheshonq”
*De farao ten tijde van de Exodus is
Amenhotep II
13
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee
- De Doortocht
- Midjan
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
14
DE BEEK VAN EGYPTE
Het beloofde land aan de Israëlieten
Numeri 34:5
Dan zal de grens zich van Asmon ombuigen naar
de Beek van Egypte en haar eindpunt zal zijn bij de zee.
Het lot voor de stam der Judeeërs
Jozua 15:4
(…)vervolgens naar Asmon, en kwam uit aan
de Beek van Egypte,
zodat de grens aan de zee eindigde.
Dit zal voor u de zuidgrens zijn.
Waar ligt de “beek” van Egypte???
15
DE BEEK VAN EGYPTE
Jesaja 27:12
Maar het zal te dien dage geschieden,
dat de HERE de aren zal dorsen van de
Rivier af tot de Beek van Egypte toe,
en gij zult ingezameld worden één voor
één, kinderen Israëls.
~Rinokorou,rwn
RINOKOROURON
*In de tijd van de Farao's heette de grensplaats: ”Tharu”
*In de tijd van de Grieken heette "Tharu" "Rhinocolura"
*In de tijd van de Septuagint noemde men "Rhinocorouron" de "nchl van Egypte"
16
DE BEEK VAN EGYPTE
*In de tijd van de Farao's heette de grensplaats: ”Tharu”
*In de tijd van de Grieken heette "Tharu" "Rhinocolura"
*In de tijd van de Septuagint noemde men "Rhinocorouron" de "nchl van Egypte"
*In de tijd van de "Medeba" of "Madaba" kaart staat
17
"Rhinocolura" op de plaats van het huidige Al'Arish
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte – van oudsher de grens van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee
- De Doortocht
- Midjan
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
18
RODE ZEE OF RIET ZEE
Yam Suph
De NBG vertaling vertaald de Hebreeuwse combinatie “yam suph” met Schelfzee.
In het nieuwe testament koos men voor Rode Zee.
Schelf is volgens de Vandale:”zorgvuldig opgestapelde hoop hooi, stro, vlas enz.”
De meeste Nederlandse vertalingen zeggen Schelfzee,
De NBV vertaald het dan met Rietzee en dan weer met Rode Zee
Willibrord 1 en 2 zeggen Rietzee.
De discussie is dan ook nog steeds:
Rode Zee of Riet Zee?
19
RODE ZEE OF RIET ZEE
Vrijwel alle keren (21 van de 24 keer)
dat we in onze NBG het woord “Schelfzee” tegen komen staat er:
In de Septuaginta “evruqra.n” van “evruqro,j”
Waar komen we dat woord verder tegen?
Jesaja 63:2
Waarom is dat rood aan uw gewaad,
en zijn uw klederen als die van iemand die de wijnpers treedt?
20
RODE ZEE OF RIET ZEE
Suph
Jona 2:5
Wateren omringden mij, zij bedreigden mijn leven,
de diepte omving mij, met zeewier was mijn hoofd omwonden.
21
RODE ZEE OF RIET ZEE
Jesaja 19:6
zodat de rivieren stinken,
de Nijlarmen van Egypte leeglopen en droog worden,
riet en biezen verwelken.
riet=qne of qaneh
biezen=suph
22
RODE ZEE OF RIET ZEE
Jesaja 19:6
zodat de rivieren stinken,
de Nijlarmen van Egypte leeglopen en droog worden,
riet en biezen verwelken.
Jes 19:6 in de Septuaginta “kala,mou”
“kala,mou”
in het NT
Mat 12:20
Het geknakte riet zal Hij niet verbreken en
de walmende vlaspit zal Hij niet uitdoven,
voordat Hij het oordeel tot overwinning
heeft gebracht.
Lucas 7:24
Toen de boden van Johannes vertrokken waren,
begon Hij tot de scharen te zeggen van Johannes:
Wat zijt gij in de woestijn gaan aanschouwen?
Een riet, door de wind bewogen?
23
RODE ZEE OF RIET ZEE
Waar ligt de Bijbelse Rode Zee??
1 Koningen 9:26
Ook rustte koning Salomo een vloot uit te Esjon-Geber bij Elot,
aan de oever der Schelfzee, in het land Edom.
24
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte – van oudsher de grens van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee – Rode Zee
- De Doortocht
- Midjan
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
25
DE DOORTOCHT
Exodus 12:51 En op deze zelfde dag leidde de HERE de
Israëlieten uit het land Egypte, volgens hun legerscharen.
Exodus 13:3 Toen zeide Mozes tot het volk: Gedenkt deze dag, waarop gij uit
Egypte, uit het diensthuis, gegaan zijt; want met een sterke hand heeft de HERE u
daaruit geleid. Daarom mag niets gezuurds gegeten worden.
Exodus 14:21-22 21
Toen strekte Mozes
zijn hand uit over de
zee en de HERE deed
de zee de gehele nacht
door een sterke
oostenwind
wegvloeien, maakte
haar droog, en de
wateren werden
gespleten. 22 Zo
gingen de Israëlieten in
het midden der zee op
het droge; terwijl rechts
en links de wateren
voor hen waren als een
muur.
*Uit Egypte maar nog niet door de Rode Zee
26
DE DOORTOCHT
[324] Toen de Egyptenaren de Hebreeërs hadden ingehaald,
maakte ze zich op voor een veldslag. Dankzij hun grote
troepenmacht dreven ze hen bijeen naar een plek waar
maar weinig ruimte was. De Egyptenaren beschikten bij hun
achtervolging over zeshonderd strijdwagens, vijfduizend
ruiters, en tweehonderdduizend man voetvolk. Ze sneden
alle wegen af waarlangs ze vermoedden dat de Hebreeërs
zouden kunnen ontsnappen, en sloten hen op tussen de
steile rotsen en de zee.
[325] Het gebergte loopt door tot aan de zee. Het is dermate ruig,dat
er geen wegen zijn waarlangs men kan ontsnappen. Dus sloten zij
de Hebreeërs op door het punt te bezetten waar het gebergte de zee
bereikt en sloegen daar hun kamp op.
[328] De vrouwen en kinderen huilden en jammerden, ze hadden immers de dood
voor de ogen, ze zaten opgesloten tussen de bergen en de zee en de vijand, en ze
zagen geen enkele kans om te ontsnappen.
[333] ...Dat de zee en de bergen achter jullie geen enkele
vluchtweg bieden, moet voor jullie geen reden zijn om te
wankelen,want als God het wil, kan Hij die bergen tot een vlakte
maken en de zee tot land.
Josephus
Joodse
Oudheden27
boek II Hfst 15
DE DOORTOCHT
...en sloten hen op tussen de steile
rotsen en de zee...
...Het gebergte loopt door tot aan de zee...
...Dus sloten zij de Hebreeërs op door het
punt te bezetten waar het gebergte de
zee bereikt...
...ze zaten opgesloten tussen de bergen
en de zee en de vijand...
28
DE DOORTOCHT
Exodus 14:2-3 (…)zult gij u legeren, aan de zee. 3 Dan zal Farao van de Israëlieten
denken: zij zijn in het land verdwaald, de woestijn heeft hun de weg versperd.
29
DE DOORTOCHT
De tekens op de pilaar zijn vertaald en er
zou:Egypte, dood, water, farao, Edom,
Yahweh, en Salomo staan
30
DE DOORTOCHT
Exodus 14:21 Toen strekte Mozes zijn hand uit over
de zee en de HERE deed de zee de gehele nacht
door een sterke oostenwind wegvloeien, maakte haar
droog, en de wateren werden gespleten.
31
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte – van oudsher de grens van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee – Rode Zee
- De Doortocht – Bij Nuweiba
- Midjan
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
32
MIDJAN
Midjan (NBG) - Septuaginta & NT - Madiam
Genesis 25:1-2 En Abraham nam wederom een vrouw, Ketura geheten.
En zij baarde hem Zimran, Joksan, Medan, Midjan, Jisbak en Suach.
Exodus 2:15 Toen Farao van deze zaak hoorde, trachtte hij Mozes te
doden, maar Mozes vluchtte voor Farao en zocht verblijf in het land
Midjan.
Exodus 4:19 Want de HERE had tot Mozes in Midjan gezegd:
Keer terug naar Egypte, want alle mannen, die u naar het leven stonden, zijn dood.
33
MIDJAN
ONOMASTISON
Madiam (652)
Stad van een van de zonen van Abraham en
Ketura. Ligt voorbij Arabia in het zuiden in de
woestijn van de Saracenen, ten oosten van de
Rode Zee, werd genoemd Madiani en word nu
genoemd (het territorium) van Madian...
*Lxx, Demetrius, Josephus, Philo, Paulus,
Origenes, Eusebius en Jerome plaatsen allemaal
Midjan in Arabië, ten oosten van de Rode Zee
Ook “ons eigen” Nederlands Bijbel Genootschap
plaatst Midjan ten oosten van de “rechtertak” van
de Rode Zee
Eusebius
Exodus 3:1 Mozes nu was gewoon de kudde van zijn schoonvader Jetro,
de priester van Midjan, te hoeden.
Eens, toen hij de kudde naar de overkant van de woestijn geleid had,
kwam hij bij de berg Gods, Horeb.
34
MIDJAN
Exodus 3:1 Mozes nu was gewoon de kudde van zijn schoonvader Jetro,
de priester van Midjan, te hoeden.
Eens, toen hij de kudde naar de overkant van de woestijn geleid had,
kwam hij bij de berg Gods, Horeb.
35
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte – van oudsher de grens van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee – Rode Zee
- De Doortocht – Bij Nuweiba
- Midjan – In het huidige Saudi Arabië
- De Gespleten Rots bij Horeb
- De Berg Gods
36
DE GESPLETEN ROTS BIJ HOREB
Exodus 17:1-6 1 De gehele vergadering der Israëlieten brak daarna op uit de
woestijn Sin, trekkende van pleisterplaats tot pleisterplaats naar het bevel des
HEREN, en legerde zich te Refidim, maar daar was geen water voor het volk om te
drinken. 2 Het volk begon met Mozes te twisten en zeide: Geeft ons water, zodat wij
kunnen drinken. Maar Mozes zeide tot hen: Wat twist gij met mij? Wat stelt gij de
HERE op de proef? 3 En het volk dorstte daar naar water, het morde tegen Mozes
en zeide: Waarom toch hebt gij ons uit Egypte gevoerd, om mij, mijn kinderen en mijn
kudde van dorst te doen omkomen? 4 Toen riep Mozes luide tot de HERE en zeide:
Wat moet ik met dit volk doen? Nog een ogenblik en zij gaan mij stenigen! 5 Daarop
zeide de HERE tot Mozes: Ga vóór het volk uit en neem enige van de oudsten van
Israël met u; neem ook de staf waarmee gij de Nijl geslagen hebt, in uw hand en ga
heen. 6 Zie, Ik zal daar vóór u op de rots bij Horeb staan; dan zult gij op de rots slaan
en daaruit zal water te voorschijn komen, zodat het volk kan drinken. En Mozes deed
alzo voor de ogen van de oudsten van Israël.
En terwijl bij het horen van deze woorden de angst hun om het hart sloeg, vooral bij
de gedachte dat ze de rots moesten openhakken - en ze hadden door de dorst en de
lange tocht al zoveel geleden -, sloeg Mozes met zijn staf tegen de rots.De rots
opende zich en het helderste water gutste in stromen naar beneden.
Josephus “Joodse Oudheden”– (Boek III Hfst 1 vers 37)
37
DE GESPLETEN ROTS BIJ HOREB
Psalm 78:15 Hij kliefde rotsen (Sept.enkv) in de woestijn,
en drenkte hen rijkelijk met watervloeden;
Psalm 105:41 Hij opende de rots, en wateren vloeiden, zij
stroomden door de dorre streken als een rivier;
Jesaja 48:21 Zij leden geen dorst, toen Hij hen door de
woestijnen leidde; Hij deed voor hen water uit de rots
stromen; Hij toch spleet de rots, zodat het water vloeide.
38
DE GESPLETEN ROTS BIJ HOREB
39
DE EXODUS & DE BERG GODS
- De Datering van de Exodus – ca 1398 v.Chr.
- De Farao ten tijde van de Exodus – Amenhotep II
- De Beek van Egypte – van oudsher de grens van Egypte
- Rode Zee of Riet Zee – Rode Zee
- De Doortocht – Bij Nuweiba
- Midjan – In het huidige Saudi Arabië
- De Gespleten Rots bij Horeb – Ten oosten van de oversteek
- De Berg Gods
40
DE BERG GODS
...vrijheid van geloofs keuze en belijden..
...het eerste concilie...
...de zondagsheiliging...
Constantijn en Helena
...visioenen...
...de berg Sinaï...
41
DE BERG GODS
Exodus 4:19 Want de HERE had tot Mozes
in Midjan gezegd:
Keer terug naar Egypte, want alle mannen, die u
naar het leven stonden, zijn dood.
Vergl. Exo. 3:1-10
Deuteronomium 1:2 elf dagreizen is het van
Horeb in de richting van het gebergte Seïr tot
Kades-Barnea.
256 km:11 dagen = 23.27 km p/dag
[264-265] ...de berg Sinaï.Dat is de hoogste berg in dat gebied...
Josephus - Joodse Oudheden boek II Hfst 12 Vers 264-265
42
43
DE BERG GODS
Exodus 19:16-18 16 En het geschiedde op de derde dag, toen het morgen werd,
dat er donderslagen en bliksemstralen en een zware wolk op de berg waren en zeer
sterk bazuingeschal, zodat al het volk dat in de legerplaats was, beefde. 17 Toen
leidde Mozes het volk uit de legerplaats God tegemoet en zij stelden zich op onder
aan de berg. 18 En de berg Sinai stond geheel in rook, omdat de HERE daarop
nederdaalde in vuur; de rook daarvan steeg op als de rook van een oven, en de
gehele berg beefde zeer.
Exodus 20:18 18 En het gehele volk was getuige van de donderslagen, de
bliksemstralen, het geluid van de bazuin en de rokende berg. Toen het volk het zag,
beefde het en bleef van verre staan.
44
DE BERG GODS
Deuteronomium 4:11 En gij naderdet en stondt onderaan de berg, terwijl de berg
laaide van vuur tot in het hart des hemels - duisternis, wolken en donkerheid.
Deuteronomium 5:23 Toen gij nu de stem hoordet uit het midden van de duisternis,
terwijl de berg stond in een brand van vuur, naderdet gij tot mij, al de hoofden uwer
stammen en uw oudsten, en gij zeidet:
Deuteronomium 9:15 Daarop keerde ik mij om en daalde de berg af, die stond in
een brand van vuur; en de twee tafelen van het verbond waren in mijn beide
handen.
45
OVERIGE ZAKEN
Egyptische stijl petroglyfen van een stier zijn op dit altaar ruim vertegenwoordigd
*Deze stijl is nergens anders gevonden in
Saudi Arabië
46
OVERIGE ZAKEN
47
OVERIGE ZAKEN
Exodus 19:12 Daarom zult gij het volk buiten een
bepaalde kring houden en zeggen: Wacht er u
voor de berg te bestijgen, of maar de voet ervan
aan te raken; ieder die de berg aanraakt, zal
zeker ter dood gebracht worden.
A = Saudisch wacht huisje
B = Altaar met petroglyfen
C = Restanten van 12 pilaren
D = Groot altaar aan de voet van de berg
E = Rode lijnen markeren bronnen
E = Blauwe lijnen markeren afbakeningen
48
DE SPELONK VAN ELIA
1 Koningen 19:8-9 8 Toen stond hij
op, at en dronk en ging door de
kracht van die spijs veertig dagen
en veertig nachten tot aan het
gebergte Gods, Horeb. 9 Hij kwam
daar bij een spelonk, waar hij
overnachtte. En zie, het woord des
HEREN kwam tot hem en Hij zeide
tot hem: Wat doet gij hier, Elia?
49
DE EXODUS EN DE BERG GODS
Galaten 4:25 …de berg Sinai in Arabië...
50
Al ware het, dat ik profetische gaven had, en alle geheimenissen
en alles, wat te weten is, wist,
en al het geloof had, zodat ik bergen verzette,
maar ik had de liefde niet, ik ware niets.
1 Korinthiërs 13:2
Bedankt voor uw aandacht
51