TEKSTEN CATALOGUS TERRACOTTA

BIJSCHRIFTEN TERRACOTTA
NABIJE OOSTEN
Peter Akkermans / Olivier Nieuwenhuyse
Huismodel uit Syrië
Noord- Syrië, ca. 1400-1300 v.Chr., B1990/12.1
Huismodellen dienden vaak als altaar. In het huisje stond een schaaltje met wierook, waarvan
de geur door deuren en vensters naar buiten drong. Op het dak lagen offergaven.
Inscriptie van koning Nebukadnezar
Marad in Zuid-Irak, ca. 580 v.Chr., B1938/7.1
De grote Babylonische koning Nebukadnezar maakt in deze religieuze inscriptie
triomfantelijk de herbouw bekend van de tempel van Lugal-Maradda, de belangrijkste god
van de stad Marad in het huidige Zuid-Irak. De cilinder werd ritueel begraven in de fundering
van de tempel en was dus niet zichtbaar voor de tempelbezoeker.
Parthische luitspeler
Iran, ca. 200 v.Chr. – 200 n.Chr., h. B1952/2.1
Een luitspeler in typisch Parthische klederdracht. De benen zijn met behulp van koordjes los aan
het lichaam bevestigd. Onduidelijk is waarvoor deze pop diende. Gaat het hier om speelgoed?
Of misschien om een ritueel voorwerp? Vergelijkbare beeldjes zijn gevonden in tempels en
huizen, maar ook in graven.
Assyrische ryton in de vorm van een leeuw
Centraal-Turkije, ca. 1850 v.Chr., B1962/8
Vierduizend jaar geleden trokken Assyrische handelaren vanuit Noord-Irak naar Turkije en
stichtten daar tientallen handelsnederzettingen. Karakteristiek voor deze Assyrische kolonies
zijn de rituele, vaak prachtig beschilderde plengvazen in de vorm van een leeuw of ander dier.
Naast de tuit op de rug is meestal een tweede opening aanwezig in de bek of de neus.
Mensen met vogelbekken
Noord-Syrië, ca. 2100-1700 v.Chr., B1990/5.3, B1955/9.4
De beeldjes werden geacht huis en haard te vrijwaren van onheil. Duizenden van deze
eenvoudige figuurtjes zijn gevonden in en rond woonhuizen. Typisch zijn de grote ogen en de
spitse neus, die sterk aan een vogelbekje doet denken. Of gaat het hier misschien om een
gezichtsmasker? Opmerkelijk is dat de mond vrijwel nooit wordt aangegeven.
Halfnaakte godinnetjes uit Mesopotamië
Zuid-Irak, ca. 2000-1700 v.Chr., A1932/7.7, LB 966
De halfnaakte vrouwfiguurtjes stellen misschien godinnetjes voor of zijn een personificatie van
de vruchtbaarheid en moeder aarde, “uit wier boezem het graan ontspringt” zoals een oude
1
inscriptie vertelt. De beeldjes werden massaal, seriematig gemaakt in mallen. Bedoeld voor
gelovigen en pelgrims werden ze waarschijnlijk aan de man gebracht rondom heiligdommen.
De demon Lamashtu
Terracotta, Mesopotamië (Zuid-Irak), ca. 1700 v.Chr., h. 7.9 cm, A1932/7.82
De demon Lamashtu was in het oude Baylonië de boosaardige kracht achter miskramen.
Zwangere vrouwen trachtten met amuletten en bezweringen zich de demon van het lijf te
houden. Een werkzaam middel was de demon haar kwaadaardige evenbeeld te tonen: de
demon kon zoveel lelijkheid niet verdragen en sloeg op de vlucht.
Ishtar, godin van liefde en oorlog
Zuid-Irak, ca. 1700 v.Chr., A1932/7.91
Ishtar, de ‘Vrouwe van de Hemel” met de vele namen: Inana, Ishtar, Astarte, Aphrodite.
Honderdduizenden mensen aanbaden haar als godin van zowel de liefde als de oorlog. Oude
teksten omschrijven de godin als gewelddadig en belust op macht. Het slagveld gold als "de
speeltuin van Ishtar".
Koning met bijl in de hand
Zuid-Irak, ca. 2000-1500 v.Chr., LB 1489
De nauwsluitende muts met de brede rand was eeuwenlang hét hoofddeksel van de koning in
Babylonië. De wapens in de handen van de vorst zijn echter geen typisch koninklijke
attributen, maar eerder goddelijke. Misschien gaat het om een vergoddelijkte koning. De
plaquette had als magisch amulet een beschermende werking.
Model van een strijdwagen
Zuid-Irak, ca. 2000-1500 v.Chr., B1984/11.1
Dit miniatuurtje toont het type strijdwagen dat in het tweede millennium v.Chr. populair werd
in het Nabije Oosten. Ervoor stonden paarden. In vroegere tijd waren er alleen logge,
vierwielige karren, getrokken door ezels of ossen. Dit model maakte waarschijnlijk deel uit
van een alledaagse huiscultus, ter ere van de voorouders of een godheid.
2