Nederlandse werknemers die in Duitsland wonen: geen recht op

Regelingen en voorzieningen
CODE 1.4.4.37
Nederlandse werknemers die in Duitsland wonen: geen recht op
pgb-AWBZ of Pflegegeld
bronnen
Rijksoverheid, Ministerie van VWS, Documenten en publicaties, Kamerstukken: Kamerbrief over recht
grensarbeiders op een persoonsgebonden budget in Duitsland, d.d. 15.4.2013
Tweede Kamer, vergaderjaar 2010-2011, Aanhangsel 2051, Kamervragen over het recht van
grensarbeiders op een Persoons Gebonden Budget (PGB) in Duitsland, d.d. 31.3.2011
Rijksoverheid, Ministerie van VWS, Documenten en publicaties, Kamerstukken: Kamerbrief
over recht grensarbeiders op een persoonsgebonden budget in Duitsland, d.d. 15.4.2013
Kenmerk 108185-101515-Z
Datum
Betreft
15 april 2013
Het recht van grensarbeiders op een pgb in Duitsland
Geachte voorzitter,
Tijdens het algemeen overleg op 31 mei 2011 over de Gezondheidsraad (EU) heeft de Minister van VWS toegezegd om
uw Kamer nader te informeren of grensarbeiders (die werken in Nederland en wonen in Duitsland) recht hebben op
een pgb of Pflegegeld. Dit naar aanleiding van de beantwoording met brief van 30 maart 2011 van Kamervragen
hierover van de leden Wolbert (PvdA), Voortman (Groen Links) en Smilde (CDA) door mijn ambtsvoorganger 1.
Met mijn brief over het gebruik van het pgb in het buitenland (brief 25 feb. 2013, kenmerk 105406-100897-LZ) n.a.v.
vragen van het Kamerlid Voortman, heb ik u nader geïnformeerd. De nadere informatie m.b.t. aanspraken van
grensarbeiders treft u hierbij aan.
Het recht op socialezekerheidsprestaties in grensoverschrijdende situaties, zoals de onderhavige, wordt geregeerd
door de bepalingen daarover van de Verordening (EG) nr. 883/04 (hierna: de Verordening). Van belang zijn de
bepalingen betreffende de toe te passen socialezekerheidswetgeving van titel II, en in het verlengde daarvan, de
bepalingen betreffende het verlenen van verstrekkingen en uitkeringen in geval van ziekte, van titel III van de
Verordening.
Op werknemers die in een andere Lidstaat wonen, is de wetgeving van het werkland van toepassing. Een
grensarbeider die in Nederland werkt is verzekerd voor de AWBZ en verzekeringsplichtig voor de Zvw.
Als hij ziek of arbeidsongeschikt wordt heeft hij voor rekening van het werkland recht op uitkeringen volgens de
wetgeving van het werkland, maar recht op verstrekkingen volgens de wetgeving van het woonland
(woonlandpakket).
Wat betekent dat voor het recht op pgb, respectievelijk Pflegegeld?
De Centrale Raad van beroep heeft op 12 april 2012 de uitspraak gedaan dat een pgb moet worden aangemerkt als
een verstrekking in de zin van de Verordening, omdat een pgb bedoeld is voor het dekken van de kosten van
verzorging. Er bestaat dus voor het betalen van pgb’s aan verzekerden in het buitenland geen Europeesrechtelijke
verplichting.2 Grensarbeiders die in Duitsland wonen en in Nederland werken hebben daarmee geen recht op een pgb.
Ten aanzien van het Pflegegeld heeft het Hof van Justitie (EG) eerder in het arrest Molenaar (C-160/96) geoordeeld
dat het gelet op de voorwaarden waaronder het wordt uitgekeerd, een uitkering is bij ziekte. Deze voorwaarden
verschillen wezenlijk van de Nederlandse voorwaarden voor het pgb. Daarmee hebben grensarbeiders die in Duitsland
wonen en in Nederland werken geen recht op Pflegegeld.
Het voorgaande betekent dat deze grensarbeiders in Duitsland uitsluitend aanspraak hebben op zorg in natura.
Ik vertrouw u hiermee naar genoegen te hebben geïnformeerd.
Hoogachtend,
de staatssecretaris van Volksgezondheid,
1
2
Kamerstukken II, 2010-2011, nr. 2051
Zie hiervoor de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep (CRvB)van 13 april 2012 ( LJN BW3331, Centrale Raad van Beroep, 11/4078 AWBZ).
1
CODE 1.4.4.37
Regelingen en voorzieningen
Welzijn en Sport,
drs. M.J. van Rijn
Tweede Kamer, vergaderjaar 2010-2011, Aanhangsel 2051, Kamervragen over het recht van
grensarbeiders op een Persoons Gebonden Budget (PGB) in Duitsland, d.d. 31.3.2011
Vragen met antwoorden over het kennelijke feit dat Nederlanders die in Duitsland wonen, maar in
Nederland werkzaam zijn, niet in aanmerking komen voor een PGB of Pflegegeld.
2051
ongeacht gemaakte kosten, er hoeven niet eerst
betalingsverplichtingen te zijn aangegaan met
zorgverleners, noch hoeven er bewijsstukken voor
gemaakte kosten te zijn overgelegd en er is een grote
mate van vrijheid bij de besteding van het bedrag. Het
gevolg van die uitspraak is dat Nederlandse
verdragsgerechtigden die in Duitsland wonen geen
recht hebben op het Pflegegeld (wel op de «Pflege»
zorg in natura), terwijl de Duitse verdragsgerechtigden
die in Nederland wonen wel Pflegegeld kunnen
ontvangen en daarnaast in beginsel aanspraak hebben
op zorg in natura.
Naar mijn mening is hier geen sprake van ongelijke
behandeling, omdat er vanwege het wonen in een
ander land geen sprake is van gelijke omstandigheden.
Door het wonen in een ander land dan het land waar
men werkt is de Europese regelgeving en de daarop
gebaseerde Hofjurisprudentie van toepassing.
Vragen van de leden Wolbert (PvdA), Voortman
(GroenLinks) en Smilde (CDA) aan de minister van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport over het recht van
grensarbeiders op een Persoons Gebonden Budget
(PGB) in Duitsland (ingezonden 28 maart 2011).
Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van
Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)
(ontvangen 31 maart 2011).
Vraag 1
Bent u op de hoogte van het feit dat Nederlanders die
in Duitsland wonen, maar in Nederland werkzaam zijn,
niet in aanmerking komen voor een PGB of Pflegegeld?
Antwoord 1
Ja.
Vraag 4
Als premiebetalende Nederlanders woonachtig in
Duitsland van het College voor zorgverzekeringen
(CVZ) te horen krijgen dat zij niet in aanmerking
komen voor een PGB of voor Pflegegeld, waarom staat
er dan op de website van het CVZ: «Als de verzekerde
langer dan zes weken in het buitenland verblijft en een
zorgverlener contracteert die niet onder de Nederlandse
fiscale en sociale wetgeving valt, past het zorgkantoor
de hoogte van het PGB aan aan het prijsniveau van het
land waar de verzekerde verblijft. Het CVZ heeft
hiervoor aanvaardbaarheidspercentages ontwikkeld.»?3
Vraag 2, 3
Kunt u aangeven welke rechten een Nederlander heeft
ten aanzien van de AWBZ wanneer hij in het buitenland
woont, maar in Nederland werkt en premie betaalt?
Zijn rechten op AWBZ-zorg gelijk aan de rechten voor
premiebetalende Nederlanders woonachtig in andere
Europese lidstaten? Zo nee, deel u de dat er dan sprake
is van ongelijke behandeling?
Antwoord 2, 3
Een persoon die in het buitenland woont maar werkt in
Nederland is, ongeacht zijn nationaliteit, verzekerd op
grond van de AWBZ. Deze persoon heeft zowel
aanspraak op gecontracteerde zorg (zorg in natura) als
recht op vergoeding van de betaalde kosten indien hij
buiten Nederland nietgecontracteerde zorg inroept die
met een AWBZ-verstrekking vergelijkbaar is.
Indien voor de AWBZ-verstrekking een eigen bijdrage
geldt wordt het bedrag daarvan afgetrokken van het
bedrag dat gerestitueerd wordt.
Het PGB is geen wettelijke aanspraak en valt dus niet
onder de vergoedingmogelijkheid. Het zorgkantoor kan
alleen subsidie voor PGB’s verlenen voor verzekerden
woonachtig in zijn regio. Nederlanders die in Duitsland
wonen, wonen niet in een regio van een zorgkantoor en
kunnen dus geen PGB krijgen.
Daarnaast bestaat ingevolge de Europese sociale
zekerheidsverordening (Verordening (EEG) nr. 883/04)
aanspraak op deze zorg («verdragsaanspraak») in
natura. Voorwaarde daarbij is dat de
ziektekostenverzekeringwetgeving van
het woonland voorziet in AWBZ-achtige vormen van
zorg. De kosten daarvan komen ten laste van
Nederland. Als verdragsgerechtigde heeft men in het
woonland aanspraak op verstrekkingen, maar niet op
uitkeringen.
Duitsland kent naast zorg in natura ook het Pflegegeld.
In het arrest Molenaar heeft het Hof geoordeeld dat het
Duitse Pflegegeld dient te worden aangemerkt als
«uitkering» in de zin van de verordening en niet als
verstrekking. Dit komt door de kenmerken van het
Pflegegeld. Deze kenmerken zijn: het gaat om een
periodieke toelage, het gaat om een vast bedrag
Antwoord 4
Het citaat is onvolledig. De slotzin op de website van
het CVZ: «Verzekerden die permanent in het buitenland
wonen, hebben geen recht op een PGB.» De in de
vraag geciteerde tekst slaat op AWBZ-verzekerden die
tijdelijk in het buitenland verblijven en nog steeds
woonachtig zijn in Nederland. In die situaties is het
verdragsrecht dus niet van toepassing.
Vraag 5
Deelt u de mening dat het onjuist is wanneer er
onderscheid wordt gemaakt tussen het vergoeden van
zorg in natura en het PGB, omdat mensen wettelijk
recht hebben op het maken van deze keuze?
Antwoord 5
Er is geen wettelijk recht op deze keuze. Het PGB wordt
verleend in de vorm van subsidie.
Vraag 6, 7
Welke stappen bent u bereid te zetten om er voor te
zorgen dat de Europese wetgeving wordt aangepast om
een PGB voor premiebetalende Nederlanders
woonachtig in Duitsland mogelijk te maken?
Welke stappen bent u bereid te zetten om er op korte
termijn voor te zorgen dat de mensen die nu tussen wal
en schip vallen zelf hun zorg kunnen regelen door
middel van een PGB? Bent u bereid daarover in gesprek
3
2
http://www.cvz.nl/zorgpakket/buitenland/awbz-zorg/awbz-zorg.html)
Regelingen en voorzieningen
te gaan met het CVZ en de betreffende Duitse
uitvoeringsinstantie om snel tot een oplossing te
komen?
3
CODE 1.4.4.37
CODE 1.4.4.37
Regelingen en voorzieningen
Antwoord 6, 7
Dat mensen recht hebben op een PGB, noch op
Pflegegeld heeft enerzijds te maken met het feit dat het
in Nederland geen wettelijke aanspraak is en in
Duitsland niet kan worden verstrekt vanwege het arrest
Molenaar.
Europeesrechtelijke gevolgen voor
verdragsgerechtigden die niet AWBZ-verzekerd zijn,
zowel voor Nederlanders in het buitenland als
buitenlanders in Nederland.
Bij de totstandkoming van het wetsvoorstel zal ik mij
zonodig verstaan met de Europese Commissie.
Vanzelfsprekend speelt hierbij het solide maken van het
PGB een rol.
Het wettelijk regelen van het PGB is afgesproken in het
Regeer- en Gedoogakkoord (zie ook Kamerstukken II
2010/11, 32 620, nr. 1). Bij het wettelijk gaan regelen
van het PGB zal ik de onderhavige kwestie nader
bezien. Zowel het wettelijk regelen van het PGB als
vorm van verstrekking (een budget dat aan zorg moet
worden besteed) als het wettelijk regelen van het PGB
in de vorm van een uitkering (een budget waarover
geen verantwoording moet worden afgelegd) heeft
Vraag 8
Bent u bereid deze vragen te beantwoorden vóór het
algemeen overleg Informele Gezondheidsraad (EU) op
3 maart 2011?
Antwoord 8
Ja.
4