Operante conditionering

Leerpsychologie
• Niet-Associatief leren
– Habituatie
• Associatief leren
– Klassieke conditioring
• Leren van voorspelbaarheid
– Operante conditionering
• Leren van controleerbaarheid
Thorndike en de wet van het effect
Achtergrond
darwinisme toegepast op gedrag
De “Puzzle box” van Thorndike
Resultaten
Wet van het effect
Eerste trial
Neigt naar
Latere trials
Neigt naar
R1 (in tralies bijten)
R2 (op en neer springen)
R3 (miauwen)
…
Rn (touw trekken)
Beloning
R1 (in tralies bijten)
R2 (op en neer springen)
R3 (miauwen)
…
Rn (touw trekken)
Beloning
Skinner en operant gedrag
Leren door consequenties van gedrag (R->C)
•leren gedrag te stellen tgv positieve consequenties
•leren gedrag niet te stellen tgv negatieve consequenties
Belangrijkste bevindingen
• Bekrachtiging (“reinforcement”): positief of
negatief
• Uitstel van bekrachtiging
• Extinctie of uitdoving
• Discriminatieve stimulus: S->R->C
• Generalisatie
• Geconditioneerde bekrachtiging
• Partiële bekrachtiging
• Controleerbaarheid en aangeleerde hulpeloosheid
• Shaping” of successieve benadering
• Beloningschema’s
Partiële bekrachtiging
Belangrijkste bevindingen
• Bekrachtiging (“reinforcement”): positief of
negatief
• Uitstel van bekrachtiging
• Extinctie of uitdoving
• Discriminatieve stimulus: S->R->C
• Generalisatie
• Geconditioneerde bekrachtiging
• Partiële bekrachtiging
• Controleerbaarheid en aangeleerde hulpeloosheid
• Shaping” of successieve benadering
• Beloningschema’s
“Shaping” of successieve approximatie
• Gewenste gedrag is complex en
zal nooit spontaan gesteld
worden
• Complex gedrag wordt
opgedeeld in verscheidene
tussenstappen of tussendoelen
PAIN BEHAVIORS
Cognitions
Physiology
Behaviors
Pain behaviors
Social attention
Reduction distress
Decreased pain ...
Disregulation activity level
Disuse syndrome
Mechanism: Operant Conditioning
PAIN BEHAVIORS
Consequences
Pijntolerantie
Sec.
140
120
100
80
niet-begrijpend
begrijpend
60
40
20
0
partner aanwezig
partner afwezig
“Shaping” model
einddoel
80
70
60
50
40
30
20
10
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 25
ma di woe do ...
basislijn
stapsgewijze opbouw
Bekrachtigingsschema’s
Ratioschema
Fixed Ratio
Variabel Ratio
Intervalschema
Aard van de Consequentie
Positief
Negatief
Toedienen
Pos. bekrachtiging
(Shaping)
Positieve straf
Ophouden
Negatieve Straf
(Time-out)
Neg. bekrachtiging
(OntsnappingsGedrag)
Neg. bekrachtiging
Verwijderen
Negatieve Straf
(Uitdoving)
(Vermijdingsgedrag)
Positieve bekrachtiging
• Niet noodzakelijk materieel
Sociale bekrachtiging (groep)
• Te vaak enkel de besten
• Tussendoelen ook belangrijk
Positieve straf
• Wet van effect: asymmetrisch
• effect van straf tijdelijk?
– Effect afhankelijk van tijd tussen R en C
– habituatie aan straf
– geconditioneerde angst of agressie
– niet altijd aanwezig
– geen gedragsalternatieven
• Soms nodig
– automutilatie, bruxisme, duimzuigen
– ruminatie bij kinderen
Voorbeeld automutilatie
Positieve straf
•
•
•
•
Gedrag wordt benoemd
Niet op persoon
onmiddellijk en met goede intensiteit
met gedragsalternatief
Negatieve straf: Time out
Oefening: Probeer voor elk van de cellen
een aantal voorbeelden te vinden
Aard van de consequentie
Positief
Negatief
Toedienen
Pos. bekrachtiging
(Shaping)
Positieve straf
Ophouden
Negatieve Straf
(Time-out)
Neg. bekrachtiging
(OntsnappingsGedrag)
Neg. bekrachtiging
Verwijderen
Negatieve Straf
(Uitdoving)
(Vermijdingsgedrag)
Besluit
• Leren van controleerbaarheid is essentiele
vorm van leren
• Positieve bekrachtiging is essentieel in ons
leven
• Straf is niet altijd en overal effectief