3. De aarde als natuurlijk systeem

3.3 verschillen in klimaten
• atmosfeer → luchtlaag rond de aarde
- troposfeer → onderste laag
hoe hoger hoe kouder
weersverschijnselen door verwarming lucht
- tropopauze bovengrens
- stratosfeer → temperatuur stijgt met de hoogte
door vorming ozon
• klimaat: gemiddelde toestand van
de atmosfeer in een groot gebied
en in een lange tijd (30 jaar)
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
1
energiebalans
• energiebalans = stralingsbalans
• hoeveelheid inkomende straling = hoeveelheid
uitgaande straling
• verdeling over aarde is ongelijk
- tijdstip van de dag
- seizoenen
- breedteligging
- albedo (terugkaatsing)
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
2
luchtcirculatie
verschil hoeveelheid zonne-energie
∟verschil in temperatuur
∟ verschil in luchtdruk
∟ ontstaan wind
mondiale luchtcirculatie ontstaat door verschil
in verwarming en afkoeling
• tropisch minimum
• subtropisch maximum
• subpolair minimum
• polair maximaum
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
3
afwijkingen van het model
• afwijkingen ontstaan door verschuiving Intertropische
Convergentiezone (ITCZ)
- ontmoetingspunt zo-passaat en no-passaat
- door verdeling land – water ontstaan moessons
- daardoor ook verschuiving subtropisch
maximum
• subpolair minimum goed ontwikkeld in winter door
relatief warm zeewater
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
4
oceanische circulatie
• grote zeestromen zorgen voor verplaatsing
warmte en kou
• oppervlaktestromen ontstaan door de wind
→ drifstromen
- invloed op klimaat in kustgebieden
- invloed op hoge en lage drukgebieden
• diepzeecirculatie ontstaat door kou en zout
• noordpoolgebied is diepwaterpomp
→ afgekoeld water zakt hier weg
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
5
El Niño
In Grote Oceaan normaal een zo-passaat
• Bij Peru:
- koud dieptewater komt omhoog
- veel vis
• Bij Indonesië
- hoge waterstand
- veel neerslag
Elke 3 tot 7 jaar El Niño → driftstroom valt weg
• warm water bij Peru → geen vis
• droogte in Indonesië → bosbranden
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
6
klimaatindeling
• Systeem van Köppen
- 5 hoofdklimaten
- gebaseerd op temperatuur en neerslag
• Dit is een indeling in macroklimaten
- verfijningen bij mesoklimaten
- microklimaten
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
7
temperatuur in
de atmosfeer
in de winter
op het
noordelijk halfrond
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
8
de stralingsbalans
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
9
de mondiale luchtcirculatie
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
10
verschuiving van de ITCZ en de overheersende windrichting
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
11
de afwisseling van land en water zorgt voor het ontstaan van moessons
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
12
het ontstaan van driftstromen
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
13
het klimaatsysteem van
Köppen
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
14
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
15
Terra Tweede Fase vwo
© Wolters-Noordhoff bv
16