de aarde als natuurlijk systeem
advertisement
5.2 de aarde verandert van buitenaf exogene krachten zorgen voor afbraak gesteente • mechanische verwering: gesteente valt uiteen samenstelling blijft gelijk • chemische verwering de samenstelling verandert • transport • sedimentatie Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 1 verwering • mechanische verwering: - vorstverwering - instraling van de zon temperatuurverschillen samenstelling gesteente kleur gesteente - wortels van planten - zoutkristallen • chemische verwering - oplossing (b.v. door zuren in het water) - roestvorming Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 2 transport • klimaat heeft invloed op - soort verwering - snelheid verwering - transport • transport van gesteente en sedimentatie gebeurt door - zwaartekracht - gletsjers - rivieren - zee - wind Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 3 stroomgebied Rhône • stroomgebied: gebied waar alle neerslag naar één rivier stroomt • waterscheiding: grens van twee stroomgebieden • bovenloop Rhône - grote hoogteverschillen - veel verwering en erosie puinhelling - Rhône begint als vlechtende rivier tijdelijk veel afvoer - massabewegingen - gletsjers Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 4 massabewegingen • puinhelling • aardverschuivingen - verplaatsing als geheel - vooral op steile hellingen - vooral bij natte verweringslagen gletsjers • zeer veel kracht voor erosie en transport • er ontstaat een U-dal • morenen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 5 benedenloop Rhône • sedimentatie neemt toe eerst grovere delen • de rivier wordt breder en dieper • meanderen - door kleine verschillen in debiet - erosie in buitenbocht • bij zee veel sedimentatie - hoofdrivier raakt verstopt - er ontstaan zijrivieren - delta - moerassen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 6 Colorado • mechanische verwering sterker dan chemische • debiet wisselt sterk • veel erosie bij grote waterafvoer • uitschuren Grand Canyon → V-dal • in benedenloop veel stuwdammen • veel water voor irrigatie Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 7 De invloed van temperatuur en neerslag op de verwering Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 8 Het stroomgebied van een rivier Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 9 Het stroomgebied van de Rhône Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 10 Massabeweging: een aardverschuiving Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 11 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 12 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 13 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 14 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 15 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 16
