de aarde als natuurlijk systeem
advertisement
5.3 verschillen in klimaten • luchtdruk = gewicht van de luchtlaag • atmosfeer = luchtlaag om de aarde - troposfeer: temperatuur daalt met hoogte - tropopauze - stratosfeer: temperatuur stijgt door vorming ozon • weerverschijnselen ontstaan in troposfeer • weerverschijnselen bepalen het klimaat Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 1 luchtcirculatie Luchtcirculatie wordt bepaald door: • lagedrukgebieden (minima) - warme lucht zet uit en stijgt - aan grond minder lucht (= lage druk) - condensatie en stijgingsregen • hogedrukgebieden (maxima) - dalende lucht bij afkoeling atmosfeer - aan grond meer lucht (= hoge druk) • ontstaan van wind - wind van hogedruk naar lagedruk - op noordelijk halfrond afwijking naar rechts - Wet van Buys Ballot Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 2 wereldwijde luchtcirculatie • tropisch minumum • subtropische maxima • subpolaire minima • polaire maxima vervoer van energie van lage breedte naar hoge breedte door - wind - zeestromen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 3 afwijkingen van het model • door seizoenen - schuine stand aardas - verschuiving tropisch minimum • land en zeeverdeling - land is sneller warm/koud dan water - boven water weinig invloed seizoenen - boven water (in de tropen) altijd passaatwind - boven land moessonwind ½ jaar vocht van zee ½ jaar droge landwind Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 4 oceanische circulatie • verplaatsing energie - relatief warme stromen - relatief koude stromen • driftstromen: zeestromen ontstaan door de wind • gevolgen voor klimaat - invloed op hoge- en lagedrukgebieden - invloed op hoeveelheid neerslag - invloed op temperatuur • grote invloed in zeeklimaten, weinig invloed in landklimaten Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 5 klimaten worden bepaald door: • breedteligging (hoeveelheid zonne-energie) • ligging hoge- en lagedrukgebieden • winden • zeestromen • hoogteligging stuwingsregen regenschaduw Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 6 klimaatindeling van Köppen • 5 hoofdsgroepen→verschil in temperatuur neerslag • bij inzoomen (mesoniveau en microniveau) grote verschillen klimaatveranderingen • door natuur ijstijden = glacialen interglacialen • door de mens broeikasgassen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 7 De opbouw van de atmosfeer hoogte 100 10 0° C Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv temperatuur 8 Situatie in een gebied met lage luchtdruk Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 9 model van de mondiale luchtcirculatie Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 10 De droge en natte moesson in Zuid-Azië Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 11 warme en koude zeestromen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 12 De 5 hoofdklimaten en hun onderverdeling Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 13 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 14 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 15
