de aarde als natuurlijk systeem
advertisement
5 . De aarde als natuurlijk systeem Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 1 De ligging van de Alpen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 2 5.1 De aarde verandert van binnenuit opbouw aarde: • aardkorst -oceanische korst - continentale korst • mantel • kern (ijzer en nikkel) In de mantel komen convectiestromen voor. lithosfeer→ aardkorst + buitenste deel mantel Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 3 platen lithosfeer bestaat uit platen gescheiden door plaatgrenzen = breuklijnen platen verschuiven→ platentektoniek • divergentie - vanuit midoceanische ruggen - uit elkaar door duwkracht • convergentie - trekkracht bij de wegduikende plaat - subductie - diepzeetroggen • transform breuken Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 4 endogene krachten • endogene krachten bouwen de aardkorst op - vulkanisme - aardbevingen • actualiteitsprincipe: vroeger ging alle op dezelfde manier als nu • geologische tijdschaal - 4 hoofdtijdperken - onderverdeeld in 11 perioden - kwartair: laatste 2 miljoen jaar Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 5 vulkanisme • uitbarsting = eruptie - effusieve eruptie (magma stroomt rustig) - explosieve eruptie • onderdelen vulkaan - magmahaard, kraterpijp, krater • soorten vulkanen - schildvulkaan→ dunne lava brede basis, flauwe helling - stratovulkaan→ dikke lave steile helling veel gas, as, stenen - spleeterupties→ dunne lave lange spleten Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 6 aardbevingen aardbevingen→ trillingen van de aardkorst • langs plaatsgrenzen • hypocentrum • aan oppervlakte→ epicentrum • hoe dieper, hoe zwaarder de beving • kracht wordt gemeten met schaal van Richter • tsunami zeebeving leidt soms tot grote golven en overstromingen van kustgebieden Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 7 ontstaan van gebergten • bij botsing twee platen: plooiingsgebergte - een plaat omlaag, een plaat omhoog - opheffing versterkt door vulkanisme • bij botsing 2 continenten (b.v. Alpen, Himalaya) • bij uiteendrijven - bij midoceanische ruggen - in continenten (Oost-Afrika) • bij vertikale verplaatsingen langs breuken horsten slenken Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 8 Doorsnede van de aarde Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 9 Bewegingen van de platen en de gevolgen daarvan Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 10 Duwkracht en trekkracht in de convectiestromen Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 11 Geologische tijden Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 12 Horsten en slenken in het oosten van Afrika Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 13 Het oosten van Afrika splitst zich Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 14 Afrika Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 15 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 16 Terra Tweede Fase havo © Wolters-Noordhoff bv 17
