Visietekst OCMW`s arrondissement Turnhout, juni 2011

Visietekst n.a.v. bevraging van de OCMW’s, arrondissement
Turnhout, juni 2011
Deze visietekst is tot stand gekomen door een bevraging van Welzijnszorg Kempen van de 27
OCMW’s van het arrondissement Turnhout (mei 2011). De tekst omvat de belangrijkste resultaten uit
deze bevraging en geeft de visie weer vanuit de OCMW’s gegroepeerd in Welzijnszorg Kempen ten
aanzien van het project PSY 107. 19 van de 27 OCMW’s namen deel aan deze bevraging.
De vragenlijst spitste zich toe op de ervaring van OCMW-diensten met cliënten met een psychische of
psychiatrische problematiek. We houden hierbij rekening met het feit dat het vaak gaat over een
vermoeden van dergelijke problematiek daar in vele gevallen de diagnose niet gekend is of nog niet
gesteld is.
1. Inschatting van het cliënteel met een psychische/psychiatrische
problematiek
Objectieve cijfers rond het aantal cliënten met een psychische of psychiatrische problematiek kunnen
we niet afleiden uit de bevraging. Alle 19 OCMW’s geven wel aan zeer frequent in aanraking te komen
met deze doelgroep. Vooral medewerkers op sociale diensten, thuiszorgdiensten,
vreemdelingendiensten (LOI), mindermobielencentrales en onthaal-, maaltijdbedelingsdiensten geven
aan met deze cliënten geconfronteerd te worden. In hoofdzaak betreft het personen met depressief
gedrag, aanklampend gedrag of een drugproblematiek. Weigergedrag en
verslavingsproblematieken (dubbel diagnose) worden als meest moeilijk hanteerbaar ervaren.
In bijlage geven we een overzicht van de inschatting van het aantal cliënten volgens het
inwonersaantal van de gemeente. Wanneer gemeenten niet aan bod komen dan betekent dit dat
hiervoor geen cijfers werden aangereikt of het een percentage van het cliënteel betrof en hier geen
aantal op gekleefd werd. Deze cijfers zijn derhalve op geen enkele wijze objectief te noemen, maar
pogen een idee te geven. Noot bij deze cijfers is ook dat de korte termijn waarbinnen de cijfers werden
opgevraagd gemaakt heeft dat dit niet altijd met alle diensten besproken is kunnen worden en
mogelijks de inschatting niet volledig is.
Wanneer we voorzichtig proberen een conclusie te trekken uit onderstaande gegevens dan kunnen
we stellen dat gemiddeld genomen ca. 0.44% van de inwoners van een gemeente én behoren tot
het OCMW-cliënteel én daarenboven geconfronteerd (of hierrond een vermoeden bestaat) worden
met een psychische of psychiatrische problematiek. Voor het arrondissement zou dit gaan over
bijna 1900 personen.
2. Knelpunten in de begeleiding van de doelgroep
-
-
hulpverleningstraject wordt frequent onderbroken, waardoor lange termijndoelstellingen
moeilijk haalbaar zijn;
de motivatie van de cliënt ligt over het algemeen lager;
het zelfbeeld van de cliënt ligt over het algemeen laag, de cliënt heeft vaak een erg beperkt
sociaal netwerk, kent chaos in zijn administratie en is vaak niet in staat wettelijke
verplichtingen na te leven;
problematiek is vaak erg complex (bv. combinatie kansarmoede, psychische stoornis en
zwak begaafd);
bij vermoeden, maar niet erkenning door de cliënt is hulpverlening nog moeilijker;
begeleiding van deze doelgroep vergt meer tijd, die vaak niet aanwezig is;
-
nood aan meer uitgewerkte procedures en samenwerking met andere hulpverlenende
instanties om trajecten in stand te houden of over te dragen wanneer nodig;
onvoldoende opleiding van het personeel in de begeleiding van de doelgroep
o 6 van de 19 OCMW’s geven aan onvoldoende opgeleid te zijn
o 11 van de 19 OCMW’s geven aan matig opgeleid te zijn
o 2 van de 19 OCMW’s geven aan voldoende opgeleid te zijn
3. Algemene adviezen voor een meer gerichte begeleiding
Intern:
- meer tijd en specifiek gekwalificeerd personeel (bv. Psychologenfunctie)
- kunnen werken aan een vertrouwensrelatie om van daaruit de cliënt te motiveren tot verdere
hulpverlening
- OCMW als rode draad, bij herval komt de cliënt vaak het eerste bij hen terecht, andere
hulpverleners zijn vaak veraf
- organisatie van vorming en intervisie
- een sterkere begeleiding in de thuissituatie kan een verdere “psychiaterisering” helpen
voorkomen
Extern:
- uitwisseling van relevante informatie in functie van een integrale hulpverlening
(beroepsgeheim en gebrekkige informatiedoorstroming bemoeilijken het zorgtraject)
- goede communicatielijn eerste en tweede lijn en de huisarts
- consultmogelijkheid bij GGZ-specialisten, snel en korte termijn-advies, evenals
cliëntoverleg met relevante partnerorganisaties
- snellere intakemogelijkheden, vlottere instroommogelijkheden
- gericht vormingsaanbod, met opvolgingsmogelijkheid
- ondersteuning bij opmaak kwaliteitshandboek, kwaliteitsvoorwaarden en draaiboek met
procedures (anderen pleiten voor maatzorg)
- verruiming aanbod gespecialiseerde diensten
Algemeen:
Streven naar “out of the box”-denken, open communicatie en sterke coördinatie- en netwerkfunctie.
4. Relevantie van het project PSY 107 voor de OCMW’s
a. Algemeen kan men stellen dat de communicatie rond psychiatrische problematiek
van cliënten moeizaam verloopt van en naar de hulpverleners van het OCMW toe.
Wellicht is het ontbreken van het “label” psychiatrische patiënt hier een belangrijke
oorzaak van, anderzijds merken wij op dat ook in andere gevallen nuttige informatie
erg moeilijk doorstroomt naar OCMW-hulpverleners. Frequent blijkt het
beroepsgeheim een hinderpaal voor de uitwisseling van relevante informatie, maar
vaak wordt ook vergeten om het OCMW in te lichten en stopt de informatie bij
gezondheidsmedewerkers. Nochtans is, zeker indien men de stap wil zetten naar de
vermaatschappelijking van zorg, het essentieel dat ook welzijnswerkers beschikken
over voldoende relevante informatie. Een open en makkelijke hanteerbare
communicatielijn zien wij als essentieel binnen het project PSY 107.
b. De OCMW’s binnen Welzijnszorg Kempen zien 2 sterke noden die binnen functie 1
een antwoord moeten krijgen om op termijn te kunnen groeien tot een volwaardige
partner in de thuisbegeleiding van cliënten met psychische/psychiatrische
aandoening. Vooreerst is er de nood aan een gericht en op maat gemaakt
vormingsaanbod, met opvolgingsmogelijkheid. Als tweede wordt binnen de
OCMW’s sterk de nood ervaren aan een consultmogelijkheid bij GGZ-specialisten.
De behoefte aan een consultfunctie is vooral ingegeven aan de behoefte van
medewerkers om raad te kunnen vragen aan specialisten rond hoe om te gaan met
gedragskenmerken die problemen opleveren bij begeleiding van de cliënt. Deze
consultfunctie staat voor ons los van vragen rond het zorgtraject, waarvoor de
structuur van het stepped care-model behouden kan blijven.
c. Uiteraard wensen wij via deze weg nogmaals mee te geven dat er ook binnen de
OCMW’s binnen Welzijnszorg Kempen die bezorgdheid bestaat rond de soms zeer
lange wachtlijsten binnen de GGZ. Zonder hierin onrealistisch ambitieuze
doelstellingen te willen opleggen aan de GGZ-partners, moeten we toch ook durven
stellen dat het draagvlak voor dit mooie, grote project bij de meeste
eerstelijnshulpverleners snel zal wegebben indien men merkt dat door de te lange
wachtlijsten het project geen effectieve meerwaarde kan bieden. Een snelle intake
en een vlotte instroom waar nodig zijn ons inziens dan ook succesfactoren voor het
welslagen van het project.
BIJLAGE: Inschatting van het totaal aantal cliënten per jaar per gemeente
Inschatting
Arrondissement Turnhout
Arendonk.....................
Baarle-Hertog (Baerle-Duc)...
Beerse.......................
Dessel.......................
Geel.........................
Herentals....................
Herenthout...................
Herselt......................
Hulshout.....................
Kasterlee....................
Laakdal......................
Lille........................
Meerhout.....................
Merksplas....................
Mol..........................
Olen.........................
Retie........................
Vorselaar....................
Westerlo.....................
65
14
83
25
206 + 160 rusthuis
176
15/61
56 + meerderheid ?
sociale dienst
/
50% cliënteel
25
54
/
/
50% cliënteel
100
12
17
/
Totaal aantal
inwoners per
01/01/2010
435.219
12.758
2.504
17.003
9.107
36.990
26.759
8.703
0.51
0.56
0.49
0.27
0.56 of 0.99
0.66
0.17 of 0.70
14.247
9.864
18.136
15.328
16.213
9.725
8.465
34.114
11.749
10.741
7.526
23.896
0.39 + SD?
/
?
0.16
0.33
/
/
?
0.85
0.11
0.23
/
%