Groet belangen, weinig duurzaamheid in de

ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 July 2016
Update: wat nu het
Verenigd Koninkrijk uit de
EU wil stappen?
Vraag & antwoord
Nu de Britten in het referendum van 23 juni ervoor hebben
gekozen om geen lid te blijven van de Europese Unie (brexit)
is er een week later nog veel onduidelijk. Op de financiële
markten is het stof inmiddels redelijk neergedaald, maar
vooral op politiek gebied is er nog veel mis. In deze update
geven we onze visie en antwoorden op de belangrijkste
vragen.
Wat gaat er nu gebeuren?
Het antwoord hierop is er na de brexituitslag niet
gemakkelijker op geworden. De Britse premier David Cameron
heeft aangegeven dat hij zal aftreden en daarom niet het
brexittraject met de Europese Unie (EU) zal begeleiden.
Hierdoor is er nog veel onduidelijkheid. Om te beginnen op
politiek vlak. Het Verenigd Koninkrijk (VK) lijkt zich op dit
moment in een politiek vacuüm te bevinden. De
conservatieve partij zal op zoek moeten gaan naar een
nieuwe leider. Deze zal naar verwachting op zijn vroegst begin
september worden gekozen. Pas daarna zou het VK een
formeel verzoek tot het beëindigen van het EU- lidmaatschap
kunnen indienen. Ook is het mogelijk dat de Britten
tussentijds nog verkiezingen houden als het politieke
landschap in het VK verder gaat wankelen. Dit is niet
ondenkbaar, gezien de interne verhoudingen met bijvoorbeeld
de Schotten en de Noord-Ieren. In dit geval zou er in theorie
ook nog een tweede brexitreferendum kunnen komen. Die
kans hierop lijkt overigens erg klein.
Simon Wiersma is sinds
2009 Investment
Manager bij het ING
Investment Office.
Simon werkte eerder als
vermogensbeheerder,
portefeuillemanager en
beleggingsstrateeg.
Hij heeft verschillende
beleggingsopleidingen
afgerond en studeerde
Commerciële Economie
aan de Hogeschool
Alkmaar.
Et voluptibust autatet
omnihita voluptate sunt
et es sam a voluptas
autas et dolut qui
omniendesed maxima
sam, conseditatur sam
recerio.
ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 July 2016
Hoe reageert de rest van
de EU?
Er heerst bij de EU-leiders vooral teleurstelling over de
uitkomst van het referendum. Tegelijkertijd heeft de keuze
van de Britten voor een brexit in een aantal Europese landen
geleid tot een oproep voor een EU-referendum. Hierdoor lijkt
ook de politieke stabiliteit in de rest van de EU af te brokkelen.
En dat is geen prettig vooruitzicht met de verkiezingen die
volgend jaar in onder meer Duitsland, Frankrijk en Nederland
op stapel staan. In deze landen spelen dezelfde sentimenten
als degene die tot de brexit hebben geleid. De beslissingen die
de EU de komende tijd zal nemen zullen deze sentimenten
sterk beïnvloeden. Meer dan ooit zal de politiek hierdoor ook
invloed hebben op onze beleggingskeuzes.
De EU heeft tot op heden aangegeven geen informele of
formele onderhandelingen te beginnen voordat de Britten een
formeel verzoek tot een brexit bij de Europese raad hebben
ingediend. Dat is zo vastgelegd in artikel 50 van het verdrag
van Lissabon. Tot die tijd kunnen de overige 27 leden van de
EU alleen informele voorbereidingen treffen. Ze hebben
aangegeven haast te willen maken met de onderhandelingen,
al lijken ze de Britten een paar maanden de tijd te gunnen om
in eigen land orde op zaken te kunnen stellen.
Hoe gaat een brexit
plaatsvinden?
Of het uiteindelijk ook tot een brexit komt is dus nog niet
helemaal zeker. Evenals hoe dit proces zal verlopen. Nooit
eerder heeft een EU-lidstaat zijn lidmaatschap opgezegd, er is
dus geen precedent. Er kan pas onderhandeld worden over de
voorwaarden nadat de Britten dit formeel kenbaar hebben
gemaakt. Wanneer dit gaat gebeuren is nu de grote vraag.
Mogelijk aan het einde van dit jaar, na de conferentie van de
conservatieve partij in oktober. Nadat de Britten een formeel
verzoek tot uittreding van de EU hebben ingediend, volgt een
onderhandelingsperiode van twee jaar. Als er na twee jaar
onderhandelen nog geen overeenkomst is gesloten, eindigt
het lidmaatschap automatisch. Eventueel kan er gestemd
worden over een verlenging van de onderhandelingsperiode.
Als er wel een overeenkomst wordt gesloten kunnen daar de
bestaande modellen voor gebruikt worden, zoals de
verdragen die er nu al zijn tussen de EU en bijvoorbeeld
Zwitserland, Noorwegen, IJsland, en Turkije. De EU heeft al
aangegeven dat er voor de Britten geen soepele
uitzonderingsregels worden gemaakt.
Ook kan het VK er voor kiezen om de regels te volgens van het
Wereldhandelsorganisatie.
Wat nu het Verenigd Koninkrijk uit de EU wil stappen- Vraag & antwoord juli 2016 2
ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 July 2016
Wat zijn de economische
gevolgen?
In de aanloop naar en gedurende de onderhandelingsperiode zal er veel politieke en daardoor
ook economische onzekerheid zijn. Tegen deze achtergrond zullen vooral in het VK de
investeringen afnemen en het consumentenvertrouwen een deuk oplopen. Zo heerst op dit
moment veel onzekerheid over de toekomst van de financiële sector in de Londense City, waar
mogelijk veel banen op het spel staan. Hierdoor zal de Britse economie onder druk komen te
staan. Een lagere wisselkoers van het Britse pond kan dit slechts gedeeltelijk compenseren. De
economen van het ING economisch bureau verwachten dat de groei van de Britse economie
hierdoor in 2017 1%- 1,5% lager kan uitvallen dan voor de brexit. De groei kan nog verder
worden gedrukt als Schotland besluit onafhankelijk te willen worden.
De onzekerheid over brexit zal ook een drukkend effect hebben op de economische groei van de
eurozone. Vooral landen die relatief veel exporteren naar of afhankelijk zijn van investeringen uit
het VK (Nederland, België en Ierland) zullen daar hinder van ondervinden. Voor de eurozone
heeft het ING economisch bureau de groeiverwachting voor de komende twee jaar met 0,3%
(per jaar) verlaagd.
In welke mate de groei uiteindelijk zal worden beïnvloed hangt af van of het een ‘vechtscheiding’
wordt of een vriendelijkere variant.
Behalve de directe en indirecte economische gevolgen heeft de brexit ook invloed op
duurzaamheid. Jochen Harkema, onze analist duurzaam beleggen, schreef er een column over.
Wat doen de centrale
banken?
Zowel de Europese Centrale Bank (ECB) als de Bank of England (BoE) hebben al aangegeven voor
voldoende liquiditeit in het financiële systeem te zorgen. We verwachten dat de Bank of England
later dit jaar extra stimuleringsmaatregelen zal aankondigen. We gaan uit van een
renteverlaging van 0,25%. Een iets hogere inflatie, door een lagere wisselkoers van het Britse
pond, zal de BoE niet tegenhouden.
De ECB zal naar verwachting een verlenging van het huidige opkoopprogramma aankondigen.
Speculaties in de markt over extra stimulering door de ECB vinden we op dit moment op basis
van recente economische cijfers erg voorbarig.
De Bank of Japan zal waarschijnlijk op korte termijn nieuwe stimuleringsmaatregelen
aankondigen om de wisselkoers van de Japanse yen te verzwakken en de export gedreven
economie een duw in de rug te geven.
Op de financiële markten wordt inmiddels voor 2018 géén renteverhoging door de Amerikaanse
centrale bank (de ‘Fed’) ingeprijsd. Dat lijkt ons wat overdreven, tenzij de huidige goede
economische omstandigheden in de Verenigde Staten door een brexit, of om andere redenen,
sterk verzwakken. We sluiten daarom een renteverhoging door de Fed later dit jaar zeker nog
niet uit.
Wat nu het Verenigd Koninkrijk uit de EU wil stappen- Vraag & antwoord juli 2016 3
ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 July 2016
Wat betekent dit voor de
financiële markten op de
korte termijn?
De eerste reacties op de financiële markten waren zoals we deze van tevoren hadden ingeschat.
Vrijdag 24 juni, de dag van de uitslag van het referendum, was een echte ’risk-off’- dag. De
wisselkoers van het Britse pond schoot omlaag, net als de wereldwijde aandelenkoersen. De
risicopremies op bedrijfsobligaties liepen op. Vooral aandelen uit de financiële sector werden
hard geraakt. Analist Jan Kleipool van het Investment Office heeft een sectorcommentaar
gepubliceerd waarin hij de gevolgen voor de financiële sector van een brexit analyseert. De prijs
van goud en veilig geachte staatsobligaties liep op. De koersdaling van aandelen werd overigens
wel sterk gedempt door de valutakoersen. De MSCI World AC index (wereldwijde aandelenindex)
verloor op 24 juni slechts 2,75% (total return in euro), mede door een sterkere wisselkoers van de
dollar tegenover de euro.
Inmiddels lijkt het stof op de financiële markten enigszins te zijn neergedaald.
Goud staat nog steeds op een mooie winst van ruim 5%, maar ook wereldwijde
vastgoedaandelen zijn sinds de brexituitslag gestegen (+3,2%). Onderaan staan het Britse pond
en de FTSE 100 Index(-5,3%, in euro). In ponden staat de FTSE 100 Index op een winst van 3,3%.
De MSCI World AC Index staat 0,2% hoger dan het slot van 23 juni.
Wat nu het Verenigd Koninkrijk uit de EU wil stappen- Vraag & antwoord juli 2016 4
ING Investment Office
Publicatiedatum: 1 July 2016
…en op de langere
termijn?
We verwachten dat op de iets langere termijn het huidige negatieve sentiment van beleggers
langzaam weer plaats zal maken voor aandacht voor de fundamentele ontwikkelingen. En die
zijn op dit moment helemaal zo slecht nog niet. Mits de onderhandelingen over een brexit
redelijk voorspoedig verlopen en de roep om een exit uit de EU in andere landen niet enorm gaat
overheersen. In dit scenario, dat wij nu de hoogste kans geven, zal de risicobereid van beleggers
weer toenemen. In reactie hierop zal de wisselkoers van het Britse pond wat kunnen herstellen,
net als de aandelenkoersen, en zullen de rentes op veilige staatsobligaties stijgen. Verder zullen
de ‘spreads’ (risico-opslagen) op bedrijfsobligaties en staatsobligaties van zuidelijke eurolanden
weer afnemen.
Wat betekent de uitslag
voor het beleggingsbeleid
van ING?
In de aanloop naar het referendum hebben we ondanks de redelijke fundamentele
economische ontwikkelingen geen uitgesproken posities ingenomen voor wat betreft onze
tactische assetallocatie. De neerwaartse risico’s vonden we daarvoor iets te groot. De val van de
wereldwijde aandelenkoersen (in euro’s) in reactie op het brexit was redelijk mild en veel koersen
zijn inmiddels weer sterk hersteld. Wel zijn de rentes op staatsobligaties behoorlijk gedaald. We
verwachten echter dat deze vanaf de huidige niveaus niet heel veel verder zullen dalen. Na de
uitslag van het brexitreferendum zijn beleggers door de toegenomen onzekerheid massaal
‘gevlucht’ in staatsobligaties. Dit heeft, naast de hoop op extra stimulering door de centrale
banken, geleid tot een naar onze mening overdreven neerwaartse beweging van de rente. We
zijn daarom geneigd om het renterisico in de beleggingsstrategieën te verlagen.
Wat nu het Verenigd Koninkrijk uit de EU wil stappen- Vraag & antwoord juli 2016 5
Meer weten?
Kijk op ing.nl/beleggen
Disclaimer
Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie. ING Bank N.V.
is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling, geen beleggingsadvies noch een aanbieding
of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar
geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie
waarop zij haar visie in deze publicatie heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de
door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in deze publicatie kan gewijzigd worden zonder enige
vorm van aankondiging. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze
publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. De waarde van uw
belegging kan fluctueren. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor
de toekomst. ING Bank N.V. is statutair gevestigd te Amsterdam, handelsregister nr. 33031431 Amsterdam en staat onder
toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van
ING Groep N.V..
De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten AFM). ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V..