Differentiatie in lessen geschiedenis

10/02/16
Differentiëren
in de lessen geschiedenis
Guy Putseys
Tim Puttevils
Karel Van Nieuwenhuyse
Overzicht
• Wat is differentiatie?
o
o
o
o
o
Enkele vaststellingen
Wat doen we al?
Doelstelling
Beginsituatie
Wat is het niet?
• Taal en differentiatie
• Evaluatie en feedback
• Uitnodiging: focusgroep differentiëren ~ historisch denken
1
10/02/16
Wat is differentiatie?
Enkele vaststellingen
• Differentiatie = basishouding
Respect voor leerlingen = oog hebben voor hun
eigenheid
o Differentiëren = oog hebben voor leerlingenverschillen
à doel: elke leerling een niveau hoger brengen
o
• Leerplan geschiedenis
o
o
o
Halfopen leerplan
Mogelijkheid tot keuze leerinhouden
Ruimte voor differentiatie
Wat is differentiatie?
Wat doen we al?
• BKD = nieuwe beleidsterm, maar we doen dit al langer
o
Differentiëren volgens motivatie en belangstelling
• Verschillende thema’s
• Verplicht vanuit het leerplan (bv maatschappelijke domeinen)
• Keuzemogelijkheden thema’s/onderwerpen
o
Differentiëren volgens leermiddelen en lesmaterialen
• Brede waaier aan bronnen (tekstueel, visueel, audiovisueel, …)
o
Differentiëren volgens niveau van het product
• Basis en uitbreiding
2
10/02/16
Wat is differentiatie?
Wat doen we al?
• BKD in de lessen geschiedenis ≠ makkelijk
o
Context van het vak
• Weinig lesuren (1 à 2 lesuren)
• Veel leerlingen
o
Alle leerlingverschillen in kaart brengen?
• Niet mogelijk
• Niet wenselijk
Wat is differentiatie?
Doelstelling
Hoe kunnen we op een haalbare manier onze
lessen en werkvormen aanpassen zodat we meer
aandacht kunnen schenken aan de verschillen
tussen leerlingen, met als doel het historisch
denken van elke leerling op een hoger niveau te
brengen?
3
10/02/16
Wat is differentiatie?
Beginsituatie
Hoe kan je leerlingverschillen in kaart brengen?
• Door deze vraag meteen aan de volledige groep te
stellen?
• Een veilige leeromgeving is belangrijk
• Hoe kunnen we – op een haalbare wijze – onze werkvorm
zodanig aanpassen dat we wel rekening houden met
verschillen tussen leerlingen?
Wat is differentiatie?
Beginsituatie
• Bv vraagstrategieën
…
Question
&
answer
Buzzgroups
• Verschil in:
o
o
o
o
Het aantal leerlingen dat mee zal denken
De informatie die de leerkracht van zijn leerlingen krijgt
De feedback die de leerlingen krijgen
Bedenktijd (veilige leeromgeving)
4
10/02/16
Wat is differentiatie?
Beginsituatie
• ICT-tools, als kahoot, socrative, nearpod, …
• Exit cards
• Flipping the classroom
o
Bv „Ik kan helemaal geen spotprenten“ (cfr. Kleio)
• Toetsen/taken/proefwerken
o
o
“Slim” evalueren
Deelvragen volgens competenties/vaardigheden
5
10/02/16
6
10/02/16
7
10/02/16
Wat is differentiatie?
Wat is het niet?
• Niet alle verschillen in kaart brengen
o
o
Onmogelijk
Start met realistische, kleine doelen
• Op welke vlak(ken) wil je differentiëren?
• Mik op specifieke vaardigheden
•
•
•
•
•
•
Kaart lezen
Werken met tijd
Tekstuele bronnen begrijpen
Een mondelingen redenering opbouwen
Spotprenten interpreteren
…
• Niet (enkel) toe te passen in één les ➜ lessenreeks
• Niet enkel voor de zwakkere leerlingen
Taal en differentiatie
• Geschiedenis = talig vak
“De grenzen van m’n taal zijn de grenzen van mijn werkelijkheid.”
• Taal als hefboom van differentiatie
o
Differentiëren volgens leermiddelen:
• Lange versus korte teksten
• Moeilijkheidsgraad van de teksten
8
10/02/16
Taal en differentiatie
• Taal als hefboom van differentiatie
o
Differentiëren volgens leermiddelen:
• Lange versus korte teksten
• Moeilijkheidsgraad van de teksten
• Talige ondersteuning:
•
•
•
Begrippendidactiek
Leesstrategieën
Schrijfkaders
9
10/02/16
Taal en differentiatie
Voorbeeld schrijfkader “De industriële revolutie”
a) In welke eeuw begon de industriële revolutie? _______ eeuw
b) Hoe is de industriële revolutie ontstaan? Vul de volgende tekst verder aan.
Vul de volgende termen in op de juiste plaats EN leg uit wat deze betekenen: industriële revolutie,
agrarische revolutie, demografische groei. Schrijf in zinnen!
Eerst was er een _________________________________, dit betekent: __________________________
____________________________________________________________________________________
Dan was er een _________________________________, dit betekent: ___________________________
____________________________________________________________________________________
Dat had tot gevolg dat:
1. __________________________________________________________________________________
2. __________________________________________________________________________________
Tot slot was er een _________________________________, dit betekent: ________________________
____________________________________________________________________________________
Taal en differentiatie
Voorbeeld schrijfkader “Communisme en socialisme”
Vul onderstaande tekst aan, zodat deze historisch correct is:
De socialisten vonden de communisten gelijk hadden als ze zeiden dat er een
groot probleem bestond in de 19de-eeuwse maatschappij, namelijk: ___________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Zij vonden echter dat de communisten het mis hadden als ze dachten dat ______
__________________________________ een oplossing was voor het probleem.
De socialisten zagen bijvoorbeeld ______________________________________
als een oplossing voor het probleem, want op deze manier __________________
_________________________________________________________________
10
10/02/16
Taal en differentiatie
• Taal als hefboom van differentiatie
o
Differentiëren volgens leermiddelen:
• Lange versus korte teksten
• Moeilijkheidsgraad van de teksten
• Talige ondersteuning:
•
•
•
Begrippendidactiek
Leesstrategieën
Schrijfkaders
• Materiaal (tekst of illustraties)
Taal en differentiatie
Voorbeeld standensamenleving
11
10/02/16
Taal en differentiatie
• Taal als hefboom van differentiatie
o
Differentiëren volgens leermiddelen
o
Differentiëren volgens denkniveaus
• Diepgang van de analysevragen
• Basis en uitbreiding
o
Differentiëren volgens ondersteuning van de opdrachten
• Tempo
• Niveaugroepen: geen / matige / veel ondersteuning
MAAR: opgelet; niet systematisch doen (gevaar stigmatisering)
Taal en differentiatie
Voorbeeld Het College in
Vilvoorde
•
•
•
•
•
Diataaltesten (1ste-4de jaar SO)
•
Voor niveaus C – D – E wordt
individuele taalondersteuning
geboden
Taalbeleid voor schooltaal
•
Tekstbegrip
Begrijpend leesniveau
Leesniveaus: A – B – C – D – E
Type lezer: goed – compenserend –
schools – probleemlezer
12
10/02/16
Taal en differentiatie
Voorbeeld Modern Imperialisme
5de jaar
•
•
Oefening in historisch denken
Fragmenten uit 4 verschillende
handboeken geschiedenis (1923 – 1948 –
1985 – 2009)
•
Oorzaken – gevolgen – beeld van de
inwoners – beeld van Leopold II
2015: differentiëren volgens leermiddelen
•
•
2016: differentiëren volgens ondersteuning
o (Drie mogelijke niveaugroepen)
o
In mijn klassen enkel matige en geen ondersteuning toegepast
Evaluatie en feedback
• Differentiëren volgens evaluatie
o
Verschillende toetsen/examens
• Zinvol en interessant
• Maar: bijzonder tijdsintensief
• Stoot op weerstand
o
Uitgangspunten
• Basis- en uitbreidingsdoelen bepalen
• Met als doel: lln naar een hoger niveau tillen
13
10/02/16
Evaluatie en feedback
Opdracht:
Rangschik deze toetsvragen volgens moeilijkheidsgraad
A. Wat is het verband tussen het afbrokkelende Ottomaanse
rijk en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog?
B. Geef vier oorzaken van de Eerste Wereldoorlog.
C. Welk land draagt volgens jou de grootste
verantwoordelijkheid bij het uitbreken van de Eerste
Wereldoorlog? Geef twee argumenten.
Evaluatie en feedback
Mogelijke oplossing:
Volgens Taxonomie van Bloom
1. Geef vier oorzaken van de Eerste
→ ONTHOUDEN
2. Wat is het verband tussen het
→ TOEPASSEN (met inzicht)
Wereldoorlog.
(en begrijpen)
afbrokkelende Ottomaanse rijk en het
uitbreken van de Eerste Wereldoorlog?
3. Welk land draagt volgens jou de grootste
→ EVALUATIE
verantwoordelijkheid bij het uitbreken
van de Eerste Wereldoorlog? Geef twee
argumenten.
14
10/02/16
Evaluatie en feedback
• Taxonomie van Bloom
Evaluatie en feedback
• Differentiëren volgens soorten vragen
o
Laat lln uit een reeks van vragen kiezen
• Verschil volgens leermiddelen (cf. standensamenleving)
• Verschil volgens talige skills van antwoorden (bv. volzinnen,
schema, …)
• Verschil in talige ondersteuning
o
Werken met boventallige punten
o
Laat lln zelf een vraag opstellen
• Volgens interesse
• Volgens uitkomst
15
10/02/16
Evaluatie en feedback
• Meerdere vormen van evaluatie
o
o
o
(openboek)toetsen
(vaardigheids)taken
…
Voorbeeld
Salco Haasrode
6de jaar
Evaluatie en feedback
• Feedback
Voorbeeld
Het College
Vilvoorde
5de jaar
16
10/02/16
Voorbeeld
Het College
Vilvoorde
5de jaar
Evaluatie en feedback
Voorbeeld STK - Vakgroep geschiedenis
17
10/02/16
Differentiëren in de
lessen geschiedenis
Oproep
• Nood aan verdieping en uitwisseling?
• Interesse om samen te denken en te werken rond differentiatie in
de lessen geschiedenis?
• Volgende stap: afbakenen niveaus van historisch denken, en
materialen ontwikkelen die hierop werken!
• Aanbod
o
o
o
o
Vakdidactische leergemeenschap BKD geschiedenis
Traject van vijf tot zes werkvergaderingen
Start september 2016
Geïnteresseerden
• Exit cards
• Mailen (vóór 1 mei) naar [email protected]
18
10/02/16
19
10/02/16
Oproep
• Nood aan verdieping en uitwisseling?
• Interesse om samen te denken en te werken rond differentiatie in
de lessen geschiedenis?
• Volgende stap: afbakenen niveaus van historisch denken, en
materialen ontwikkelen die hierop werken!
• Aanbod
o
o
o
o
Vakdidactische leergemeenschap BKD geschiedenis
Traject van vijf tot zes werkvergaderingen
Start september 2016
Geïnteresseerden
• Exit cards
• Mailen (vóór 1 mei) naar [email protected]
Bedankt voor
jullie aandacht!
[email protected]
[email protected]
[email protected]
20