25 JAAR FILOSOFIE OP HET AG

De Filosofenclub: 25 jaar filosofie op het AG
Goede ideeën worden veelal geboren in een gematigd alcoholisch samenzijn. Zo lieten op een
avond in 1987 enkele leden aan de bar de toenmalige activiteiten van het AG de revue passeren.
Musicals, toneel, excursies, schrijvers die hun boeken aanprijzen, allemaal gezellige, ‘leuke’
dingen. Het AG was eigenlijk wel wat oppervlakkig bezig, er moest misschien ook ruimte komen
voor een activiteit die wat meer geestelijke inspanning vergt, gericht op echte levensvragen.
“Jawel”, zei één van hen, “dat wordt al ergens in Eindhoven gedaan, maar dan op een wijsgerige
manier, al vele jaren.” Zo haalde men de man binnen die bij uitstek bekend was met de
organisatorische en cursorische kant van de filosofie. Die man was Harry Willemsen. “Alles goed
en wel”, waarschuwde een ander, zeer ervaren en actief AG-lid, “maar alsjeblieft niet té serieus.
We doen zoiets, net als muziek of toneel, primair om samen bezig te zijn, we streven daarbij naar
een goed niveau, maar het blijft wel amateurwerk. Noem die nieuwe activiteit dan -tongue in
cheek- de Filosofenclub.”
Zo begon, begeleid door Harry Willemsen, de eerste filosofiegroep zich in februari 1988 te buigen
over ‘De menselijke arbeid in historisch en filosofisch perspectief’. Het bleek een succes, want in
september van datzelfde jaar startte een tweede groep. Harry Willemsen vond in zijn uitgebreide
netwerk van filosofen in Zuid-Nederland een begeleidster, mevrouw Pander. Deze groep stortte
zich meteen in het diepe: ‘De filosofie van Nietzsche’. Het volgend seizoen waren er al drie
groepen. Inmiddels zijn er vijf parallelle groepen actief, zodat jaarlijks zo’n 75 AG-leden zich
actief met filosofie bezig houden.
In de eerste tien jaren hield men zich voornamelijk bezig met de klassieke filosofie van Plato tot
Heidegger. Omstreeks de eeuwwisseling trokken twee actieve deelnemers de stoute schoenen aan
en startten, aanvankelijk zonder externe begeleider, ieder een experimentele groep buiten de
orthodoxe Europese wijsbegeerte. Die nieuwe takken van wijsgerige sport waren de oosterse
filosofie en het evolutionaire naturalisme. De probeersels sloegen aan, er werden nieuwe
deskundige begeleiders gevonden, zodat tot op heden ook Boeddha en Darwin in het AG acte de
présence geven. Naast de reguliere lees- en discussiegroepen hebben we inmiddels het Socratisch
Café en er wordt elk jaar een lezing gegeven door een filosoof. Vermeldenswaard is ook de #spinoff# buiten AG-verband in de vorm van huiskamergroepjes, die bepaalde onderwerpen nog wat
meer willen uitdiepen.
Altijd werden er enthousiaste begeleiders gevonden. Men kan zich afvragen wat de begeleiders
bezielt om zich, op donkere winteravonden, soms van verre, naar het AG te spoeden om met een
groepje (gewoonlijk) ouderen een voor hen als docent overbekend onderwerp te bespreken. In hun
dagelijks werk zijn zij meestal docent filosofie, die dit als bijvak geven aan een collegezaal vol
dikwijls niet bovenmatig geïnteresseerde studenten. Op het AG hebben zij een kleine groep
ouderen met levenservaring en dikwijls grote eruditie tegenover zich, mensen die goede vragen
stellen en graag in discussie gaan. Zou dat voor hen niet een aantrekkelijke afwisseling zijn?
Onderwerpen zijn er legio. Toch vergt de organisatorische invulling veelal de nodige inspanning.
Er moet een voor leken begrijpelijk boek zijn, dat in één seizoen behandeld kan worden. De
docent moet er goed mee bekend zijn, want we mogen niet verwachten dat er nog extra tijd moet
worden besteed aan voorstudie. Maar gelukkig zijn er al die 25 jaar AG-ers bereid gevonden om
de filosofiecommissie te bemensen, en in goed overleg met de begeleiders elk jaar een
aantrekkelijk programma te realiseren.
Het lijkt er op dat de filosofische activiteit een vruchtbare bodem heeft gevonden in het AG. Een
goede reden dit zilveren jubileum niet ongemerkt voorbij te laten gaan. De lezing over Spinoza
door Miriam van Reijen, voorafgegaan door een ‘walking dinner’ op 15 februari (zie elders in dit
gewAG) is daar een goede gelegenheid voor.
#Ko de Vries en Sikko Argelo#