1_3 - aantek_ + begrippen

Paragraaf 1.3
Kenmerkend aspect
Centrale vraag:
Politiek-militair
Waardoor ontstond in de Republiek een Gouden Eeuw?
Sociaal-economisch
Cultureel-mentaal
Vertrekpunten vanuit 1.2:
1. 1579 – Unie van Utrecht
5.4 Nederlandse
opstand + ontstaan
Nederlandse staat
2. 1581 – Plakkaat v. Verlating
3. 1588 – Oprichting Republiek
= unie = samenwerking van
7 noordelijke gewesten.
10. Geen vorst -> macht naar rijkste
families (regenten)
6.2 Gouden Eeuw
Hoogste macht bij vergadering van
een gewest (gewestelijk staat), de
gezamenlijke zaken (bijv. defensie &
V.O.C.) in Staten-Generaal.
Ondanks gelijkheid gewesten,
steekt Holland qua macht er
bovenuit door rijkdom v. handel.
6. 1648 – Vrede v. Munster(= eind 80-jarige oorlog)
Verovering Republiek -> Brabant + Limburg komen
bij Republiek als Generaliteitsland, niet als gewest!
Geen eigen bestuur -> bestuur door Staten-Generaal
4. 80-jarige oorlog
gaat door in de
zuidelijke gewesten
5. 1585 - Val van Antwerpen
leger van Farnese (opvolger
van Alva) neemt de stad in.
8. Republiek wordt toevluchtsoord voor handelaren
en ambachtslieden die bedreigd worden door de
oorlog of geloofsvervolging = toename van kennis,
kapitaal, netwerken en arbeidskracht =
6.1 Ontstaan van de
wereldeconomie
O.a. conflict over geloof + 12-jarig
bestand. Maurits wilde oorlog &
Holland wilde tijdelijke vrede als
stimulans voor de handel.
9. Republiek tijdens Gouden Eeuw
= multiculturele samenleving met
‘vreemde’ gebedshuizen in het land.
Bijv. de Synagoge (joden) in Amsterdm
Stimulans economie = oorzaak Gouden Eeuw
11. Oorsprong Hollandse rijkdom/handel
= moedernegotie
13. Holland bouwt economische positie uit
14. Machtsstrijd in Republiek =
stadhouder vs. raadspensionaris
Maurits vs. Van Oldebarneveldt
7. Een artikel van de Unie v. Utrecht
was gewetensvrijheid (recht op eigen
geloofsopvattingen in privésfeer)
Oprichting V.O.C. (uitsluiten concurrentie)
= begin Nederlandse wereldhandel.
Bijv. handelsfort Batavia (NLs – Indië)
Amsterdam wordt stapelmarkt (doorvoer
haven/pakhuis) van Europa.
12. Welvaart stimuleert aankopen in
schilderkunst. Veelal schilderijen met
daarop regenten (statussymbool).
1. Unie
Samenwerking van landen/gewesten
2. Synagoge
Joods gebedshuis
3. Gewestelijke staat
Bestuur/vergadering van een gewest
(hoogste macht in Republiek)
4. Regenten
Rijke bestuursfamilies (veelal handelaren)
5. Staten-Generaal
Gezamenlijke vergadering van alle gewesten
6. Ruggenspraak
Dat zaken eerst overlegd moeten worden
in de gewesten, voor de Staten-Generaal beslist
7. Generaliteitsland
Land (Brabant + Limburg) onder bestuur
van de Staten-Generaal
8. Stadhouder
Voor 1588: vertegenwoordiger van vorst
Na 1588: opperbevelhebber leger gewest
9. Raadspensionaris/
Landsadvocaat
10. 12-jarig bestand
Hoogste ambtenaar van een gewest
11. Gouden Eeuw
Economische bloeiperiode in Republiek
1588-1672
12. Moedernegotie
Graanhandel uit Oostzeegebied – oorsprong
Hollandse handel
Inname Antwerpen door Spaans leger
13. Val van Antwerpen
14. V.O.C.
Batavia
15. Stapelmarkt
Tijdelijke wapenstilstand in 80-jarige oorlog
Verenigde Oost-Indische Compagnie
Handelspost/fort van de V.O.C.
Plaats waar handelaren goederen opslaan en
doorverhandelen
Paragraaf 1.3
Kenmerkend aspect
Centrale vraag:
Politiek-militair
Waardoor brak er opstand uit in de Nederlanden?
Sociaal-economisch
Cultureel-mentaal
Vertrekpunten vanuit 1.2:
1. 1579 – Unie van Utrecht
5.4 Nederlandse
opstand + ontstaan
Nederlandse staat
2. 1581 – Plakkaat v. Verlating
3. 1588 – Oprichting Republiek
= unie = samenwerking van
7 noordelijke gewesten.
10. Geen vorst -> macht naar rijkste
families (regenten)
6.2 Gouden Eeuw
Hoogste macht bij vergadering van
een gewest (gewestelijk staat), de
gezamenlijke zaken (bijv. defensie &
V.O.C.) in Staten-Generaal.
Ondanks gelijkheid gewesten,
steekt Holland qua macht er
bovenuit door rijkdom v. handel.
6. 1648 – Vrede v. Munster(= eind 80-jarige oorlog)
Verovering Republiek -> Brabant + Limburg komen
bij Republiek als Generaliteitsland, niet als gewest!
Geen eigen bestuur -> bestuur door Staten-Generaal
4. 80-jarige oorlog
gaat door in de
zuidelijke gewesten
5. 1585 - Val van Antwerpen
leger van Farnese (opvolger
van Alva) neemt de stad in.
8. Republiek wordt toevluchtsoord voor handelaren
en ambachtslieden die bedreigd worden door de
oorlog of geloofsvervolging = toename van kennis,
kapitaal, netwerken en arbeidskracht =
6.1 Ontstaan van de
wereldeconomie
O.a. conflict over geloof + 12-jarig
bestand. Maurits wilde oorlog &
Holland wilde tijdelijke vrede als
stimulans voor de handel.
9. Republiek tijdens Gouden Eeuw
= multiculturele samenleving met
‘vreemde’ gebedshuizen in het land.
Bijv. de Synagoge (joden) in Amsterdm.
Stimulans economie = oorzaak Gouden Eeuw
11. Oorsprong Hollandse rijkdom/handel
= moedernegotie
13. Holland bouwt economische positie uit
14. Machtsstrijd in Republiek =
stadhouder vs. raadspensionaris
Maurits vs. Van Oldebarneveldt
7. Een artikel van de Unie v. Utrecht
was gewetensvrijheid (recht op eigen
geloofsopvattingen in privésfeer)
Oprichting V.O.C. (uitsluiten concurrentie)
= begin Nederlandse wereldhandel.
Bijv. handelsfort Batavia (NLs – Indië)
Amsterdam wordt stapelmarkt (doorvoer
haven/pakhuis) van Europa.
12. Welvaart stimuleert aankopen in
schilderkunst. Veelal schilderijen met
daarop regenten (statussymbool).