Soms schaadt het wel

Soms schaadt het wel
Bron: Santé, 31 mei 2004, 31 mei 2004
Ruim tien miljoen Nederlanders gebruiken regelmatig alternatieve geneesmiddelen. Worden zij opgenomen in het
ziekenhuis, dan moeten ze extra alert zijn.
`Baat het niet, het schaadt ook niet`, wordt nog vaak gedacht bij het gebruik van alternatieve geneesmiddelen.
Maar met deze opvatting is Peter de Smet, bijzonder hoogleraar farmaceutische patiëntenzorg in Nijmegen én
kruidenspecialist van de apothekersorganisatie KNMP, het beslist niet eens. Volgens hem kleven er aan het
gebruik van plantaardige middelen als Sint Janskruid, Ginkgo biloba en ook Ginsengwortel-preparaten
namelijkwel degelijk risico`s. "En wat minder bekend is: alternatieve geneesmiddelen kunnen soms gevaarlijke
interacties veroorzaken bij een gelijktijdig gebruik met reguliere medicijnen, zoals bloedverdunners, aidsmiddelen,
de pil en het vooral bij transplantaties gebruikte middel ciclosporine. Dat is iets om, al ruim vóór een
ziekenhuisopname, zeer alert op te zijn", waarschuwt hij.
Sint Janskruid
De apotheker en kruidendeskundige wijst ook op de risico`s van het gebruik van kruidenmiddelen voor en na
operaties. "Ook kruiden kunnen namelijk soms ongewenste effecten hebben: bijwerkingen. Dat risico hangt af van
het kruid, en ook kunnen er omstandigheden zijn die het gebruik risicovoller maken. Twee van die
risicovergrotende situaties zijn interacties met reguliere medicijnen en het gebruik van kruiden rond een operatie.
Daarnaast kan het gebruik van alternatieve geneesmiddelen soms het stellen van een juiste diagnose
bemoeilijken bij een zogeheten `nog onverklaard gezondheidsprobleem`. Al moet ik daar meteen aan toevoegen
dat de ernst van dat risico van geneesmiddel tot geneesmiddel en ook van patient tot patient kan verschillen."
Als `echt goed bewezen` noemt Peter de Smet de risico`s van het gebruik van Sint Janskruid samen met
geneesmiddelen die alleen op recept verkrijgbaar zijn. "Dit plantaardige middel,dat nogal eens wordt geslikt bij
lichte vormen van depressie, heeft namelijk een sterk effect op de enzymsystemen in lever en darmen, waardoor
bepaalde reguliere medicijnen sneller worden afgebroken en dus minder werkzaam zijn. Zelfs het gebruik van
homeopathische middelen in combinatie met reguliere medicijnen is niet altijd zonder gevaar. In de
homeopathische verdunningen D1 en D2 (staat op de verpakking vermeld) zitten namelijk nog steeds zoveel
werkzame moleculen, dat een ongunstig effect niet is uitgesloten."
Altijd melden
Het advies van Peter de Smet richting gebruikers van alternatieve geneesmiddelen is duidelijk: "Maak er bij een
ziekenhuisopname zeker melding van, ook wanneer er niet nadrukkelijk naar wordt gevraagd." Iets wat in het
Academisch Medisch Centrum in Amsterdam overigens wél standaard gebeurt. AMC-woordvoerder Johan
Kortenray: "Om een compleet beeld te krijgen van alle medicijnen die een patient gebruikt, wordt in ons
ziekenhuis altijd expliciet gevraagd naar het gebruik van alternatieve geneesmiddelen. Juist om mogelijke
ongewenste interacties tussen alternatieve en reguliere geneesmiddelen te voorkomen. Zolang zo`n alternatief
preparaat niet interfereert met de voorgeschreven reguliere medicijnen, is het gebruik ervan de keuze van de
patiënt zelf."
Niet abrupt stoppen
"Nooit stilzwijgend blijven doorgebruiken bij een ziekenhuisopname", luidt ook het advies van woordvoerder Ellen
Gaillard van de Koninklijke Vereniging Homeopathie Nederland. Zij adviseert om bij een ziekenhuisopname altijd
contact op te nemen met de alternatieve voorschrijver, "en uiteraard ook te overleggen met de behandelend
specialist in het ziekenhuis." Dit laatste vindt Peter de Smet zelfs noodzakelijk. "Omdat ook het abrupt stoppen
met het gebruik van alternatieve middelen de werkzaamheid van de medicijnen kan beïnvloeden, die de specialist
in het ziekenhuis voorschrijft. Die reguliere medicijnen kunnen daardoor soms sterker of juist minder sterk gaan
werken, met uiteraard alle gevaren van dien voor de betrokken patiënt." De apothekersorganisatie KNMP wijst
dan ook op het belang van "het in goed overleg met een arts of apotheker afbouwen" van alle alternatieve
geneesmiddelen die ongewenste interacties kunnen veroorzaken met reguliere medicatie.
Vooral uitkijken met...





Ginkgo biloba - geeft risico van bloedingen na een operatie.
Ginseng (Panax ginseng) - er zijn aanwijzingen dat het de werkingvan bloedverdunners vermindert.
Knoflook - kan de werking van een aidsmiddel (saquinavir) sterkverminderen.
Ma-Huang - dit Chinese kruidenmiddel veroorzaakt effecten op hethart en is daardoor rond operaties
extra gevaarlijk.
Sint Janskruid (Hypericum) - versnelt de afbraak van veel `gewone`medicijnen, waardoor die minder
goed werken.