Ruimte voor ondernemen

Ruimte voor ondernemen
KADERNOTA ECONOMIE
Vastgesteld door de gemeenteraad van Schiedam op 31 mei 2016
1
2
Inhoudsopgave
1. Economie van de toekomst .............................................................................................................. 7
2. Richtinggevende strategie.............................................................................................................. 11
3. Speerpunt: vier integrale gebiedsgerichte opgaven ................................................................... 13
4. Thematische opgaven voor economische ontwikkeling ............................................................. 17
5. Vervolg en Uitvoeringsprogramma ............................................................................................... 19
3
4
Voorwoord
Duurzame economische ontwikkeling is een voorwaarde voor sociaaleconomische stijging, stedelijke
ontwikkeling en concurrentiekracht van bedrijfsleven en stad. Hier zetten wij volop op in. Dat is de
aanleiding en kernopgave voor deze Kadernota Economie.
Voor een succesvolle aanpak is een samenhangende aanpak op veel terreinen nodig. Economisch beleid
is integraal stedelijk beleid, en betekent ook zorgen voor aansluiting arbeidsmarkt/ beroepsbevolking,
sociaaleconomische stijging van alle Schiedammers, goede woonmilieus en een aantrekkelijke stad.
De ontwikkelingen op economische gebied gaan snel, denk bijvoorbeeld aan veranderingen op het
gebied van kennis, grondstoffen, energie, ict en verduurzaming. We bevinden ons in een periode van
transitie. Dat geldt ook voor de veranderende rol van de overheid en maatschappelijke partners. Er is dus
sprake van een Kadernota Economie in een zeer dynamische omgeving.
Wij schetsen dan ook geen eindbeeld, maar geven een ontwikkelingsrichting aan. We kiezen positie en
formuleren onze inzet voor de economische ontwikkeling van Schiedam, als uitnodiging en uitdaging voor
het benoemen van gezamenlijke opgaven van stad en gemeente. Wij streven hierbij naar partnerschap
en het vormen van coalities gericht op uitvoering.
Schiedam heeft een sterke positie in een economisch vitale regio. Het goed inspelen op ontwikkelingen
en trends schept kansen voor Schiedam. Wij geven onze visie hierop en brengen focus aan. Onze
speerpunten zijn vier integrale gebiedsgerichte opgaven: Binnenstad, A-20 zone, Havens en Nieuw
Mathenesse. Daarnaast formuleren we vijf thematische opgaven voor economische ontwikkeling.
We kijken ernaar uit om gezamenlijk aan de slag te gaan!
Alexander van Steenderen
wethouder Economische Zaken
5
Aantal arbeidsplaatsen (2014) (per 100 inwoners 50,5)
Capelle a/d IJssel
33.570
Schiedam
32.270
Vlaardingen
20.300
Ridderkerk
19.500
Nissewaard
17.690
Maassluis
7.280
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
Oppervlak bedrijventerreinen in % van het totale oppervlak gemeente (2014) (269 ha)
Schiedam
15,0%
Capelle a/d IJssel
13,1%
Maassluis
10,4%
Vlaardingen
10,0%
Ridderkerk
9,1%
Nissewaard
2,3%
0%
2%
4%
6%
8%
10%
12%
14%
16%
Opleidingsniveau beroepsbevolking per gemeente (CBS, 2015)
60%
54%
50%
47%
41%
40%
46%
46%
41%
35%
32%
30%
27%
27%
24%
31%
26%
31%
28%
23%
23%
21%
20%
10%
0%
Capelle a/d IJ.
Maassluis
Nissewaard
laag
Ridderkerk
midden
hoog
6
Schiedam
Vlaardingen
1. Economie van de toekomst
De sociaaleconomische ontwikkeling van de stad en haar inwoners is een kernopgave voor dit bestuur.
Een economische duurzame en vitale ontwikkeling is van groot belang voor het behoud en versterken
van een krachtige concurrentiepositie in de toekomst. De stad staat voor de uitdaging in het licht van de
ingrijpende veranderingen in het economie en samenleving richting te geven aan deze ontwikkeling.
Deze kadernota beschrijft het economische profiel, de ontwikkelingsrichting en de koers die wij daarbij
voor ogen hebben. Wij schetsen op hoofdlijnen de bijbehorende opgaven. In het Uitvoeringsprogramma
worden deze verder concreet uitgewerkt voor de verschillende wijken en gebieden. Hierbij komen
uiteraard ook andere opgaven aan de orde die van belang zijn voor de economische ontwikkeling van
Schiedam, zoals bedrijvigheid in woonwijken, aanpak winkelcentrum Hof van Spaland en overige
winkelgebieden.
We maken af waarmee we begonnen zijn, het vernieuwen en moderniseren van onze bedrijventerreinen
waarmee de basis wordt versterkt voor de huidige economische structuur en ruimte geboden wordt voor
vernieuwing van de economie. De stad wil daartoe ruimte bieden aan het ondernemen van de toekomst.
Als een ondernemende overheid zijn wij gericht op het versterken van de onderlinge samenwerking en
het zoeken naar kansrijke niches en innovaties. We willen optimaal gebruik maken van onze centrale
ligging in de regio op de as Den Haag-Rotterdam. Dit is de toegang voor meer samenwerking tussen de
universiteiten, kennisinstellingen en het bedrijfsleven in deze stad.
Een goed ondernemersklimaat heeft niet alleen in economische zin een positief effect voor de stad, het
biedt eveneens sociaal-maatschappelijke waarde: er ontstaan lokaal arbeidskansen het versterkt het
draagvlak voor een goed voorzieningen niveau en biedt de Schiedammers een weg zich sociaal en
economisch te ontwikkelen.
Aantrekkelijke toekomstbestendige werkstad
Van oudsher ademt Schiedam bedrijvigheid. De stad biedt veel ruimte aan bedrijvigheid en
werkgelegenheid, Schiedam kent ongeveer een gelijk aantal arbeidsplaatsen als de omvang van de
beroepsbevolking. Het heeft daarbij een stevig economische structuur van zeehavens en
bedrijventerreinen voor de maakindustrie en kent een traditie van vernieuwing. De stad heeft veerkracht.
In de laatste decennia uit de vorige eeuw transformeerde een zware industriële economie naar een
kennisintensieve maak- en diensteneconomie. Dit leidde tot de vestiging van een sterk maritiem cluster
en innovatieve maakindustrie met kleine en grote spelers, marktleiders op hun wereldmarkten. Vandaag
zijn deze voor een belangrijk deel bepalend voor de sociaaleconomische ontwikkeling van de stad.
De stad en de bedrijvigheid anno 2016 kent grote uitdagingen en kansen. Naast een zichtbaar dynamisch
bedrijfsleven, omringd met groen en water heeft Schiedam een levendige historische binnenstad met
cultureel erfgoed en eigentijdse vormen van kunst en cultuur. Dit zijn kwaliteiten van Schiedam als
aantrekkelijke werkstad: een plek waar het goed werken, wonen en leven is. Het beter benutten en verder
ontwikkelen van deze kwaliteiten zorgt ervoor dat de stad als geheel kan profiteren van een sterke
economie. Dit vraagt om een samenhangende aanpak en investeringen op alle beleidsterreinen, zoals
wonen (wooncarrière kunnen maken), onderwijs en arbeidsmarkt (goed passend beroepsonderwijs),
recreatiemogelijkheden en voorzieningen gericht op de bedrijven en hun werknemers.
7
Figuur 1 Kennis-as en innovatienetwerk
8
Kansrijke ligging voor economische ontwikkeling
Schiedam ligt centraal in een economisch vitale regio. Op het snijpunt van de kennis- as van
universiteiten en kennisinstellingen en de belangrijkste logistieke knooppunten van Nederland, heeft
Schiedam een buitengewoon goede ligging in de metropoolregio. De economie van de regio is van
nationaal belang en concurreert op een Europese en mondiale schaal met andere stedelijke netwerken,
Recente inzichten laten zien dat de potentie van de regio onvoldoende tot haar recht komt en verdere
integratie in het grootstedelijke gebied rond Rotterdam en Den Haag nog veel economische meerwaarde
kan genereren.
Agglomeratiekracht is wederkerig. Een economisch krachtige regio biedt Schiedam lokaal kansen.
Samenwerken in een netwerk van andere overheidsinstellingen, kennisinstituten en bedrijven, maakt
elkaar sterker en biedt profijt. Andersom rendeert een sterk Schiedam ook in de regio. Willen zowel de
stad als de regio duurzaam profiteren van een sterke economie, dan blijft investeren in vernieuwing,
innovatie en netwerken continu aan de orde. De combinatie van samenwerking en doorontwikkeling van
eigen kracht levert synergie op.
Voortdurend vernieuwen
De positie als werkstad met een economisch (werken en leren) en sociaal (wonen) aantrekkelijk
vestigingsklimaat versterkt de concurrentiekracht van de stad. Gelijktijdig is dit een essentieel ingrediënt
om de sociaaleconomische spankracht van Schiedam duurzaam te versterken. Voortdurende innovatie is
een voorwaarde om continu concurrerend te kunnen zijn. De economie van de toekomst is nu aan de
orde. Denk aan de intrede van sociale en technologische innovaties (3D printers, robotisering, sensoring),
andere netwerken met nieuwe samenwerkingsvormen en nieuwe economische verdienmodellen en de
verduurzaming naar circulaire economie. Wil Schiedam hier succesvol bij aansluiten, dan vraagt dat
innovatie en investeringen van de gemeente, ondernemers en inwoners. Met het stimuleren van
kennisontwikkeling en het delen daarvan (netwerkgerichte samenwerking) en waarbij onderwijs en
toegepast onderzoek elkaar versterken, kan de stad voorop lopen in de kenniseconomie van morgen.
Energie voor vernieuwing
Bedrijvigheid, dynamiek en innovatie zijn de zekerheden van de toekomst. Vanuit overzicht en kennis
nemen wij een rol die richting geeft aan samenwerking. Hiervoor zijn partnerschap, flexibiliteit en adaptief
vermogen nodig. Dat geldt ook voor het continu aandacht hebben voor deze bedrijvigheid en innovatie.
Investeren in versterking van de sociaal-maatschappelijke en economische kracht van de stad maakt
Schiedam toekomstbestendig en sterk en slim genoeg om mee te gaan met innovatie. In dit proces
kennen de overheid en stad elkaar en onderschrijven zij de toegevoegde waarde van elkaars
onderscheidende rollen en de gezamenlijke ambitie, want dat is essentieel om investeringen te doen en
economisch potentieel te (laten) benutten.
Door het onvoorspelbare en dynamische karakter van het speelveld, vragen die investeringen om een
ondernemende en geëngageerde gemeente die initiatief neemt en samen met partners investeert in
versterking van de sociaal-maatschappelijke en economische kracht van de stad . Wij zullen energie
steken in netwerken, economisch structuurversterkende initiatieven tot stand brengen en flexibel
balanceren tussen en combineren van de gedragingen ’wendbaar, flexibel , effectief’ en ’rationeel,
transparant voorspelbaar en efficiënt’. Hierbij blijven sociaaleconomische stijging, duurzaamheid en
kennisontwikkeling steeds centraal staan.
9
Figuur 2 Maritiem cluster
Figuur 3 Binnenstad
10
2. Richtinggevende strategie
Vanuit het voorgaande - de transitie van de economie, de veranderende rollen van de gemeente en
partners, en de kwaliteiten en kansen van Schiedam - geven drie strategieën richting aan de opgaven
waar we voor staan:
1. Benutten van kansen van verschillende gebieden
De Schiedamse binnenstad en de drie grote werklocaties hebben dankzij aanwezige kwaliteiten en
bedrijvigheid, ligging in de economische structuur en bereikbaarheid, ieder een onderscheidend profiel in
het netwerk van de metropoolregio:
•
Binnenstad: levendige en vitale historische binnenstad
•
A20-zone: innovatieve hotspot in het hart van de metropoolregio
•
Haven: innovatief maritiem cluster in een duurzame leefomgeving
•
Nieuwe Mathenesse/Nieuwe Maas: authentiek ondernemen in de historische binnenstad
Dit profiel wordt versterkt en uitgedragen. De gebieden worden vanuit eigen kracht en kwaliteiten
doorontwikkeld tot hoogwaardige milieus voor werken, wonen en leven.
2. Verbinden van netwerken, economische clusters en plekken
Economische vernieuwing vindt vaak plaats op de raakvlakken van clusters. In deze zogenaamde
‘crossovers’ ontstaan nieuwe combinaties en innovatie, waarbij ook de diversiteit van de economische
structuur vergroot wordt. De gemeente heeft unieke kennis en overzicht op het gebied van stad, regio en
economische ontwikkelingen en heeft daarom een belangrijke meerwaarde als verbinder en regisseur.
Het gaat daarbij om vele vormen van verbindingen: tussen bedrijven en sectoren onderling, tussen
overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen (campussen), fysiek (het verbinden van plekken), en
tussen overheden (MRDH, MVS). Het organiserend vermogen van de gemeente is een cruciale factor
voor de economische ontwikkeling van Schiedam.
Vernieuwen van onderlinge samenwerking en economische structuur
De ontwikkelingen gaan snel. Dit geldt voor de rollen en onderlinge verhoudingen van de gemeente en
andere partijen in de stad en voor economische vernieuwingen die gedreven zijn door technologische
ontwikkelingen en verduurzaming.
De gemeente zal vaak initiator zijn en richting geven, maar tegelijkertijd professioneel partner zijn in
coalities met anderen. Partijen in de stad nemen hun verantwoordelijkheid en ontwikkelen
‘eigenaarschap’ voor het gezamenlijk benoemen en uitvoeren van urgente opgaven die bijdragen aan de
ontwikkeling van Schiedam. Professionele samenwerking en adaptief vermogen zijn nodig om proactief
en deskundig te reageren op de snelle veranderingen in de samenleving en de economische wereld die
plaatsvinden, en succesvol resultaat te boeken.
11
Figuur 4 Speerpunt gebieden in Schiedam
Figuur 5 Binnenstad
12
3. Speerpunt: vier integrale gebiedsgerichte opgaven
Speerpunt van het versterken van de sociaaleconomische concurrentiekracht zijn de vier integrale
gebiedsgerichte opgaven. Deze gebieden hebben door hun kwaliteiten en ligging elk een sterk
onderscheidend profiel en een onderscheidende betekenis in een groter gebied. Dit profiel wordt versterkt
en uitgedragen. Hierbij worden (vanuit eigen kracht en kwaliteit) de kansen benut die door de
economische veranderingen en de positie in de regionale economische structuur geboden worden.
Andersom wordt ook bijgedragen aan een sterke en vitale (metropool)regio.
Om ‘eruit te halen wat erin zit’ volgen wij een samenhangende gebiedsgerichte aanpak, waarbij we ons
niet alleen richten op fysieke zaken maar op het op totale vestigingsmilieu. Alle aspecten die daarvoor
relevant zijn kunnen aan de orde komen, zoals onderwijs/arbeidsmarkt, bereikbaarheid, duurzaamheid,
veiligheid, imago, en openbaar gebied. Dit doen wij in partnerschap met andere partijen in stad en regio.
Hierbij versterken wij niet alleen het betreffende gebied, maar de totale economische structuur van
Schiedam, en dragen bij aan andere stedelijke programma’s en de maatschappelijke en sociale
ontwikkeling van de stad.
1. Binnenstad: levendige en vitale historische binnenstad
De Schiedamse binnenstad is in meerdere opzichten uniek en heeft een hoog potentieel om verder uit te
groeien tot een zeer aantrekkelijk gebied. De binnenstad is niet alleen het centrum van Schiedam, maar
ook van betekenis als een levendige ‘binnenstadswijk’ voor bewoners, kenniswerkers en bezoekers uit
Rotterdam en andere delen van de metropoolregio. Dit is belangrijk voor een aantrekkelijk
vestigingsklimaat van Schiedam en een middel om bewoners en werkers te behouden en aan te trekken.
Kapitaalkrachtige bewoners, bezoekers en werkers verstevigen bovendien het economisch draagvlak van
de binnenstad zelf.
De unieke historische binnenstad wordt, zoals al vastgelegd in de ontwikkelingsvisie ‘Stad aan de Schie,
verder ontwikkeld als levendige plek binnen de metropoolregio, met detailhandel, cultuur en
voorzieningen, maar ook als woon- en werkmilieu voor kenniswerkers en creatieve industrie
2. A20-zone: innovatieve hotspot in het hart van de metropoolregio
De A20-Zone is gelegen aan de as Rotterdam – Den Haag en bestaat uit ’s-Graveland Noord, Spaanse
Polder/ ’s-Graveland Zuid en Schieveste. Er is een mix aan zeer innovatieve bedrijven in de
maakindustrie gevestigd, gerelateerd aan o.a. TU Delft, EUR en de maritieme sector. Er vindt veel
kruisbestuiving plaats. Verder karakteriseert dit bedrijventerrein zich door een ideale plek voor
groothandel en zakelijke dienstverlening met veel werkgelegenheid. Ook op het gebied van logistiek,
duurzaamheid en stedelijke/regionale distributie vinden innovatieve ontwikkelingen plaats. Schieveste is
een uitstekend bereikbare ontwikkellocatie als multifunctioneel knooppunt in de metropoolregio. Op
termijn wordt de bereikbaarheid van het gebied verder versterkt door een station bij Kethel.
De A20-zone wordt als één gebied gepresenteerd waar zowel aanbod van kantoren, leisure, wonen en
bedrijfsruimte (kennisintensieve maakindustrie, start-up’s en doorgroeiers) beschikbaar is. De
ontwikkeling naar innovatieve maakindustrie en distributie wordt verder versterkt. Dit gebeurt onder
andere door acquisitie, het versterken van netwerken en samenwerkingsverbanden en branding.
13
Figuur 6 Haven: innovatief cluster in een duurzame leefomgeving
Figuur 7 Nieuw Mathenesse/ Nieuwe Maas: Authentiek ondernemen in de historische binnenstad
14
3. Haven: innovatief maritiem cluster in een duurzame leefomgeving
Het havengebied bestaat uit het gebied Vijfsluizen, de Wiltonhaven en de Wilhelminahaven. In het gebied
zijn meerdere wereldspelers gevestigde die internationaal aan de top staan van de innovatieve maritieme
maak- en offshore industrie. Belangrijke Europese kennisinstituten (TU Delft, EUR, TNO) bevinden zich
op steenworp afstand. Het Schiedamse maritieme cluster is nauw verbonden met de Rotterdamse haven
en heeft hierin een onderscheidende functie. In het gebied is op enthousiaste wijze met alle betrokken
partijen een proces van vernieuwing in gang gezet. De komende jaren vindt een grootscheepse aanpak
van het hele havengebied plaats waarbij spelers uit het veld veelal initiatiefnemer zijn en in
samenwerkingsverbanden met vele partijen projecten benoemd en uitgevoerd worden.
De positie van het havengebied als een innovatief en hoogwaardig vestigingsmilieu voor maritieme
maakindustrie en dienstverlening wordt verder versterkt. De aanpak vindt in de breedte plaats: met
verschillende fysieke ingrepen (zoals herverkaveling van terreinen en verkeerskundige ingrepen) alsook
op sociaal-maatschappelijk vlak (zoals met onderwijs, branding en acquisitie) en op gebied van
duurzaamheid, en leefbaarheid. Hierbij is verbeteren van de aansluiting op en betekenis van het gebied
voor de stad een cruciale opgave, maar ook de verbinding met andere innovatieve hotspots zoals RDM.
4. Nieuwe Mathenesse/ Nieuwe Maas:
authentiek ondernemen in de historische binnenstad
Oude ambachten, tradities en familiebedrijven horen bij dit binnenstedelijk economisch cluster. Onder de
gevestigde bedrijven zitten meerdere spelers die internationaal de top van de aloude jeneverindustrie
vormen. Het gebied heeft een positie tussen de historische binnenstad en het Rotterdamse Merwe/Vierhavensgebied (M4H) dat getransformeerd wordt tot een vernieuwend woon- en werkgebied.
Herstructurering en modernisering van de bestaande bedrijven hebben als uitgangspunt het versterken
en zichtbaar maken van de historische authenticiteit in combinatie met moderne vernieuwing. De
bedrijventerreinen worden ruimtelijk en duurzaam ingepast in de omgeving en goed aangesloten bij de
binnenstad en de ontwikkelingen in het M4H-gebied. Het gemengde karakter dat bestaat rond het
distilleercluster, wordt hierbij gehandhaafd. Deze biedt ook een belangrijke maatschappelijke kwaliteit in
de vorm van werkgelegenheid. Aan de zijde van de Nieuwe Maas kan op langere termijn een
transformatie aan de orde zijn naar andere stedelijke functies waaronder wonen.
15
Figuur 8 Lentiz Life college: in samenwerking innovatie doorvoeren
Figuur 9 Werken aan een economisch sterke (metropool)regio
16
4. Thematische opgaven voor economische ontwikkeling
Naast de vier integrale gebiedsgerichte opgaven wordt de sociaaleconomische ontwikkeling door de
volgende vijf thematische opgaven versterkt:
A. Professioneel partner en goede gastheer
Wij versterken het algehele ondernemingsklimaat door op te treden als een professioneel partner en
goed gastheer. Dat vraagt om een basis die op orde is, een voorspelbare en betrouwbare houding en een
vraaggerichte dienstverlening. Daarnaast treden wij op als volwaardig en professioneel
samenwerkingspartner. Wij bevorderen via een samenhangende inzet van alle beleidsterreinen de
economische ontwikkeling van Schiedam en ondersteunen externe initiatieven die daar aan bijdragen.
B. Verbeteren aansluiting vraag en aanbod onderwijs/arbeidsmarkt:
Wij ondersteunen de samenwerking tussen onderwijsinstellingen en bedrijfsleven in het ontwikkelen van
onderwijsarrangementen voor jeugd, jongeren en volwassenen. Hiermee dragen we bij aan voldoende
aanbod aan goed gekwalificeerd personeel en stimuleren daarmee de (maatschappelijke en
sociaaleconomische) mobiliteit van de Schiedamse beroepsbevolking. Een betere aansluiting van
onderwijs op de arbeidsmarkt versterkt de verbinding tussen de stad en bedrijvigheid en de
aantrekkelijkheid van de stad in de breedte. Bevordering van voldoende aanbod bij hoogwaardig
technische beroepen en het stimuleren van mobiliteit op de arbeidsmarkt zijn noodzakelijk.
C. Actief innovatie en een innovatief klimaat stimuleren
Wij zullen innovatie actief stimuleren, faciliteren en uitdragen. Innovatie wordt steeds belangrijker voor
onze concurrentiepositie en een toekomstbestendige economische ontwikkeling. Innovatie vindt niet
alleen plaats binnen bedrijven, maar is veelal het resultaat van open netwerken en onderlinge
samenwerking. Het is een toegevoegde waarde in bijvoorbeeld samenwerking, duurzaamheid of
concurrentiekracht.
D. Samenwerken in coalities
Wij zoeken actief samenwerkingspartners op en sluiten coalities vanuit een gedeelde
verantwoordelijkheid met partijen die in de stad willen investeren. Eigenaarschap en samenwerking op
integraal vlak is daarbij de leidraad. Waar nodig bevorderen en faciliteren wij samenwerkingsverbanden
van ondernemers onderling en met andere partijen.
E. Werken aan een economisch sterke (metropool)regio
Wij werken actief mee aan het ontwikkelen van de zuidelijke Randstad als internationaal concurrerende
stedelijke regio. Wij doen dat door gericht samen te werken en kansen te benutten in bovenlokale
netwerken en met partners in de omgeving. Een vitale regio en de inbedding van de Schiedamse
bedrijvigheid in een sterke economische regionale structuur zijn in het belang van de (economische)
ontwikkeling van Schiedam.
17
Figuur 10Samenhang en opgaven gestuurd
18
5. Vervolg en Uitvoeringsprogramma
Deze Kadernota wordt uitgewerkt in een Uitvoeringsprogramma Economie. Veel opgaven zijn al volop in
uitvoering, op basis van vastgestelde beleidsdocumenten en uitvoeringsprogramma’s. Andere opgaven
zijn nieuw of moeten worden bijgesteld.
Gekoppeld aan het Uitvoeringsprogramma Economie worden de financiële consequenties aangegeven
en voorstellen gedaan voor dekking. Er wordt een werkstructuur opgebouwd voor de samenwerking met
andere partijen.. Ook de organisatie en afstemming van de opgaven binnen het Uitvoeringsprogramma
Economie, en met andere relevante gemeentelijke programma’s en ontwikkelingen in de stad wordt hierin
geregeld
Er bestaat een wederkerige relatie met aanpalende programma’s. In samenspel zijn deze belangrijk om
Schiedam een stad met stevige concurrentiepositie te maken met als overstijgend doel
sociaaleconomische stijging van Schiedam en Schiedammers. Niet hiërarchisch, niet nevenschikkend,
maar als stevig onderling verband.
Naast koersbepalend, dient deze nota ook als een uitnodiging aan partijen in en buiten de stad om in
gezamenlijk de opgaven verder uit te werken en tot realisatie te brengen. Zo ontstaat in samenwerking
een economische ontwikkelingsagenda voor de hele stad – een dynamisch document dat bijgesteld kan
worden als de voortgang van de opgaven, nieuwe inzichten of actuele ontwikkelingen daar aanleiding toe
geven.
19
20