Stadsvisie 2030 - Gemeente Schiedam

2
INHOUDS O P G AV E
Voorwoord
4
Samenvatting
9
Inleiding
17
Hoofdstuk 1. Terugblik
21
Hoofdstuk 2. Schiedam nu: Stadsfoto
25
Hoofdstuk 3. Stadsgesprekken
33
Hoofdstuk 4. Krachtenveld
39
Hoofdstuk 5. Stadsvisie Schiedam 2030
47
5.1
Verder bouwen en vernieuwen
47
5.2
Sociale stijging als uitgangspunt stadsvisie
49
5.3
Aantrekkelijke woonstad voor jong en oud
57
5.4
Goed vestigingsklimaat
69
5.5
Aantrekkelijke vrijetijdsbesteding
79
5.6
Stad van contrasten: de structuur van Schiedam
87
5.7
Versterken van identiteit en imago
101
Hoofdstuk 6. Hoofdopgaven en ruimtelijke ver taling
103
6.1
Hoofdopgaven 2010-2030
105
6.2
Ruimtelijke vertaling van de hoofdopgaven 2010-2030
115
6.3
Ruimtelijke opgaven voor de komende vijf jaar
121
Slotwoord
123
Bijlagen
127
3
VOORWO O R D
Voor u ligt de stadsvisie Schiedam 2030, waarin het college aangeeft welke
hoofdopgaven er liggen voor de komende jaren, hoe deze in ruimtelijke
zin moeten worden uitgewerkt en waar de prioriteiten voor de korte en
middenlange termijn worden gelegd.
Deze stadsvisie is tot stand gekomen in dialoog met de stad: in het Collegewerkprogramma
hebben we immers aangegeven te willen besturen in en met vertrouwen. Daarbij stellen we
de inwoners centraal. Dat betekent goed luisteren naar burgers en bedrijven en de stem van
Schiedammers en anderen zwaar laten wegen in onze beslissingen. Het college stelt het
zeer op prijs dat vele Schiedammers de afgelopen maanden hun mening hebben gegeven
en betrokken zijn geweest in het denkproces dat diende als input voor deze stadsvisie.
De Schiedammers hebben een duidelijke boodschap afgegeven over de gewenste toekomst
van de stad. De stadsvisie is het zichtbare en tastbare bewijs van deze waardevolle dialoog.
In de ogen van de inwoners is onze stad, mede dankzij het Grotestedenbeleid, op de
goede weg. Toch moeten er nog de nodige stappen voorwaarts worden gezet om de stad
aantrekkelijker te maken. De belangrijke toekomstige opgaven in dit verband zijn daarbij
aangegeven. In lijn met de uitkomsten van het interactieve traject zijn de belangrijke opgaven
voor de toekomst in deze stadsvisie gericht op het realiseren van een aantrekkelijker woon-,
leef- en werkomgeving voor alle Schiedammers.
4
Deze stadsvisie verwoordt en verbeeldt de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen en inrichting
van de stad, maar gaat uit van de Schiedammers. Deze invalshoek is bepalend voor de
keuzes die we maken voor onze toekomst en die van onze kinderen. Zo kiezen we ervoor om
ontplooiing en ontwikkeling centraal te stellen. Deze emancipatiegedachte geeft Schiedammers
kansen, maar het is wel belangrijk om hen vervolgens te kunnen binden aan de stad.
Daarom moeten we niet alleen werken aan een stad waar het vanwege een kwalitatief
hoogwaardige openbare ruimte goed en veilig toeven is, maar er bijvoorbeeld ook voor
zorgen dat inwoners met een middeninkomen geschikte woningen kunnen vinden.
Het college zet dus nadrukkelijk in op het inlopen van achterstanden aan de basis van de
samenleving en het vasthouden van mensen met ruimere keuzes. Maar we moeten ook
de inwoners van deze stad niet vergeten die om allerlei redenen minder makkelijk kunnen
‘meedoen’. Als vanouds staan we ervoor om deze burgers de nodige steun te geven,
getuige ook het beleid rond participatie en het voorkomen van achterstanden.
De mensgerichte benadering in deze stadsvisie blijkt ook uit de keuze voor de ontwikkeling
van levensloopvriendelijke wijken voor jong en ouderen. De fysieke omgeving in de wijken
wordt daarbij aangepast aan de sociale behoeften.
Schiedammers hebben een duidelijk oordeel gegeven over de huidige kwaliteit van de
openbare ruimte en de urgentie om tot een beduidende verhoging van de kwaliteit te komen.
Het oordeel is helder, de analyse inmiddels ook. Om tot de gewenste duurzame kwaliteitsverhoging te komen, kiest de stadsvisie voor een fundamenteel andere benadering.
De contour van deze andere benadering wordt in dit document gepresenteerd en vormt één
van de belangrijke opgaven. Ook veiligheid is hierbij een belangrijke rode draad. Praktisch
wordt dat verder uitgewerkt in de toepassing van zowel het politiekeurmerk veilig wonen als
het keurmerk veilige woonomgeving.
5
Aan de ontwikkeling van een stad komt nooit een einde. Toch is er een punt aan de horizon
nodig om de gezamenlijke inspanning op te richten. Voor deze stadsvisie is dat het jaar
2030. Vele stedelijke ontwikkelingen kennen immers een lange voorbereidingstijd, vaak
zo’n 15 tot 20 jaar. Het is daarom van belang om nu al na te denken, voor te sorteren en te
ontwikkelen wat we in 2030 willen zien. Onze ambitie is in ieder geval om Schiedam zo
sociaal, vitaal en aantrekkelijk mogelijk te maken en te houden.
Deze stadsvisie benoemt de opgaven voor de korte en langere termijn. Daarmee kunnen
we er tevens voor zorgen dat we Schiedam op de agenda houden van Rijk, Provincie en
stadsregio, zodat we voor de uitvoering extra financiële middelen kunnen verwerven. Maar
dat is niet genoeg; de gemeente kan deze opgaven niet altijd alleen verwezenlijken. Na het
vaststellen van de stadsvisie door de gemeenteraad zullen we de uitvoering van de belangrijke
opgaven ter hand gaan nemen. Daarbij is meer dan ooit samenwerking nodig met
burgers, ondernemers en partners. Want alleen als we samen de schouders eronder zetten, in
onderling vertrouwen en met vertrouwen in de toekomst, kunnen we een Schiedam bouwen
waar ook komende generaties zich thuis en prettig zullen voelen.
W.M. Verver-Aartsen
burgemeester van Schiedam
Maarten Groene
wethouder wijkgericht werken, grotestedenbeleid, ruimtelijke ordening en economische zaken
6
8
SAMENVAT T I N G
HOOfDOPGAVEN 2010-2030
In het besef dat niet alles tegelijk kan, brengen we in de diversiteit aan
werkzaamheden die voor ons ligt focus aan door een aantal hoofdopgaven
te benoemen. Kapstok voor de hoofdopgaven vormt de kerndoelstelling van
de Stadsvisie Schiedam 2030: uitgaan van alle Schiedammers. Dat betekent
kansen bieden voor emancipatie en persoonlijke ontwikkeling (sociale stijging)
en inwoners binden door van Schiedam een aantrekkelijke stad te maken,
waar men graag wil wonen.
Hieronder vindt u een samenvatting van de hoofdopgaven en de vertaling
ervan in de ruimtelijke sfeer. Hoofdstuk 6 gaat dieper op dit onderwerp in.
Kerndoelstelling: sociale stijging is uitgangspunt voor
realisatie van (ruimtelijke) hoofdopgaven.
Hoofdopgave 1:
In alle wijken een mooie, schone en veilige openbare ruimte.
Schiedam kiest voor een fundamenteel andere benadering bij de inrichting en het
gebruik van de openbare ruimte. De hoofdpunten hiervan zijn:
• visieontwikkeling op de inrichting van de openbare ruimte;
• centrale regie bij ontwerp, inrichting, uitvoering en beheer van de openbare ruimte;
• de wensen van gebruikers zijn herkenbaar bij inrichting en gebruik van
de openbare ruimte;
• de sociale en culturele invalshoek maakt deel uit van het programma van eisen,
net als aspecten van leefbaarheid, toegankelijkheid en veiligheid.
9
SA M E N VAT T I N G
Hoofdopgave 2:
Versterking van de binnenstad gekoppeld aan een offensieve
en onorthodoxe aanpak van leegstand in de Hoogstraat.
De ontwikkeling van de binnenstad vormt ook in de komende jaren onze grootste stedelijke opgave. Onderdelen van de samenhangende aanpak zijn onder meer:
• versterken van de trekkracht van de detailhandel;
• verhoging van de kwaliteit en het aanbod van culturele voorzieningen;
• beheer van monumenten en beeldbepalende panden;
• toevoegen van wonen;
• beter gebruiken van de ‘historische havens’;
• vernuftige parkeeroplossingen met heldere uitnodigende toegangsroutes en
hoogwaardige buitenruimte;
• vergroting zichtbaarheid, toegankelijkheid en gebruik van culturele voorzieningen;
• continuering van het evenementenbeleid;
• versterking van het toerisme;
• bestrijding van de leegstand.
Hoofdopgave 3:
Kiezen voor de ontwikkeling van een klimaatbestendige,
groene en milieuvriendelijke waterstad.
We gaan ervoor zorgen dat jong en oud graag buiten zijn. Daarvoor wordt onder meer het
water gebruikt voor waterberging, openbaar vervoer en recreatie. De Schie moet een
herkenbare waterroute worden. Daarbij realiseren we een aantrekkelijk en veilig ingericht
Beatrixpark dat op termijn wellicht een bovenlokale functie kan vervullen.
10
Hoofdopgave 4:
Realiseren van levensloopvriendelijke wijken voor jong en oud.
Schiedammers hechten aan hun stad, ouderen meer dan jongeren, en vinden het
belangrijk om in de wijk en de stad een wooncarrière te kunnen maken. Het realiseren
van levensloopvriendelijke wijken wordt breed ondersteund. Ouderen hebben
geschikte woningen nodig, gekoppeld aan goede voorzieningen, op bereikbare
afstand en - ter voorkoming van eenzaamheid - met mogelijkheden voor ontmoeting
(voorzieningen, locaties, openbare ruimte). De behoefte van jongeren varieert van
goede speelvoorzieningen dichtbij in de wijk tot een compleet aanbod van uitgaansen horecavoorzieningen, zoals een bioscoop, disco en jongerencafé.
Hoofdopgave 5:
Inzet op sociale ontwikkeling en stijging, realiseren van een
wooncarrière in wijk en stad.
Sociale stijgers kunnen worden gebonden aan de stad door het realiseren van een
vraaggestuurd, gedifferentieerd woningaanbod. Schiedam kiest daarnaast voor goed
basis- envoortgezet onderwijs, het bevorderen van arbeidsparticipatie en het terugdringen van achterstanden met een extra accent op het opleiden van vakmensen.
Schiedam benut de kansen voor de vestiging van een HBO-opleiding of dependances
van een universiteit. In het verlengde hiervan gaan we huisvesting realiseren voor
studenten en meer starterswoningen voor jongeren.
11
SA M E N VAT T I N G
Hoofdopgave 6:
Voortzetting diversificatie werkgelegenheid, innovatie en
vernieuwing van de lokale economie, behoud en binding van koopkracht.
Een belangrijke bijdrage aan de realisatie van een sociale, vitale en aantrekkelijke stad is
het scheppen van een sterk vestigingsklimaat. Dit betekent zorgvuldig omgaan met ruimte,
inzetten op de herstructurering van bedrijvenlocaties (‘s-Graveland/Spaanse Polder en
Nieuw-Mathenesse) en ruime aandacht voor het bedrijfsleven. De in de afgelopen jaren
ontstane evenwichtige mix van soorten werkgelegenheid (diversificatie) moet worden
behouden. Een sterke diversificatie van de economie, zoals Schiedam die momenteel
kent, maakt de stedelijke economie minder gevoelig voor conjunctuurschommelingen.
Een deel van de economische groei en ontwikkeling vindt plaats in woonwijken. In deze
wijken kunnen zich specifieke kansen voordoen, zoals verschillende vormen van creatief
ondernemerschap, multiculturele bedrijven en initiatieven op het gebied van kunst en
cultuur. Deze leiden tot nieuwe economische dynamiek. De gemeente kan een belangrijke
rol vervullen bij het bevorderen van de wijkeconomie door het aantrekkelijker maken van
de buurt als vestigingsplaats en het versterken van ondernemerschap. De vrijetijdseconomie, met de binnenstad en Schieveste, het ‘wellnesscluster’ bij Groenoord en
de recreatie in het groen, wordt verder versterkt. Daarbij hoort ook het onderzoek naar
kansen voor kleinschalige economische activiteiten bij Harga, in aansluiting op de
modernisering van de sport aldaar en de inspanningen op het gebied van wellness.
Met dit beleid willen we zoveel mogelijk koopkracht behouden en aan de stad binden.
Als uitvloeisel hiervan kiezen we voor de realisatie van een volwaardig voorzieningenen winkelcentrum Hof van Spaland/Bachplein, waarbij steeds de samenhang met de
binnenstad wordt bewaakt.
12
Hoofdopgave 7:
Versterking bereikbaarheid: binnenstad, verkeerscongestie Vijfsluizen
en ontsluiting Schiedam Noord.
Schiedammers hechten aan een goede bereikbaarheid. Deze kan worden versterkt
door het optimaliseren van de parkeervoorzieningen in de binnenstad. Daarmee
corresponderen de openingstijden van parkeergarages met een grootstedelijk milieu
en de aanpak van de verkeerscongestie bij Vijfsluizen via het realiseren van een hoogwaardige verkeer- en vervoerverbinding aan de zuidzijde van de stad. Met de realisatie
hiervan anticiperen we op de toekomstige stedelijke ontwikkelingen en creëren we
kansen voor nieuwe stedelijke initiatieven. Verder vindt in overleg met de gemeente
Rotterdam en de stadsregio onderzoek plaats naar de ontsluiting van Schiedam Noord
in de richting van de A13.
Hoofdopgave 8:
Doorgaan met de wijkenaanpak.
In het kader van integrale gebiedsontwikkeling gaan we door met de wijkenaanpak. Deze
richt zich op de verbinding van de GSB-thema’s sociaal, fysiek, economie en veiligheid.
Speerpunt in de integrale aanpak is het doorzetten van de herstructurering van
woongebieden in Nieuwland en Groenoord, gekoppeld aan sociale actieprogramma’s.
Een van de grootste stedelijke opgaven betreft de sociale, fysieke en economische
revitalisering van Schiedam Oost. Van belang voor de toekomstige ontwikkeling vormt
onder meer de ontwikkeling van Schieveste, de Rotterdamse wijk Oud-Mathenesse en
Merwehaven. Vanwege de geografische ligging van Oost, de complexiteit van het
vraagstuk en de financiële opgave dient de urgentie via een actieve lobby ook op
rijksniveau te worden benoemd.
De overige wijken (Centrum, Zuid, West, Woudhoek, Spaland /Sveaparken en Kethel)
krijgen in het kader van de sociale en fysieke wijkaanpak middelen ter beschikking
voor een basispakket aan faciliteiten.
13
SA M E N VAT T I N G
Hoofdopgave 9:
Verder versterken van het imago.
Uit onderzoek blijkt dat Schiedam een zwak of zelfs negatief imago heeft. Om het imago
positief te beïnvloeden en meer te laten aansluiten bij de identiteit die we nastreven,
wordt een citymarketingplan opgesteld. Bij het opstellen van dit plan gaan we ervan
uit dat Schiedam aantrekkelijker moet worden voor de inwoners, maar ook voor
potentiële bezoekers.
Hoofdopgave 10:
Stedenbeleid voortzetten.
Schiedam heeft, mede vanwege GSB, de afgelopen tien jaar de nodige vooruitgang
weten te boeken op sociaal, fysiek en economisch gebied en wat betreft veiligheid.
We zullen deze aanpak continueren en de hoofdopgaven van de stadsvisie onder de
aandacht brengen van het landelijke stedenbeleid om rijksmiddelen te verkrijgen.
Ruimtelijke vertaling van de hoofdopgaven
Het realiseren van de toekomstige ruimtelijke opgaven van de stad vergt een lange
voorbereidingstijd. Voorbereiding en uitvoering kennen vaak een tijdsduur van 15 tot
20 jaar. We onderscheiden acht ruimtelijke opgaven, waarbij we voor de komende jaren
willen focussen op vier daarvan.
Ruimtelijke opgaven tot 2030
Tot 2030 wordt uitwerking gegeven aan de volgende acht ruimtelijke opgaven:
• Revitalisering binnenstad.
• Ontwikkeling van Schieveste.
• Voortzetting herstructurering van de bedrijventerreinen ´s-Graveland/Spaanse Polder
en de vernieuwing van Nieuw-Mathenesse.
• Transformatie Wilhelminahaven op termijn.
• Herstructurering woonwijken Nieuwland, Groenoord en Oost.
• Groene longen versterken:
- Poldervaart/Beatrixpark;
- Herinrichting Polderwetering;
- Harreweg/park Kethel.
• Ontwikkeling (deel) Harga-gebied en Noord-Zuidas.
• Ontwikkeling Kethel Noord en omgeving station Kethel.
Komende vijf jaar: focus op vier opgaven.
Aan een aantal van deze opgeven wordt al gewerkt of er worden voorbereidingen
getroffen ten behoeve van de realisatie. Onze focus voor de komende vijf jaar ligt in
ieder geval bij de verdere ontwikkeling van de binnenstad en Schieveste. Daarnaast
krijgt het Waterfront bijzondere aandacht. De herstructurering van wijken wordt
voortgezet. De wijk Oost neemt, gezien de ligging tussen Schieveste en Waterfront,
hierbij een bijzondere positie in.
Hoofdstuk 6 gaat uitgebreider in op de hoofdopgaven en de ruimtelijke vertaling ervan.
15
16
INLEIDIN G
STADSVISIE ScHIEDAM 2030
In dit document legt het gemeentebestuur haar visie neer op de toekomst van
Schiedam. We geven daarbij koers en inzet aan. Schiedam bouwt verder aan
ontwikkelingen die de afgelopen tien jaar zijn ingezet en legt daarbij een
aantal nieuwe accenten. Deze stadsvisie is tot stand gekomen in samenspraak
met veel partijen en ook in de toekomst zal het gemeentebestuur in gesprek
blijven met de stad. Voor de uitvoering ervan is de inzet van velen nodig. Het
gemeentebestuur zal coalities vormen met partners in en buiten de stad om
de visie ook waar te kunnen maken.
Waarom een nieuwe Stadsvisie?
In het kader van het Grotestedenbeleid heeft Schiedam in 1999 een eerste stadsvisie
opgesteld: ‘Schiedam naar 2010, … de daad bij het woord’. In 2005 heeft deze visie een
aanvulling gekregen met de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie ‘Schiedam onthult haar
geheim’. Met ‘Schiedam 2030’ krijgt de eerdere stadsvisie, die de periode tot 2010 bestrijkt,
een vervolg en wordt de ruimtelijke ontwikkelingsvisie herijkt. In dit document legt het
gemeentebestuur de inzet voor het Grotestedenbeleid en de Verstedelijkingsafspraken in de
komende tien jaar neer. Tegelijk vormt dit de ruimtelijke structuurvisie voor Schiedam voor
de lange termijn, in het kader van de nieuwe Wet op de Ruimtelijke Ordening.
Het rijksbeleid voor de grote steden en het ruimtelijke beleid verandert vanaf 2010 van
karakter. Zo zal er steeds minder sprake zijn van rijkssturing. De verantwoordelijkheid komt
meer te liggen bij de steden, die zelf het initiatief zullen moeten nemen voor extra rijkssteun
of rijksaandacht. In deze stadsvisie worden de hoofdopgaven voor Schiedam benoemd waar
het gemeentebestuur de komende decennia voor staat en die in nauwe samenwerking met
partijen in de stad en de andere betrokken overheden in de regio en het Rijk gerealiseerd
zullen moeten worden.
17
IN L E I D I N G
Reikwijdte en tijdshorizon
De stadsvisie geeft de richting van de sociale, economische en ruimtelijke ontwikkeling
van de stad tot 2030. Deze tijdshorizon is gekozen omdat grote ruimtelijke opgaven in het
algemeen een lange voorbereidingstijd kennen en de uitvoering vaak meerdere jaren in
beslag neemt. Aan een aantal van deze opgeven wordt al gewerkt of zijn voorbereidingen
getroffen die bijdragen aan de realisatie ervan. Onze focus voor de komende vijf jaar ligt
bij de verdere ontwikkeling van vier ruimtelijke opgaven: de binnenstad, Schieveste,
het Waterfront en herstructurering van een drietal wijken.
De Stadsvisie Schiedam 2030 zal worden uitgewerkt in deelvisies. Dat kunnen sectorale
visies zijn, die over een specifiek thema of beleidsveld gaan, of visies voor delen van de
stad. De stadsvisie geeft op hoofdlijnen het kader voor deze uitwerkingen.
Opbouw
• Hoofdstuk 1 staat stil bij de stadsvisie 1999 en de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie van 2005.
• In hoofdstuk 2 wordt aan de hand van een ‘Stadsfoto’ de actuele staat van de stad
bepaald, met in aansluiting daarop de verwachte ontwikkelingen en trends tot 2030.
• Hoofdstuk 3 doet kort verslag van het interactieve traject met burgers, ondernemers en
instellingen. Daarbij wordt duidelijk wat Schiedammers van belang vinden in de toekomstige
ontwikkeling van de stad.
• Hoofdstuk 4 schetst het krachtenveld waarbinnen Schiedam opereert. Naast de ‘eigen’
ontwikkelingen vormen ook de regionale ontwikkelingen in het kader van het Ruimtelijk Plan
Regio Rotterdam en de Structuurvisie Randstad 2040, de te maken verstedelijkingsafspraken tot 2020 met de Stadsregio Rotterdam en het meerjarenontwikkelingsprogramma
(MOP) met het Rijk, een belangrijk kader voor de stedelijke ontwikkeling van Schiedam.
• Hoofdstuk 5 presenteert op basis van de voorgaande hoofdstukken de Stadsvisie
Schiedam 2030.
• In hoofdstuk 6 worden de hoofdopgaven en de ruimtelijke vertaling ervan benoemd,
met de focus van het gemeentebestuur voor de komende vijf jaar.
Leeswijzer
De lezer die de kern van de stadsvisie tot zich wil nemen wordt aangeraden hoofdstuk 5 te
lezen. Voor de lezer die zich ook wil verdiepen in het hoe en waarom van de stadsvisie zijn ook
de hoofdstukken 1 t/m 4 van belang. De lezer die is geïnteresseerd in de hoofdopgaven en de
ruimtelijke vertaling daarvan adviseren we hoofdstuk 6 te lezen. De lezer met weinig tijd zou
tenminste de samenvatting op bladzijde 9 t/m 15 moeten doornemen, die onder meer een
beknopte opsomming van de hoofd- en ruimtelijke opgaven voor de periode 2010-2030 bevat.
18
19
20
Hoofdstu k 1 : Te r u g b l i k
HOE STAAN WE ER VOOR NA Ac H T jA A R
GROTESTEDENBELEID OP BA S I S VA N D E
STADSVISIE 1999: ‘ScHIEDAM NA A R 2 0 1 0 ,
…. DE DAAD BIj HET WOORD ’ ?
Vertrekpunten
De stadsvisie van 1999 bedoelde aan te geven welke beleidsdoelen Schiedam
zich tot 2010 stelde en hoe en met wie zij deze zou kunnen realiseren. Er werd
uitgegaan van de kansen en de mogelijkheden die de stad en haar ligging
boden. De visie vond mede hierdoor sterke steun bij bewoners, bedrijven,
instellingen en organisaties. Continuïteit van beleid en het daadwerkelijk
uitvoeren van vastgesteld beleid gekoppeld aan een aantal vernieuwingen
vormde de leidende principes.
Nieuw waren de uitspraken over de positie van Schiedam in de regio en het
cyclisch maken van het werken met strategische wijk- en gebiedsplannen.
Ook werd bij de uitvoering meer nadruk gelegd op externe communicatie
en het leveren van basiskwaliteit door de gemeente, in de vorm van meer
duidelijkheid over het beleid, een beter onderhoud van de openbare ruimte
en het nakomen van afspraken en toezeggingen.
Analyse: samenhang in problematiek en aanpak
Destijds was de analyse dat naast de problematiek die zich ook in veel andere oudere
industriesteden voordeed, de ligging direct tegen de centrale stad en de nabijheid van
andere, veelal jongere steden een bijzonder kenmerk van Schiedam was. Daardoor moesten
op veel fronten tegelijk oudstedelijke problematiek en achterstanden op sociaal, economisch
en fysiek- ruimtelijk gebied worden aangepakt, terwijl in de regio volop werd gewerkt aan
het uitbreiden en versterken van voorzieningen en de aanleg en bouw van concurrerende
nieuwe, ruime bedrijfsterreinen en woonwijken.
Een belangrijke constatering was dat naast een groter vertrouwen in eigen mogelijkheden en
kunnen, de oplossing van de problematiek gevonden moest worden in een verdere integratie
van het beleid en een strategischer aanpak. Door verspreid in de tijd genomen initiatieven
meer te bundelen en in een korter tijdsbestek uit te voeren, kon meer effect worden bereikt.
21
H o o f d s t u k 1 : Te r u g b l i k
Uitwerking in meerjarige ontwikkelingsprogramma’s en
op basis van de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie uit 2005
Op basis van de analyse van de stadsvisie werd een aantal acties opgenomen in GSB
meerjarige ontwikkelingsprogramma’s (MOP’s) die zich richtten op het versterken van de
positie van Schiedam als woon-, werk- en leefstad. Accenten werden gelegd bij versterking
van de stadseconomie, realisatie van een kwalitatief goed en gevarieerd woningaanbod,
revitalisering van de binnenstad, versterking van groen en recreatie en het bieden van
meer kansen aan kwetsbare groepen.
In vervolg hierop stelde de gemeenteraad op 31 januari 2005 de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie
Schiedam (ROV) vast. Met behulp hiervan konden beleidslijnen makkelijker worden ingebracht
in de ruimtelijke planvorming, zowel binnen Schiedam als in de regio. Daarbij werd een aantal
sleutelprojecten gedefinieerd die (deels) al onderdeel waren van het Grotestedenbeleid, zoals
de herstructurering van woongebieden en bedrijventerreinen. Maar er werden ook nieuwe
projecten benoemd, zoals Waterfront en Kethel Noord.
Eind 2005 is het RR 2020 vastgesteld als regionaal structuurplan voor de stadsregio en
streekplan voor de provincie. Schiedam heeft met behulp van de Ruimtelijke Ontwikkelingsvisie
een aantal aspecten kunnen inbrengen die nu onderdeel zijn van de regionale planvorming
en op korte termijn als input dienen voor de verstedelijkingsafspraken met de stadsregio
Rotterdam. In hoofdstuk 4 komen we hierop terug.
Betekenis van maatregelen rond Grotestedenbeleid en
Ruimtelijke Ontwikkeling
Op een groot aantal beleidsintenties, zowel in het kader van GSB als ROV heeft Schiedam
in de afgelopen periode voortgang weten te boeken. Op een aantal terreinen bleek dit minder
het geval maar zijn werkendeweg initiatieven genomen om tot bijsturing te komen. Grosso
modo kan worden gezegd dat de stad er zowel in sociale als in economische en ruimtelijke
zin beter voorstaat dan een aantal jaren geleden. Dat neemt niet weg dat we blijven
doorwerken aan de opgaven die destijds zijn vastgelegd.
22
23
24
Hoofdstu k 2 . S ch i e d a m n u : S t a d s fo t o
STADSfOTO
Door middel van het analyse-instrument ‘Stadsfoto’ en een beschrijving
van trends en te verwachten ontwikkelingen in de nabije periode worden in
één oogopslag de belangrijkste kansen en problemen van Schiedam op dit
moment in beeld gebracht.
De huidige staat van de stad
De uitvoeringsprogramma’s (sociaal, fysiek, veiligheid en economisch) van het MOP lopen
tot 2010. Dan wordt de balans opgemaakt: ‘Is het GSB beleid van de afgelopen jaren succesvol
geweest en zijn de destijds gestelde doelen gehaald?’ Aangezien het voor deze stadsvisie
belangrijk is om nu al vast te stellen hoever we zijn gevorderd met het ingezette herstel- en
stedelijke vernieuwingsbeleid heeft ‘Atlas voor gemeenten’ in 2008 een zogenaamde
stadsfoto gemaakt, wat een waardevol analyse-instrument is gebleken. Een kanttekening:
waar nu de gevolgen van de recessie zich scherper aftekenen, dienden destijds de contouren
van de recessie zich net aan. In onze optiek doet dit echter niets af aan de conclusies.
Belangrijkste kansen en problemen van Schiedam
veel banen beschikbaar
Economie
Agglomeratie en stedelijkheid
Arbeidsparticipatie
Overlast & onveiligheid
relatief te hoge
werkloosheid
veel overlast en
vernielingen
Bevolkingssamenstelling
Woonomgeving
relatief weinig
hoogopgeleiden
historie en natuur
forse instroom van
nieuwe vestigers
relatief kleine woningen
geringe kwaliteit
stedelijke voorzieningen
25
Kansen in groen,
problemen in rood.
Bron: Atlas voor gemeenten
H o o f d s t u k 2 . S ch i e d a m n u : S t a d s foto
In en vanuit Schiedam zijn relatief veel banen beschikbaar en bereikbaar. Dat maakt de kans
op een baan voor de meeste inwoners van Schiedam dus ook relatief groot. De werkloosheid
lijkt (met 4,4% van de potentiële beroepsbevolking) laag, maar blijkt toch hoger dan op
basis van de economische kansen mag worden verwacht. Die relatief te hoge werkloosheid
vormt een van de belangrijkste problemen van de stad.
Het grote banenaanbod betekent ook dat Schiedam in potentie een aantrekkelijke woonstad
is. De aantrekkingskracht wordt echter belemmerd door de relatief gebrekkige woningvoorraad
(kleine woningen en veel hoogbouw), de grote mate van overlast en vernielingen in de
woonomgeving en het achterblijvende voorzieningenniveau.
Deze combinatie van negatieve factoren maakt Schiedam minder aantrekkelijk voor de
midden- en hogere inkomens dan op grond van de gunstige ligging in de Randstad, de
potentieel grote beschikbaarheid van werk en niet in de laatste plaats de historie van de
stad te verwachten zou zijn.
26
Bouwstenen voor het formuleren van de hoofdopgaven
en ruimtelijke opgaven
In de voorbereidingen van deze stadsvisie heeft Nicis, het kennisinstituut voor de grote
steden, een studie verricht naar de voor Schiedam belangrijke trends. Deze analyse is
een belangrijke bouwsteen gebleken voor het formuleren van de hoofdopgaven en de
ruimtelijke opgaven tot 2030. In hoofdlijnen geven die het volgende beeld:
Op het gebied van wonen
• Verbetering van de bestaande woningvoorraad
De bestaande woningvoorraad moet - zeker ook gezien de uitgangssituatie van Schiedam - met
lef en ambitie worden verbeterd. De komende jaren zal er door individualisering en welvaartsgroei meer vraag zijn naar goede appartementen en eengezinswoningen in de koopsector. De
veranderende bevolking (huishoudsamenstelling, vergrijzing, eenpersoonshuishoudens), de
mondige, welvarender consument en de toenemende keuzemogelijkheden zorgen ervoor dat
de woon- en leefomgeving aan veel hogere kwaliteitseisen moet voldoen, die vooral in de bestaande woningvoorraad gerealiseerd dienen te worden.
Op het gebied van werken
• Verder versterken en diversificeren van de Schiedamse economie
In het recente verleden is de lokale economie in belangrijke mate gediversifieerd. Deze lijn
moet doorgezet en versterkt worden.
• Duidelijke keuzes ontwikkeling bedrijfsterreinen en bedrijfspanden
Naar verwachting zal de komende jaren het aantal ZZP’ers sterk groeien, net als de sectoren
zakelijke dienstverlening, zorg, wellness, creatieve industrie, leisure en consumentendiensten.
Veel van deze groei zal komen van starters die geen behoefte hebben aan hoogwaardige
traditionele bedrijfsvestigingen op industrieterreinen. Door deze bedrijvigheid op allerlei locaties
mogelijk te maken en door functies te mengen, wordt deze ontwikkeling het sterkst gestimuleerd.
• Verminderen van de kwantitatieve en kwalitatieve discrepanties op de arbeidsmarkt
Naar verwachting worden de kenmerken van de lokale en regionale arbeidsmarkt een belangrijke positieve of negatieve vestigingsplaatsfactor voor bedrijven en instellingen. Steden moeten
dus het verminderen van de kwantitatieve en kwalitatieve discrepanties op hun arbeidsmarkt tot
de kern van economisch beleid maken.
• Rol en betekenis van ‘wijkeconomie’
Verbetering van de wijkeconomie schept kansen en kan in bepaalde wijken de problemen van
langdurige werkeloosheid en uitkeringsafhankelijkheid verminderen en de participatiegraad
vergroten. De bevordering van kleinschalig ondernemerschap kan het beste in wijken plaatsvinden. Daarmee kan de leefbaarheid en de veiligheid in de meer problematische wijken
worden verbeterd.
27
H o o f d s t u k 2 . S ch i e d a m n u : S t a d s foto
Op het gebied van vrije tijdsbesteding
• Meer aandacht voor groen en blauw
In de woningbouw en het verbeteren van de woningvoorraad moet steeds meer aandacht
komen voor het hoogwaardig verbinden van rood, groen en blauw. Ook het recreëren en
sporten in de natuur wordt voor de Schiedammers steeds belangrijker.
Kwalitatieve verbeteringen kunnen gezocht worden aan de Maasboulevard, het Beatrixpark,
de Schie en het beter toegankelijk maken en ontsluiten van Midden-Delfland.
• Inspelen op de sterk gedifferentieerde behoeften
De samenleving wordt gekenmerkt door een steeds grotere mate van differentiatie en individualisering. In de vrijetijdsbesteding zijn er vele behoeften, die in de diverse levensfasen ook nog
eens sterk kunnen verschillen. Schiedam zou een grote mate van flexibiliteit en plancapaciteit
moeten inbouwen om hierop in te spelen. Zo ontstaat de beste kans om een flexibel en breed
aanbod van vrijetijdsdiensten tot ontwikkeling te laten komen.
Op het gebied van milieu en duurzaamheid
• Reductie energiegebruik
Schiedam stimuleert burgers en bedrijven om energiebesparende maatregelen te nemen. Er
zijn ook aanzienlijke mogelijkheden om het energiegebruik van gemeentelijke gebouwen en
voorzieningen verder te reduceren.
• Een meer duurzame woningvoorraad
Gemeenten spelen een cruciale rol bij energie-innovatie in de gebouwde omgeving. Bij nieuwbouwlocaties worden in overleg met project-ontwikkelaars ambities voor de energiezuinigheid
geformuleerd. Daarnaast geeft de gemeente in overleg met woningbouwcorporaties ook een
belangrijke impuls aan het energiezuiniger maken van bestaande wijken.
• Vergroten opwekking en inzet van hernieuwbare energie
De gemeente speelt een belangrijke faciliterende rol bij het stimuleren van de opwekking en het
gebruik van hernieuwbare energie bij woningen, in utiliteitsgebouwen en door bedrijven.
• Nieuwe ontwerpconcepten en formuleren van ontwerpuitdagingen
Een belangrijke bijdrage aan de milieudoelstellingen is het cradle-to-cradle concept. Hierbij
wordt er reeds bij de ontwerpfase van producten en gebouwen rekening mee gehouden dat
alle gebruikte materialen na hun leven in een product, nuttig kunnen worden ingezet in een
ander product.
28
Bevolkingsontwikkeling
Nederland is aan het vergrijzen: het aandeel ouderen in de bevolking neemt toe, met
een stijging van de gemiddelde leeftijd tot gevolg. De vergrijzing heeft verschillende
oorzaken. In de eerste plaats was er vlak na de Tweede Wereldoorlog sprake van een
omvangrijke geboortegolf. Een tweede, meer structurele oorzaak is de stijging van de
levensverwachting. De verwachting is dat deze stijging zich in de toekomst doorzet,
hoewel minder snel. Ook dit draagt er toe bij dat er in Nederland rond 2030 verhoudingsgewijs meer ouderen zullen wonen dan nu.
Schiedam
Opvallend genoeg heeft Schiedam de laatste 35 jaar een ontwikkeling doorgemaakt die
tegengesteld is aan de landelijke trend. Tot ongeveer 1970 volgde de stad nog het landelijke
beeld: als gevolg van grootschalige uitbreidingen (Nieuwland en Groenoord) had Schiedam
hoge geboortecijfers en groeide het snel. Daar kwam abrupt verandering in toen de woningbouwproductie in de jaren ’70 vrijwel volledig stil kwam te liggen. En dat nota bene in een
tijd dat er - veel meer dan tegenwoordig - sprake was van een aanzienlijke woningnood. Met
name het aanbod aan grondgebonden woningen (onder meer eengezinswoningen) was in
Schiedam bijzonder gering. Omdat dergelijke woningen in die tijd in omliggende gemeenten
wel werden gebouwd, trokken veel huishoudens - overwegend gezinnen met ouders
tussen de 30 en 40 jaar - weg uit de stad. Als gevolg liep het inwonertal zeer sterk terug
(afname met 14.000 personen in 15 jaar tijd). Door het massale vertrek van het jonge deel
van de bevolking verouderde de stad in een hoog tempo. Eind jaren ’80 lag het aandeel
65-plus in Schiedam op 17 procent tegen 12 procent landelijk.
Figuur 1 Ontwikkeling van het (toekomstig) inwonertal van Schiedam
84000
82000
80000
78000
76000
74000
72000
70000
68000
66000
2020
2015
2010
2005
2000
1995
1990
1985
1980
1975
1970
1965
1960
1955
1950
1945
29
H o o f d s t u k 2 . S ch i e d a m n u : S t a d s foto
De forse daling van het inwonertal kwam pas tot stilstand toen midden jaren ’80 Woudhoek
werd gebouwd, een wijk met veel eengezinswoningen. Met de ontwikkeling van Spaland in
de jaren ’90 ging het inwonertal zelfs weer fors omhoog. Dat zorgde voor veel jonge
gezinnen en een snel oplopend geboortecijfer. Bovendien werd rond het jaar 2000 steeds
duidelijker het gevolg zichtbaar van het massale vertrek van de 30-40-jarigen in de jaren ’70:
deze groep was inmiddels tussen de 60 en 70 jaar, maar woonde niet meer in Schiedam.
Kortom, een instroom van een jonge bevolking en een afnemende groep ouderen zorgden
voor een verjonging van de stad. Zo is Schiedam veranderd van een stad met een sterk
verouderde bevolking in de jaren ’80 in een heel gemiddelde Nederlandse stad nu.
Figuur 2 Ontwikkeling van het (toekomstig) aandeel 65+ (in %)
24
22
20
18
16
14
12
10
2030
2025
2020
Schiedam
2015
2010
2005
2000
1995
1990
1985
1980
8
Nederland
Thema’s rond vergrijzing
Verwacht mag worden dat het aandeel ouderen zal oplopen tot ruim 23 procent. Daarmee
wordt duidelijk dat we meer nog dan nu het geval is, aandacht moeten schenken aan de
gevolgen hiervan op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Voldoende en adequate
huisvesting voor ouderen, een op de vraag aansluitend aanbod van medische voorzieningen
maar ook het voorkomen van ‘vereenzaming’ zijn voorbeelden van thema’s die daarbij aan
de orde zullen moeten komen.
30
Verandering bevolkingssamenstelling
Naast een verandering van de leeftijdsopbouw is er ook al langere tijd sprake van een
verandering van de samenstelling van de bevolking naar herkomst. Zo ligt het aandeel
Schiedammers met een allochtone achtergrond in 2009 op 33 procent waarvan 25 procent
niet-westers. De allochtone bevolking is gemiddeld zeer jong, velen bevinden zich in de fase
van gezinsvorming. Alleen al daardoor zal deze groep voorlopig sterk blijven groeien.
Bovendien is er per saldo sprake van een forse instroom van migranten. Van de 4.500 à 5.000
personen die zich jaarlijks in Schiedam vestigen is ongeveer de helft van allochtone komaf.
Circa eenzesde deel van hen is direct afkomstig uit het buitenland. De combinatie van een
jonge bevolking en een hoge instroom van nieuwe vestigers zorgt er voor dat het aandeel
(westerse en niet-westerse) allochtonen in 2030 vermoedelijk rond de 45 procent zal liggen.
Prognose
In tegenstelling tot veel andere delen van Nederland wordt voor de stadsregio Rotterdam een
structurele krimp van de bevolking pas na 2025 verwacht. Bovendien betekent krimp van de
bevolking niet automatisch dat het aantal huishoudens ook zal afnemen. Integendeel, door
woonverdunning (afname van het gemiddeld aantal personen dat een woning bewoont) zal er
de eerstkomende tijd eerder sprake zijn van een toename van het aantal huishoudens.
Voorlopig zal er daardoor een vraag naar nieuwe woningen blijven bestaan, ook in Schiedam.
31
32
Hoofdstu k 3 . S t a d s g e s p r e k ke n
Het functioneren van de stad en de aantrekkelijkheid ervan zijn factoren van
belang voor de burgers, ondernemers en de partners in de stad. Vanuit dit
besef is het dan ook vanzelfsprekend dat burgers, ondernemers en partners
betrokken werden in het ‘denkproces’ rond de Stadsvisie Schiedam 2030.
Van december 2008 tot en met april 2009 is een intensief interactief traject uitgevoerd.
Schiedamse burgers, ondernemers, maatschappelijke partners en raadsleden zijn actief
benaderd en hebben met elkaar gesproken over de thema’s en wenselijke toekomstbeelden
van de stad. Veel Schiedammers hebben hieraan meegedaan en hun mening gegeven.
Daarnaast zijn wijkoverleggen bezocht, vijf bijeenkomsten georganiseerd (waaraan 150
personen deelgenomen hebben), nieuwsbrieven uitgegeven en een website onderhouden.
Op 14 locaties is succesvol gebruik gemaakt van een presentatiewand en de ‘reageerbuis
voor de toekomst’, waarin stadgenoten meedenkformulieren (in totaal 1.213) konden
deponeren en waar flip-overs konden worden ingevuld met bijdragen.
Eindstand Stadsvisie-enquête:
Top Tien rangorde per leeftijdsgroep
Onderwerp
< 20 jr. 20-39 40-54 55-64
• Alle wijken: mooie, schone, veilige openbare ruimte
65+ Totaal
2
1
1
2
2
1
3
3
2
4
3
2
1
2
6
16
25
3
19
18
9
1
1
4
4
4
15
5
9
5
• Goede culturele voorzieningen: filmhuis,
theaterzaal en poppodium
• Jongerenvoorzieningen op orde: bioscoop, disco
en sportvoorzieningen
• In alle wijken goede voorzieningen zodat ouderen
zelfstandig kunnen blijven wonen
• Schiedam heeft goed openbaar vervoersysteem
• Historische binnenstad: aantrekkelijk om te wonen,
21
18
4
3
4
6
• Beatrixpark goed bereikbaar en veilig
leuk om te verblijven
5
12
14
24
9
7
• Binnenstad beter zichtbaar en toegankelijker
28
8
5
8
6
8
8
5
12
16
15
9
33
7
3
7
15
10
• Tal van stadsparkjes, jong en oud verblijven er
graag buiten
• Leegstand in binnenstad is verdwenen
33
H o o f d s t u k 3 . S t a d s g e s p r e k ke n
Aantrekkelijke stad voor alle Schiedammers
De stadsenquête laat heldere keuzes zien voor het realiseren van een aantrekkelijke stad
voor de inwoners. Dit streven komt tot uitdrukking in een duidelijke top 10. Met afstand het
belangrijkste onderwerp is een veilig en schoon openbaar gebied. Alle leeftijdsgroepen
zetten dit op nummer 1 of 2. Direct hierna volgen goede culturele voorzieningen. Vrijwel
alle leeftijdsgroepen vinden het van groot belang dat Schiedam beschikt over voorzieningen
als een filmhuis, theaterzaal en poppodium.
‘De stad moet de sprong die we hebben ingezet doorzetten.’
‘Jongerenvoorzieningen op orde’ wordt als derde punt genoemd. Bij jongeren staat dit
punt logischerwijs op de eerste plaats, maar ook bij de leeftijdsgroep tot 40 jaar scoort
deze vraag hoog. Een bioscoop en goede sportaccommodaties blijken dus niet alleen voor
jongeren belangrijk.
‘Hoe lang gaan we allochtonen nog allochtonen noemen?
We willen niet onder een etiket vallen, niet in een hokje.’
Voorzieningen op wijkniveau waardoor ouderen langer zelfstandig kunnen blijven wonen,
komen op de vierde plaats. Bij ouderen staat dit punt zoals te verwachten bovenaan. Maar ook
de andere leeftijdsgroepen vinden een goed voorzieningenniveau in de wijken van belang.
Op nummer vijf staat een goed openbaar vervoersysteem. Jongeren en ouderen vinden dit punt
overigens belangrijker dan de middengroep.
De zesde tot tiende plaats worden ingenomen door punten die betrekking hebben op de
binnenstad en op het groen. In het algemeen geldt dat vooral de wat oudere leeftijdsgroepen
belang hechten aan een aantrekkelijke binnenstad, terwijl de jongeren meer het accent leggen
op goed bereikbare en aantrekkelijke parken en groenvoorzieningen.
Geconcludeerd kan worden dat Schiedammers grote waarde hechten aan een aantrekkelijke
stad, met goede voorzieningen voor alle leeftijdsgroepen, een aantrekkelijke binnenstad en
aantrekkelijke parkjes en groen, waarbij het Beatrixpark expliciet wordt genoemd. De complete
uitslag is opgenomen in bijlage 2.
34
‘Waarom focus op de Wilhelminahaven? Kijk ook eens naar
’s-Graveland. Er zijn nog zoveel gebieden te ontwikkelen.’
Vellen vol ideeën
Naast de enquête konden Schiedammers op flip-overs hun ideeën over de stad ventileren.
In totaal werden op de flip-overs 1.862 opmerkingen gemaakt, te verdelen in onderwerpen
en situaties die:
• zo snel mogelijk weg mogen (456 opmerkingen);
• moeten blijven (287 opmerkingen); en
• er zouden moeten komen (1.117 opmerkingen).
Met afstand het meest genoemd (184x) op de flip-overs is de aanpak van de winkelleegstand
in de stad en de roep om betere winkels in Schiedam. Dit betreft voornamelijk de Binnenstad
en Hof van Spaland. Een overzicht van de gemaakte opmerkingen is opgenomen in bijlage 2.
Met deze opmerkingen gaat de gemeente snel aan de slag.
35
H o o f d s t u k 3 . S t a d s g e s p r e k ke n
Resultaten bijeenkomsten
Honderdvijftig Schiedammers zijn de afgelopen maanden diepgaand in gesprek gegaan over
de toekomst van onze stad. Onder meer deze opmerkingen werden gemaakt:
• Schiedam is mede dankzij het grote stedenbeleid op de goede weg (zie ook factsheet
bijlage 1). We moeten doorgaan op de ingeslagen weg en zaken voortvarend verder
afmaken.
• Schiedam moet brutaler zijn en meer lef tonen.
• Zorg voor het mogelijk maken van een wooncarrière in eigen wijk of stad.
• Benut de emancipatiekracht van de stad, maar zorg ook voor het binden van ‘sociale stijgers’.
• Zorg voor een levensloopvriendelijke wijk en stad voor jongeren en ouderen.
• Behoudt Wilhelminahaven voorlopig voor werkfunctie.
• Kinderen en jongeren moeten wortelen in de stad. Zorg voor een positief leefklimaat en
fijnmazige voorzieningen. Er moeten snel aantrekkelijke uitgaansvoorzieningen voor
jongeren komen.
• Zorg voor meer saamhorigheid tussen de verschillende leeftijds- en bevolkingsgroepen
in de stad;
• Schiedam is onderdeel van de grootstedelijkheid van Rotterdam en heeft daarbij een
kwaliteit die weinig steden hebben. De stad is compact en kent een unieke bereikbaarheid.
Nergens in de Randstad is binnen enkele minuten zoveel diversiteit aan kwaliteit en plekken
te vinden op een steenworp afstand van een grote stad.
• Schiedam is geen eiland. Benut de Randstedelijke en regionale ontwikkeling om onze
positie te versterken. Schiedam moet hierin zijn positie claimen.
‘De stad heeft kleine successen nodig, maar de teneur
draait wel om. Ik kan met niemand over Schiedam praten
of ze beginnen over de Hoogstraat. Maar zoek het
dichtbij. In mijn bedrijf begin ik ook met zaken die ik
morgen kan oplossen.’
36
37
38
Hoofdstu k 4 . K r a ch t e nve l d
KANSRIjKE STAD IN EEN ST E D E L I j K N E T W E R K
Schiedam maakt deel uit van een samenhangend en als eenheid herkenbaar
stedelijk gebied aan weerszijden van de Nieuwe Waterweg en de Nieuwe
Maas. De steden in deze regio vormen een samenhangend stedelijk netwerk:
de Stadsregio Rotterdam. Schiedam is hierbinnen na Rotterdam de grootste
stad. De Stadsregio Rotterdam is onderdeel van de Zuidvleugel van de Randstad. In het ruimtelijk beleid van het Rijk - de Structuurvisie Randstad 2040 en de in 2009 door de provincie Zuid-Holland op te stellen structuurvisie
komt de aandacht voor de vleugels van de Randstad steeds terug.
De specifieke positie van Schiedam in het stedelijk gebied rond Rotterdam biedt kansen voor
(nieuwe) ontwikkelingen. Voorwaarde hiervoor is een goede (bestuurlijke) positionering van
e stad in de diverse netwerken. De opgebouwde bestuurlijke contacten worden benut om
Schiedam bij de bovenlokale bestuursorganen op de kaart te zetten. Vertrekpunt daarbij is
dat we toewerken naar gemeenschappelijke agenda’s die bijdragen aan de realisatie van een
krachtige, duurzame stad.
Bron: Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 2020, 2005
39
H o o f d s t u k 4 . K r a ch t e nve l d
Structuur visie Randstad 2040
Het Rijk heeft in 2008 voor de lange termijn ‘de Structuurvisie Randstad 2040’ opgesteld,
waarin de koers wordt uitgezet om de Randstad te ontwikkelen ‘tot een duurzame en
concurrerende Europese topregio’. Daarbij worden vier principes als leidend gezien:
• leven in een veilige, klimaatbestendige en groenblauwe delta;
• kwaliteit maken door een sterker wisselwerking tussen groen, blauw en rood;
• wat internationaal sterk is, sterker maken;
• krachtige, duurzame steden en regionale bereikbaarheid.
Urgentieprogramma Randstad
De Structuurvisie Randstad 2040 is het kader voor het Urgentieprogramma Randstad
(UPR), waarin vooral voor de meer korte termijn infrastructurele projecten zijn benoemd
waarop het Rijk wil inzetten. Voor Schiedam zijn verschillende projecten van belang die te
maken hebben met mobiliteit, infrastructuur, werken en wonen in de Randstad en mooie
gebieden in relatie tot versterking van de recreatie:
1 Voor de weginfrastructuur is Schiedam direct betrokken bij de A4 Delft-Schiedam, hoewel we
niet kiezen voor de aanleg van de A4-Noord. Als de weg er wel komt, zal aan stringente
randvoorwaarden moeten worden voldaan. Ook projecten als de A13/A16, de ontsluiting
Mainport Rotterdam (A15), Rotterdam Duurzaam Bereikbaar (Ruit) zijn aan de orde.
2 De uitbreiding van de capaciteit op het spoortraject Den Haag-Rotterdam is tot urgentieproject benoemd. Dit is van belang voor het OV-knooppunt Schiedam Centrum, dat is
aangewezen als het tweede regionale openbaar vervoerknooppunt in de regio, en de komst
van station Kethel. Dit project versterkt de positie van Schiedam Centrum/Schieveste als
OV-knooppunt, zeker gezien in combinatie met de korte afstand tot de HSL. Dit proces wordt
versterkt door de in uitvoering komende opwaardering van de Hoekse Lijn en de komst van
een Hoogwaardig Openbaar Vervoerverbinding met Rotterdam Airport.
3 In het rijksbeleid krijgt de verplaatsing van de havenactiviteiten naar het westen, onder
meer via de projecten Mainportontwikkeling Rotterdam en Stadshavens, veel aandacht.
In het kader van Stadshavens zijn in Rotterdam plannen in voorbereiding voor de
herontwikkeling van de gebieden Merwehaven/Vierhavens en de Waal- en Eemhaven.
Schiedam wil hierbij aansluiten met de ontwikkeling van Nieuw-Mathenesse, Schiedam-Oost
en de binnenstad. Ook de te kiezen aanpak voor de Schiedamse Wilhelminahaven zal in
samenwerking en in wisselwerking met Rotterdam worden ontwikkeld.
40
Het is voor de stad van belang dat de regionale knooppunten Schieveste en Vijfsluizen en
de te transformeren havengebieden langs de Nieuwe Maas een goede ontsluiting krijgen
op het landelijk wegennet. Bij dat laatste gaat het om de aansluiting A4-WilhelminahavenNieuw-Mathenesse en Merwehaven. Het betreft langlopende projecten, waarbij de
toekomstige ontwikkelingen voortdurend in samenhang worden gezien met Stadhavens en
overige ontwikkelingen langs de Nieuwe Maas. Zo ligt de contour voor geluidruimte voor
industrielawaai in de Waal/Eemhaven, de zogenaamde T+contour, voor een deel over
Nieuw-Mathenesse en Wilhelminahaven. Dit beperkt de kansen voor gevoelige functies
zoals wonen. Het terugdringen van deze contour, waar Schiedam sterk op inzet, maakt
stedelijke ontwikkelingen makkelijker te realiseren.
4 Voor versterking van het woon- en leefklimaat is het urgentieproject Mooi en Vitaal Delfland
van belang. De ambitie is erop gericht de groene kwaliteiten van het open landschap tussen
het Haagse en Rotterdamse stedelijk gebied verder te ontwikkelen, met specifieke aandacht
voor de versterking van de stad/landverbindingen. Voor Schiedam betekent dat behoud van
het landschap van Midden-Delfland, met versterking van de landschappelijke, recreatieve en
ecologische waarden.
Daarbij gaat het vooral om versterking van de groen/blauwe en recreatieve kwaliteiten van
een drietal stad/land-verbindingen met bijbehorende voorzieningen:
• de verbinding langs de Harreweg (de Schiedamse Poort met Midden-Delfland) met
een belangrijke functie voor de voorzieningen bij Park en Dorp Kethel;
• de verbinding via Kethelbuurt, Polderwetering en de Schie; en
• de verbinding via Kethelbuurt, Kethel Noord met toekomstig station Kethel, verder door
naar het op te waarderen Beatrixpark en de Poldervaart als groen/blauwe uitloper
tot Vijfsluizen.
Bron: Haven in cijfers, Havenbedrijf Rotterdam, 2008
41
H o o f d s t u k 4 . K r a ch t e nve l d
RR2020 en Provinciale Structuur visie
Het Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam 2020 is het regionale kader waarbinnen het ruimtelijk
beleid van Schiedam vormt krijgt. Het RR2020 is eind 2005 vastgesteld als regionaal
structuurplan voor de stadsregio en tevens als streekplan voor de provincie. De Provinciale
Structuurvisie (PSV) vervangt onder meer de streekplannen Zuid-Holland Zuid (2000) en
Rijnmond (2005) en bevat het ruimtelijk beleid tot 2020 met een doorkijk tot 2040. Het
RR2020 gaat daarin op.
Een aantal belangrijke zaken voor Schiedam is in het Ruimtelijk Plan Regio Rotterdam
2020 terechtgekomen, zoals:
• de herstructurering van woongebieden;
• Wilhelminahaven als transformatiegebied;
• de herstructurering en of transformatie van bedrijventerreinen;
• Schieveste en Vijfsluizen als regionaal knooppunt aangemerkt;
• Harga als potentieel transformatiegebied.;
• Midden-Delfland als een van de regioparken in het Rijnmondgebied;
• de aanleg van de A4-Noord is uitgangspunt in RR2020, maar met een goede inpassing
en waarbij wordt voldaan aan milieueisen;
• de komst van station Kethel als onderdeel van de Stedenbaan; bebouwing bij station
Spaland/Kethel wordt beschouwd als een kwestie van nadere uitwerking;
• het streven naar een aanpak van de vooroorlogse wijken Oost en delen van West en Zuid.
Kansen door aanpassing veiligheidscontour Rotterdam Airpor t
In de rol van zakenvliegveld vervult Rotterdam Airport een functie voor het bedrijfsleven in
de regio. Tegelijkertijd veroorzaakt het vliegverkeer veel geluidhinder voor de inwoners van
Schiedam. De bestaande veiligheidscontour zorgt ervoor dat onder de huidige aanvliegroute
in een belangrijk deel van Schiedam nauwelijks nieuwe ontwikkelingen mogelijk zijn, met het
zwaartepunt rond Kethel Noord, het gebied rond het geplande station Kethel. Er loopt
momenteel een MER-procedure over Rotterdam Airport, die er toe kan leiden dat de
veiligheidscontour (deels) gaat verdwijnen. Als dat gebeurt, wordt bebouwing met intensievere
functies mogelijk en kunnen de potenties als knooppunt van trein, TramPlus en bus verder
worden benut.
42
Verstedelijkingsafspraken
Het Rijk wil bestuurlijke afspraken maken met stedelijke regio’s over verstedelijking, met name
over woningbouwgerelateerde gebiedsontwikkeling. Het Rijk geeft op basis van prioriteiten en
ambities inzicht in de rijksinzet ten behoeve van de overleggen met de regio’s. De stadsregio
betrekt de gemeenten in de regio daarbij. In deze overleggen hebben Rotterdam en Schiedam
vanwege het Grotestedenbeleid een zelfstandige positie. De verstedelijkingsafspraken worden
gemaakt voor de periode 2010-2020 op de beleidsvelden van wonen, woonmilieus, infrastructuur, bedrijfsterreinen, groen en water. Enkele grote projecten in Schiedam zullen daarvan
onderdeel uitmaken, zoals de binnenstad, Beatrixpark en Schiedam Oost. De verstedelijkingsafspraken gaan op in het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) dat
tot doel heeft om fysieke investeringen te realiseren in het fysieke domein van deze beleidsvelden.
Los van de verstedelijkingsafspraken, maar daar wel nauw mee verbonden, is het meerjarenontwikkelingsprogramma ISV 3 (MOP 3) voor de periode 2010-2014. In Schiedam wordt
met het Investeringsprogramma Stedelijke Vernieuwing vooral ingezet op fysieke investeringen
die samenhangen met wonen, woonmilieus, openbaar gebied, stedelijke voorzieningen,
groen en blauw.
Kansen door een vooruitstrevend klimaat- en milieubeleid
Nationaal en internationaal staan klimaat, milieu en waterveiligheid hoog op de agenda.
Schiedam participeert in het Rotterdamse Climate Initiative en werkt in regionaal verband nauw
samen op het gebied van milieu en duurzame ontwikkeling. In 2008 is na het verschijnen van
het rapport van de Deltacommissie (Commissie Veerman) het watervraagstuk in de regio hoog
op de agenda gekomen.
De gemeentelijke overheid heeft maar beperkte mogelijkheden invloed uit te oefenen op de
aanpak van de oorzaken van klimaatverandering. Daarbij staat beperking van de CO2-uitstoot
centraal. Anders is het als het gaat om het omgaan met de gevolgen ervan. Dit moet juist op
lokaal niveau zijn uitwerking krijgen. Met name op het gebied van watermanagement ligt er
lokaal een opgave. Het Nationaal Bestuursakkoord Water is daarin leidend. In de regio en in
Schiedam is het waterbeleid al gericht op het voorzien in voldoende ruimte voor water in de
bestaande stad.
43
H o o f d s t u k 4 . K r a ch t e nve l d
Als uitwerking van het rapport van de Deltacommissie wordt in de Rotterdamse regio in het
kader van het nationale programma ‘Kennis voor Klimaat’ een onderzoeksprogramma opgezet
dat zich richt op de effecten van de veranderingen in de waterhuishouding (temperatuurstijging,
zeespiegelstijging, meer dynamiek in de rivierafvoeren, heftige neerslagpieken afgewisseld
met grote periodes van droogte). Het gaat met name om waterveiligheid - bescherming tegen
wateroverlast door het inundatierisico te verminderen - bij stedelijke ontwikkeling buitendijks
(voormalige havengebieden), dijkversterking, waterveiligheid binnendijks, bodemdaling,
verzilting en verdroging. Daarnaast is er de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water, ter
verbetering van de kwaliteit van het water en de leefomgeving.
Schiedam wil actief bijdragen in het onderzoeken, aanpakken en oplossen van deze
vraagstukken - ook met ruimtelijke maatregelen - en zal daarbij samenwerken met de regiogemeenten, provincie en rijksoverheid, het Hoogheemraadschap van Delfland, Rijkswaterstaat
en het Havenbedrijf.
Inzet in relatie tot Urgentieprogramma Randstad,
Provinciale Structuur visie en verstedelijkingsafspraken
Schiedam stelt zich actief op in het kader van het Urgentieprogramma Randstad, de Provinciale
Structuurvisie en verstedelijkingsafspraken om randvoorwaarden in te vullen voor de
realisatie van voor Schiedam belangrijke projecten. Deze bestuurlijke en ambtelijke inzet en
het waar mogelijk verkrijgen van financiële middelen spoort met de hoofdopgaven die zijn
geformuleerd voor de komende jaren zoals:
• de revitalisering van de binnenstad;
• de ontwikkeling van Schieveste en de stationsomgeving;
• de herstructurering van Nieuwland, Groenoord en Oost;
• de modernisering van bedrijventerreinen;
• het Schiedamse waterfront in relatie tot ontwikkeling Stadshavens;
• ontwikkelingen Midden-Delfland (‘met de groene longen de stad in’); en
• het verbeteren van de bereikbaarheid.
44
45
46
Hoofdstu k 5 . S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.1 VERDER BOUWEN EN VER N I E U W E N
Schiedam bouwt verder aan de succesvolle ontwikkelingen die de afgelopen
tien jaar zijn ingezet, zoals de vernieuwing in Nieuwland en Groenoord, de uitvoering van de wijkplannen Zuid en West, het wijkactieprogramma Nieuwland,
de herstructurering van de bedrijventerreinen Vijfsluizen en ’s-Graveland, de
revitalisering van de binnenstad, de ontwikkeling van Schieveste, de inzet op
onderwijs en het terugdringen van achterstanden.
De betrokkenheid en actieve inzet van burgers, ondernemers en de partners
in de stad staat in de aanpak voorop en is een belangrijke succesfactor.
Schiedam blijft ruimte bieden aan ondernemers.
Er worden ook nieuwe lijnen uitgezet. Op de agenda van het gemeentebestuur komt de
vernieuwing van Schiedam Oost en het bedrijventerrein Nieuw-Mathenesse. En er wordt
ingezet op aspecten die de Schiedammers nog missen in de stad, zoals goede (culturele)
voorzieningen voor jong en oud en aandacht voor de openbare ruimte. Deze punten zijn
door de burgers, ondernemers en partners in het interactieve traject als belangrijke punten
voor de stadsvisie genoemd. De richting van de toekomstige ontwikkelingen in Schiedam
wordt bepaald door de speelruimte die er is, de bestaande kwaliteiten die het gemeentebestuur
verder wil versterken en de verwachte ontwikkelingen in de samenleving en elders
in de stadsregio. Wij willen ruimte bieden aan de mensen die wonen en werken in de stad en
de mensen die zich graag in Schiedam willen vestigen.
Deze stadsvisie is tot stand gekomen in overleg met veel partijen. Voor de uitvoering ervan
is de komende jaren de inzet van velen nodig. Het gemeentebestuur wil hierover in gesprek
blijven en coalities vormen met partners in de stad om de positieve ontwikkelingen van de
afgelopen jaren verder uit te bouwen. Daarbij geldt: een stad is nooit ‘af’. Deze stadsvisie
geeft dan ook geen eindbeeld. Wel is het nodig om de ontwikkelingen in Schiedam op een
aantal hoofddoelen of hoofdopgaven te richten. Daarmee zet de stadsvisie de koers uit voor
de komende twintig jaar. Met als ambitieuze opgave om van Schiedam een sociale, vitale en
aantrekkelijke stad te maken.
‘Schiedam heeft al een behoorlijke slag gemaakt. Maar nu
even geen nieuwe speeltjes ontwikkelen, maak eerst af
waarmee je bezig bent.’
47
48
Hoofdstu k 5 . 2 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.2 SOcIALE STIjGING ALS
UITGANGSPUNT STADSVISIE
Werken aan sociale stijging is werken aan emancipatie
In het benoemen van de gewenste ruimtelijke ontwikkelingen en inrichting
van de stad gaat de stadsvisie uit van de Schiedammers. We stellen
daarbij de emancipatiegedachte centraal. Dat betekent kansen bieden op
ontwikkeling en inwoners binden door Schiedam zo aantrekkelijk te maken
dat men er graag blijft wonen. Door het vergroten van kansen wordt ook
de sociale doelstelling voor de langere termijn ingevuld. De gemeente wil
het welbevinden en de zelfredzaamheid van de inwoners bevorderen, wat tot
uitdrukking komt in sociaal-maatschappelijke activiteiten en -programma’s,
maar ook nadrukkelijk sociale stijging faciliteren. De in deze stadsvisie
geformuleerde hoofdopgaven en de ruimtelijke vertaling daarvan
ondersteunen deze kerndoelstelling.
Sociaal-economische en sociaal-maatschappelijke inzet is de emancipatiemotor waarmee
inwoners hun ambities kunnen verwezenlijken. Daarbij realiseren we ons dat stedelijke
vernieuwing altijd maatwerk is, omdat de omstandigheden in elke buurt, wijk of gebied nu
eenmaal verschillend zijn. De inzet van de verschillende partijen zal daar dus ook op
afgestemd moeten zijn.
Voortbouwen op huidig sociaal beleid
We beginnen op sociaal terrein natuurlijk niet bij nul. De afgelopen jaren is veel in gang gezet
om de emancipatie en participatie van Schiedammers, jong en oud, te faciliteren. Op diverse
terreinen, zoals jeugd, sport, educatie, vrijwilligers, participatie, gezondheid, armoede en
wijkontwikkeling, is beleid ontwikkeld en zijn maatregelen genomen die dit kerndoel dienen.
Hieraan zijn toegevoegd de extra inspanningen die het Grotestedenbeleid op sociaal terrein
mogelijk heeft gemaakt. Het komt er nu op aan de geboekte resultaten verder uit te bouwen.
49
H o o f d s t u k 5 . 2 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Emancipatie bevorderen
De sociaal-economische positie van Schiedammers, waaronder het financieel perspectief,
maar ook de leefbaarheid en de fysieke situatie in de wijken vraagt om een vooruitziende
blik. Willen we onze inwoners de mogelijkheid tot persoonlijke vooruitgang bieden dan
moeten we kansen creëren in de levensdomeinen wonen, werken, leren en vrije tijd. In de
eerste plaats zal men dat zelf moeten doen, maar de overheid kan altijd de helpende hand
bieden en faciliteren. In essentie gaat het om sociale-, economische- en culturele ontwikkeling
en het voorkomen van segregatie, maar zeker ook om het bevorderen van integratie en
het bieden van goede woningen, goed onderwijs en een goede gezondheidszorg.
Om daarin succesvol te zijn, moeten we zoveel mogelijk aansluiten bij de activiteiten die
mensen zelf ontplooien. Er gebeurt veel in Schiedam: breedstedelijk, maar vaak ook in de
buurt of wijk en via het bloeiende verenigingsleven. Vrijwilligerswerk bijvoorbeeld, is bij
uitstek geschikt voor het leggen van verbindingen waardoor de sociale samenhang en
leefbaarheid toeneemt. Hierop voortbouwen is van grote waarde en geldt als belangrijke
randvoorwaarde om de maatschappelijke participatie ook in de toekomst te waarborgen.
Stijgingsroutes en te nemen stappen
De stijgingsroutes zoals de VROM-raad die onderscheidt in het advies ‘Stad en stijging’
zien wij als treden op de maatschappelijke ladder. Ontbreken er treden, dan blokkeert dat de
stijging. De overheid kan hierin faciliteren door het aanbod toegankelijk te maken of te
houden, maar bijvoorbeeld ook door de afstand tussen de treden te verkleinen, zodat mensen
tussenstappen kunnen zetten. Ook Schiedam wil deze stijgingsroutes breed toegankelijk
maken en faciliteert waar nodig de te nemen stappen. Daarbij gaan we uit van de Schiedammer
die zijn eigen perspectief wil verbeteren, maar ook van andere partijen zoals het maatschappelijk
middenveld en de ondernemers. De gemeentelijke rol kan daarbij variëren van inspirator tot
facilitator, regisseur of scheidsrechter. Met flexibiliteit, commitment enkwaliteit als randvoorwaarden kiezen we steeds de rol die het best bij de situatie past.
50
Stijgingsroutes ‘wonen’
stap 1: van dakloos naar zelfstandig wonen;
stap 2: van een illegaal naar een legaal dak boven je hoofd;
stap 3: van begeleid wonen naar zelfstandig wonen;
stap 4: van een kwalitatief mindere naar een kwalitatief betere huurwoning;
stap 5: van huren naar kopen;
stap 6: naar een levensloopbestendige woning met faciliteiten;
stap 7: naar een levensloopvriendelijke wijk voor jong en oud.
Stijgingsroutes ‘werken’
De lokale overheid kan in deze routes vaak moeilijk sturen vanwege verschillen tussen
vraag en aanbod, maar we zien toch de nodige wegen om ook hier stijging te faciliteren.
stap 1: onbetaalde arbeid tegen onkostenvergoeding;
stap 2: stage of werkervaring;
stap 3: gesubsidieerde arbeidsplaats;
stap 4: tijdelijke arbeidsplaats of startend bedrijf;
stap 5: vaste arbeidsplaats of eigen bedrijf.
Stijgingsroutes ‘leren’
Naast de institutionele weg, eventueel aangevuld met bijscholing naast een baan, en via het
tweedekansonderwijs zetten we vooral in op de volgende treden:
stap 1: basisvaardigheden verwerven (zoals taal, rekenen, sociale vaardigheden);
stap 2: startkwalificatie verwerven voor de arbeidsmarkt;
stap 3: vakdiploma behalen;
stap 4: hogere of uitgebreide kwalificaties halen;
stap 5: verwerven van vaardigheden en kennis op latere leeftijd ( permanente educatie).
Stijgingsroutes ‘vrije tijd, recreatie, spor t en cultuur’
Deze route werkt op twee manieren. De eerste is gericht op zelfontplooiing, vooral door het
ontwikkelen van individuele capaciteiten en het onderhouden van sociale netwerken. De
tweede manier is het openen van de weg naar werk. Sport, hobby’s en vrijwilligerswerk zijn
niet zelden een opstap naar een baan of een bedrijf. Faciliteiten zijn hier essentieel.
stap 1: van hanggedrag naar constructieve activiteiten;
stap 2: ontwikkelen van basiscondities zoals respect, discipline en een gezonde levensstijl;
stap 3: versterken en verdiepen van activiteiten die bij je passen;
stap 4: resultaatgerichte activiteiten op het gebied van recreatie, sport, cultuur en religie;
stap 5: met anderen werken aan de ontwikkeling van je favoriete vrije tijdsbesteding;
stap 6: van je hobby je werk maken.
51
H o o f d s t u k 5 . 2 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Structurele sociale programmering, samen met anderen
Natuurlijk zijn er verdere verfijningen of tussen- en zijstappen te onderscheiden, maar via de
genoemde stappen blijken mensen sociale stijging te kunnen realiseren. Het komt erop aan
steeds weer zodanige verbindingen te leggen tussen de gemeente en het maatschappelijk
middenveld (woningcorporaties, scholen, politie welzijnswerk) dat er duurzame lokale coalities
ontstaan die deze stijgingsroutes faciliteren. Daarbij is het van belang dat de gekozen
programmatische aanpak verankerd wordt. Dus geen ‘carrousel’ van projecten die tijdelijk
zijn en zich kenmerken door kortademigheid, maar langlopende structureel gefinancierde
beleidsprogramma’s.
Sociaal-maatschappelijke ambitie
In de Schiedamse samenleving doet iedereen naar behoefte en vermogen mee, want iedereen
is nodig. Betaald werk is volgens ons de belangrijkste basis voor zelfredzaamheid. Daarvoor is
een goede opleiding nodig, en het behalen van startkwalificaties. Soms, bijvoorbeeld na uitval,
is er behoefte aan extra ondersteuning om opnieuw geboden kansen in het onderwijs of op de
arbeidmarkt te benutten. Helaas is het een gegeven dat, ondanks de inzet van de overheid, er
altijd inwoners zullen zijn die geen kans maken op een passende plaats in het arbeidsproces.
Zij krijgen een steuntje in de rug om maatschappelijk zinvolle activiteiten te ondernemen in het
kader van de sociale activering.
52
De jeugd verdient speciale aandacht: in Schiedam vinden we dat je meetelt als je jong bent.
Schiedamse jongeren moeten niet alleen kunnen opgroeien in een aantrekkelijke stad, ze
moeten zich ook kunnen ontwikkelen, ontplooien en ontspannen in een omgeving die
uitdagingen en kansen biedt.
De ontwikkeling van een breed aanbod van sociale activiteiten in buurten en wijken, ook gericht
op de ondersteunende taken in het kader van de WMO en samenlevingsopbouw, is noodzakelijk
en wordt in sociale actieprogramma’s beschreven. Daarbij is de betrokkenheid van wijkbewoners
van groot belang. Bewoners, organisaties en de gemeente investeren in mensen en hun
netwerken, wat bijdraagt aan de vergroting van de veiligheidsbeleving, de leefbaarheid en de
sociale samenhang in de wijk. De gemeente kan de betrokkenheid versterken door inwoners
in hun eigen creativiteit, initiatieven en ambities te ondersteunen.
Mentale en lichamelijke gezondheid is eveneens van groot belang. Cultuur, sport en welzijnswerk, als dat kan zo dicht mogelijk bij huis in buurt of wijk, bieden mensen kansen om zich te
ontwikkelen. Hoogwaardige en toegankelijke zorgvoorzieningen bevorderen de kansen op
deelname aan maatschappelijke initiatieven en processen. Als onmisbare aanvuling op de
georganiseerde zorg, wil de gemeente de inzet van mantelzorgers en vrijwilligers zo goed
mogelijk faciliteren.
De gemeente wil, onder andere via sociale stijging, de vele potenties in onze stad zo goed
mogelijk benutten en zoveel mogelijk inwoners actief laten meedoen. Daarvoor zijn onder meer
voorzieningen en activiteiten nodig waar mensen in contact kunnen komen met andere groepen
en andere werelden, zodat sociale netwerken kunnen ontstaan. Dit biedt ruimte om sociaaleconomische en sociaal-culturele perspectieven te verbeteren. Bovendien draagt deze
ontmoeting bij aan het sociaal vertrouwen en helpt het inwoners zich thuis te voelen in Schiedam.
53
H o o f d s t u k 5 . 2 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Kernpunten van het Schiedamse onderwijsbeleid
• Onderwijs maximaal inzetten
Onderwijs is van groot belang voor de ontwikkelingskansen. Omdat Schiedammers gemiddeld
lager opgeleid zijn dan in Nederland als geheel, zullen we hier op verschillende manieren in
moeten blijven investeren. Daarbij kiezen we voor het aanbieden van goed basis- en voortgezet
onderwijs, het bevorderen van arbeidsparticipatie, het terugdringen van achterstanden en het
opleiden van vakmensen.
• Goede voorzieningen basisonderwijs in elke wijk
Gelet op de demografische ontwikkelingen zal er sprake zijn van dalende leerlingenaantallen.
Hierdoor kunnen basisscholen uit de wijk verdwijnen. We kiezen voor het uitgangspunt dat
iedere wijk beschikt over goede onderwijsvoorzieningen voor het basisonderwijs.
• Onderwijsachterstandenbeleid voortzetten
In Schiedam is veel ervaring opgedaan met het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid.
Met name de projecten in het kader van de voor- en vroegschoolse educatie en de brede
school worden daarbij voortgezet. Daarbij zetten we in op de uitbouw van het concept van
brede scholen naar multifunctionele accommodaties.
• Voortijdig schoolverlaten blijven tegengaan
Veel jongeren, waarvan de gezinnen vaak in een achterstandssituatie verkeren, verlaten
de school zonder diploma. De aansluiting op de arbeidsmarkt wordt daardoor gemist. De
bestrijding van het voortijdig schoolverlaten, o.a. door de inzet van leerplichtambtenaren, is
een topprioriteit. Schiedam werkt hier in regionaal verband aan, samen met de schoolbesturen
in het voortgezet onderwijs. Vanzelfsprekend verdient de begeleiding van deze jongeren
blijvende aandacht.
54
• Startkwalificatie halen blijft nodig
De problematiek van werkloosheid en integratie zou meer dan tot dusver, gekoppeld moeten
worden aan de mogelijkheden van algehele ontplooiing van met name achterstandsgroepen
(laag opgeleiden en minderheden). Daarbij is het van het grootste belang om jongeren toe te
rusten voor de arbeidsmarkt en ze te kwalificeren. Want onderwijs biedt niet alleen structuur
maar ook perspectieven voor een toekomstig op te bouwen leven.
• Doorstroming bevorderen
We zetten in op een toename van het aantal leerlingen dat doorstroomt naar hogere vormen
van voortgezet onderwijs. In samenwerking met de VMBO-scholen wordt gezocht naar meer
praktijkgerichte leerwegen, die beter aansluiten bij de interesse en motivatie van leerlingen bij
de vereisten van het vervolgonderwijs (ROC) en de arbeidsmarkt.
• Versterken van het MBO en voldoende aanbod (V)SO-voorzieningen
Inzet is de versterking van het middelbaar beroepsonderwijs en het realiseren van voldoende
voorzieningen van het voortgezet speciaal onderwijs.
• Vestiging van een instelling voor hoger- of wetenschappelijk onderwijs
De aloude wens om een instelling van hoger- of wetenschappelijk onderwijs binnen onze
stadsgrenzen te krijgen, kan bijdragen aan een positief scholingsklimaat. Mogelijk zou een dergelijke vestiging op Schieveste kunnen worden gerealiseerd in combinatie met en vervolg op de
VMBO/MBO scholenontwikkeling.
• cultuureducatie
Via de ontwikkeling en uitvoering van een bijzonder cultuureducatief programma worden
jongeren in aanraking gebracht met de culturele voorzieningen in Schiedam.
55
56
Hoofdstu k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.3 AANTREKKELIjKE WOON S TA D
VOOR jONG EN OUD
Uitgangspunten en doelstellingen woonbeleid
Uitgangspunt van het woonbeleid zijn de Schiedammers. Zij vormen het
belangrijkste kapitaal voor de ontwikkelingsmogelijkheden van de stad.
Belangrijke doelstellingen van het woonbeleid zijn de vergroting van de
kwaliteit en differentiatie van de woningvoorraad en de verbetering van de
fysieke kwaliteit van de woonomgeving. Het woonbeleid zet primair in op
de verbetering van woningen en de woonomgeving in relatie tot de ambities
en het maatschappelijke perspectief van de bewoners. Dat neemt niet weg
dat Schiedam ook aantrekkelijk moet zijn voor potentiële vestigers.
Met fysiek-ruimtelijke ingrepen wordt tevens een bijdrage geleverd aan sociale doelen die we
nastreven op het gebied van veiligheid, leefbaarheid, integratie en emancipatie. Bovendien
kunnen bewoners zich makkelijker met de buurt identificeren als de kwaliteit van de woning
en woonomgeving is verbeterd. Deze inzet sluit aan bij de constatering in de Stadsfoto dat
Schiedam in potentie een aantrekkelijke woonstad is, maar wordt belemmerd door onder
meer een relatief gebrekkige woningvoorraad, met veel kleine woningen en hoogbouw. In het
verlengde hiervan geeft het kennisinstituut Nicis aan dat we met lef de bestaande woningvoorraad moeten blijven aanpakken. Daarbij wordt tevens aangedrongen op het plegen van
nog meer inzet op energiebesparende maatregelen, het realiseren van een meer duurzame
woningvoorraad en het verhogen van het kwaliteitsniveau van bestaande woningen.
Uit het interactieve proces met de bewoners blijkt veel aandacht voor dagelijkse ergernissen
over rommel op straat, over ‘schoon, heel en veilig’. Anderzijds is er veel aandacht voor
mogelijkheden om een stap te kunnen zetten naar een betere woning en woonomgeving.
In de woonomgeving is de wens geuit voldoende speelvoorzieningen en ontmoetingsplekken
in de wijk te hebben en voorzieningen op het gebied van cultuur en educatie. Om binnen
Schiedam een woon-carrière te kunnen maken zijn structurele aanpassingen in de
woningvoorraad nodig; omdat sommige keuzes in Schiedam vanwege het beperkte aanbod
moeilijk kunnen worden gemaakt of omdat van een groot aantal woningen de kwaliteit en
levensloopbestendigheid ontoereikend is. Aanvullend is aandacht nodig voor de relatie
tussen wonen, welzijn en zorg en de samenwerking tussen gemeente en zorginstellingen,
welzijnsinstellingen en de woningcorporatie.
57
H o o f d s t u k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Een aantrekkelijker woonstad
Nieuwe woonconcepten
Het aantal senioren zal de komende jaren toenemen. Ouderen willen zelf betrokken zijn bij
de vormgeving van hun woonsituatie. De zorg is in handen van verzekeraars, het wonen is
de verantwoordelijkheid van de corporaties. Dat maakt het makkelijk om op nieuwe plekken
woningen te bouwen en daar zorg naartoe te halen. Een concept dat al wat langer meegaat,
is het groepswonen voor senioren, ook het idee van particuliere initiatieven voor ouderenwoningen willen we hier een plek geven.
Starters en de huishoudens met lage inkomens
Voor starters en de huishoudens met lage inkomens zijn in Schiedam kwantitatief gezien
voldoende goedkope woningen aanwezig maar deze voldoen niet aan de woonwensen. Door
te bouwen voor de midden- en hogere inkomensgroepen wordt de doorstroming bevorderd
en komen er meer woningen beschikbaar voor beginnende huishoudens. Om te zorgen dat er
in de toekomst voldoende kwalitatief goede woningen zijn voor mensen met lage inkomens
moet in nieuwbouwprojecten rekening worden gehouden met sociale woningbouw in de
huursector en betaalbare koopwoningen voor bijvoorbeeld koopstarters, die uit een huurwoning
willen doorstromen.
Duurzaamheid en wonen
In Schiedam gaan we bij het begrip duurzaamheid uit van duurzaam gebruik van materialen
voor de binnenruimten en buitenruimten, flexibel gebruik kunnen maken van een gebouw
zowel interieur als exterieur en een zo beperkt mogelijk energie- en waterverbruik.
58
Kansen voor wonen
Gedifferentieerde en aantrekkelijke woningvoorraad
Het is de ambitie van de gemeente om de woningvoorraad te verbreden naar doelgroepen
die kapitaalkrachtiger zijn en een vergroting van de marktsector mogelijk maken. Hierdoor
kunnen we beter voldoen aan de vraag van midden- en hogere inkomensgroepen naar een
wooncarrière in de stad. Bovendien betekent een toename in koopkracht een noodzakelijke
impuls voor een breed en aantrekkelijk voorzieningenniveau. Ook Schiedammers die in
sociaal-economische zin stijgen, moeten binnen Schiedam en de wijk waar zij woonachtig
zijn wooncarrière kunnen maken.
‘je moet mensen een wooncarrière kunnen bieden. Anders
krijg je een braindrain van mensen die hier niet kunnen
wonen. je moet kunnen doorgroeien in je eigen wijk, waar je
je thuis voelt. Vroeger woonde toch iedereen bij elkaar?
Als je die binding loslaat, krijg je nooit een actieve stad.’
Beheer en behoud historisch erfgoed
Schiedam heeft relatief veel historisch erfgoed, met beeldbepalende panden. Veel daarvan is te
vinden in de binnenstad, maar de aandacht richt zich ook op de vooroorlogse wijken en de nog
steeds populaire bouw uit de jaren dertig. Behoud van het historisch erfgoed is uitgangspunt bij
de verbetering en het aantrekkelijker maken van de bestaande woningvoorraad.
Nieuwe doelgroepen
De gemeente gaat inspelen op nieuwe doelgroepen met een in beginsel beperkte binding met
de woonbuurt en een regionaal zoekpatroon. We denken daarbij aan mobiele gezinnen,
mobiele kleine huishoudens, mobiele senioren, bemiddelde senioren en studenten. Ook willen
we mensen die in Schiedam werken maar hier niet wonen verleiden om zich toch in onze stad
te vestigen.
59
H o o f d s t u k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Toplocaties benutten voor wonen
Mobiele gezinnen vormen de grootste categorie regionale woningzoekers. Het zijn de
doorstarters en middengroepen qua leeftijd en inkomen die een veilige, rustige, groene,
suburbane woonomgeving zoeken. Deze mensen zullen de stad verlaten als ze geen vervolgstap in hun wooncarrière kunnen maken. Wij zien onder meer kansen voor wonen aan en op
het water, dat een groeiende belangstelling kent en ons de mogelijkheid biedt om ons in de
regio te onderscheiden. Op een enkele locatie in de stad, vooral in Noord, zijn er ook kansen
voor het toevoegen van rustige, groene, suburbane woonmilieus.
Levensloopvriendelijke wijken
Vanuit maatschappelijk perspectief is het belangrijk dat mensen zoveel mogelijk voor zichzelf
kunnen blijven zorgen. Zo houden zij contact met buurtbewoners en kunnen ze aan de samenleving deelenemen. Hiervoor dient dan wel de omgeving toegankelijk en voorzieningen als
openbaar vervoer, winkels, ontmoetingsruimten, recreatie en gezondheidszorg goed geregeld
te zijn. Naast het creëren van voldoende voorzieningen voor de verschillende doelgroepen, is
er bij de levensloopvriendelijke wijken ook nadrukkelijk aandacht voor kwetsbare doelgroepen.
De gemeente heeft veel kennis verzameld over de geschiktheid van de huidige woningvoorraad
en de aanwezige voorzieningen op het gebied van zorg en welzijn.
‘We hebben een grote groep veertigers en vijftigers met een
behoorlijk inkomen die ook over 20 jaar in hun wijk willen
blijven wonen omdat ze zich daar thuis voelen. Hoe houden
we senioren in de wijken met voldoende voorzieningen?’
Er is een gedetailleerde scan uitgevoerd naar bevolkingssamenstelling, wonen en voorzieningen
(zie bijlage 3: kaart met voorzieningen wonen, welzijn en zorg). Deze informatie dient als een
van de onderleggers voor het creëren van levensloopvriendelijke wijken in onze stad. We zullen
in samenspraak met burgers en relevante maatschappelijke organisaties een overkoepelende
visie op dit concept opstellen.
60
Wonen in de binnenstad als troefkaart
Het versterken van de woonfunctie in de binnenstad is een belangrijk speerpunt van beleid.
Wonen in de binnenstad bevordert een levendig en aantrekkelijk stadshart. Historische
binnensteden worden niet meer gebouwd. Het wonen in of op loopafstand van de ‘huiskamer
van de stad’ wordt steeds exclusiever. Dit biedt een geweldige kans voor de revitalisering en
upgrading van het centrale deel van de binnenstad. De binnenstad is vooral aantrekkelijk voor
mensen met een dynamische en stedelijke levensstijl. Zij stellen de nabijheid van stedelijke
voorzieningen op prijs (cultuur, uitgaan, winkelen, vervoer) en houden van levendigheid (niet
te verwarren met overlast). De historische omgeving, de molens en de vele monumenten, de
Schie en de binnenstadshavens geven de Schiedamse binnenstad daarbij een heel eigen
identiteit en aantrekkingskracht.
Wijkontwikkeling
Kernpunten in het wijkenbeleid zijn onder meer interactiviteit, grotere inbreng van bewoners
door het stimuleren van initiatieven, integraliteit en meer vraag- en resultaatgericht werken.
Een goed samenspel tussen bewoners, instellingen en gemeente is daarbij onontbeerlijk.
We streven naar ‘wijkontwikkeling op eigen kracht’, waarbij de gemeente daadkracht toont
door snelheid van handelen in ruil voor het appelleren aan de eigen verantwoordelijkheid:
het meedoen en het zelf doen van burgers.
61
H o o f d s t u k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Een veilige woonstad
Basisvoorwaarde voor prettig wonen is om een aantrekkelijke, veilige woonstad te zijn.
De gemeente zet in toenemende mate in op preventie van criminaliteit en onveiligheid. We
werken samen met andere overheden, hulpverlening en bewoners(organisaties) om een
integrale aanpak te realiseren. De persoonsgerichte benadering staat voorop, waarbij de
verbetering van de omstandigheden van betrokkenen, naast het beëindigen en tegengaan
van ongewenst overlastgevend of crimineel gedrag de doelstellingen zijn.
Hulpmiddelen daarbij zijn het Politiekeurmerk Veilig Wonen en het Politiekeurmerk Veilige
Woonomgeving. Samen met de woningbouwvereniging subsidieert de gemeente maatregelen
die bewoners nemen om de woning te beveiligen tegen inbraak. Samen met beheerders
en bewoners wordt gewerkt aan een veiliger woonomgeving.
De trend waarbij er meer taken en bevoegdheden aan de gemeenten worden toebedeeld zet
zich door. Dit betekent dat de Schiedammer kan rekenen op een betrokken lokale overheid
die haar burgers niet in de steek laat, solidair is en probeert in samenspraak te zoeken naar
oplossingen. We willen burgers steun geven bij het elkaar leren kennen en het aanpakken
van wangedrag (samenleven, verkeer, lawaai, huisvuil, openbare ruimte). Met behulp van
deze methodische aanpak dragen de burgers van Schiedam zelf bij aan de sociale veiligheid.
Bij de inrichting van nieuwe woonwijken en ook bij de herinrichting van bestaande woonwijken
worden in het ontwerp zaken als veiligheid, betrokkenheid en sociale cohesie meegenomen als
stedenbouwkundige randvoorwaarden.
Noodzakelijke woningbouwopgave tot 2030
Rekening houdend met de bovenstaande kansen voor de stad zullen er, ook als er naar
de vertrek- en vestigingscijfers wordt gekeken, in de komende 20 jaar (via vervanging en
toevoeging) nog 4.000 woningen gebouwd moeten worden om sociale stijgers een beter
perspectief te bieden en de midden- en hogere inkomens aan de stad te binden.
62
Visie
wonen
Wonen
Wonen + vernieuwing op maat
Binnenstadswonen + vernieuwing op maat
Groen wonen
Water-wonen (Merwehaven Rotterdam)
Herstructurering
Ontwikkeling
Ontwikkelingstraject W’haven
Onderzoek aansluiting M’haven
63
H o o f d s t u k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Inventarisatie van de beschikbare ruimte
Om de doelstellingen waar te maken is het nodig door te gaan met de herstructurering
van woonwijken en tegelijkertijd te zoeken naar nieuwe locaties om het woningaanbod
te laten toenemen met enkele duizenden woningen.
Binnenstedelijk bouwen
Schiedam heeft de grenzen van de groei bereikt en dus moet ruimte voor nieuwbouw
worden gevonden in de bestaande stad. De afgelopen jaren zijn veel binnenstedelijke
bouwlocaties in beeld gebracht, waarvan inmiddels een groot deel in ontwikkeling of al
gereed is. De komende jaren is er nog ruimte voor uitbreiding op Houthavens (Zuid), de
oude ziekenhuislocatie (West) en Schieveste (ten noorden van station Schiedam Centrum).
Verder zijn toplocaties in beeld als Schienoko, het terrein van de huidige UTO-vestiging en
de Westmolenstraat. De komende jaren wordt onderzocht of woningbouwontwikkelingen
mogelijk zijn aan de randen van het Beatrixpark, zoals Kethel Noord bij het toekomstige
station Kethel en bij eventuele verplaatsing van sportpark Kethel en Polderwetering.
Vernieuwing en herstructurering woonwijken
Het proces van vernieuwing en herstructurering van woonwijken wordt onverminderd
voortgezet. Dit geldt voor vernieuwing van de wijken Nieuwland en Groenoord, die is
ingezet onder andere in het kader van de 40-wijkenaanpak van het Rijk. In Nieuwland en
Groenoord wordt doorgegaan met het vervangen van een deel van de verouderde huurvoorraad door woningen in het koopsegment. Om de ambities waar te maken voert de
gemeente een samenhangend nieuwbouw- en herstructureringsprogramma uit.
Daarnaast wordt gestart met de stedelijke vernieuwing en herstructurering van Schiedam
Oost. Deze oude stadswijk, met een grote diversiteit aan eigendomssituaties en woningtypes,
vraagt een maatwerkaanpak. In samenspraak met bewoners, eigenaren en corporatie
zal de gemeente dit proces vormgeven. Verder zal, waar zich kansen voordoen, op verschillende plekken in de wijken West en Zuid tot vernieuwing worden overgegaan.
64
Ontwikkeling Merwehaven en Nieuw-Mathenesse
In het kader van de ontwikkeling van Stadshavens is de gemeente Rotterdam van plan om in
de Merwehaven op termijn (2020-2030) een nieuw woonmilieu tot stand te brengen op en
aan de haven. Gedacht wordt aan nieuwe, innovatieve, drijvende woonconcepten. Ook op de
landtongen wordt woningbouw voorgestaan. Omdat de Merwehaven grenst aan Schiedam,
is het zaak dat Rotterdam dit woongebied in nauwe samenhang met Schiedam ontwikkelt.
Met de ontwikkeling worden de mogelijkheden om Schiedam Oost, over de dijk heen, een
betere verbinding te geven met het havengebied en de rivier verder uitgewerkt. Nieuwe
woningen in de Merwehaven zullen ook ruimte bieden voor Schiedamse woningzoekenden
en een impuls betekenen voor de Schiedamse binnenstad, dat voor de toekomstige bewoners
het dichtstbijzijnde stadscentrum zal zijn.
Direct grenzend aan de Merwehaven ligt het bedrijventerrein Nieuw-Mathenesse. Op dit
moment wordt onderzocht in hoeverre in de randen daarvan, binnen de randvoorwaarden
van het bedrijventerrein, ook op grondgebied van de gemeente Schiedam een nieuw en
aantrekkelijk woonmilieu kan worden gerealiseerd. Daarbij wordt gedacht aan een mix van
wonen en werken.
65
H o o f d s t u k 5 . 3 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Wilhelminahaven
Onder invloed van verschillende ontwikkelingen in de Rotterdamse regio is in het regionale
ruimtelijke beleid de Schiedamse Wilhelminahaven genoemd als toekomstige locatie voor
woningbouw. Op dit moment worden de mogelijkheden in beeld gebracht, met name de
kansen voor de periode na 2020. Duidelijk is dat de locatie door kwaliteit, ligging en omvang
ruimte kan bieden aan een fors aantal woningen en in die zin een regionale opvangfunctie kan
vervullen. Ook biedt de Wilhelminahaven kansen om bijzondere woonmilieus aan het water te
ontwikkelen, waarmee de locatie onder meer in de huisvestingsbehoefte van sociale stijgers
kan voorzien. Voor het gebied wordt een flexibel ontwikkelingstraject gevolgd waarin tot 2020
de economische functie centraal staat. Waar mogelijk wordt ingespeeld op kansen die zich
voordoen om op de langere termijn het gebied te transformeren op basis van een mix van
wonen, werken en recreëren. Hiermee wil Schiedam een stadshaven creëren waar een
nieuw en bijzonder woonmilieu wordt ontwikkeld en waar Schiedammers graag willen wonen.
Het woonmilieu wordt ontwikkeld in combinatie met ander vormen van bedrijvigheid in
leisure/recreatie, zorg en detailhandel.
Een dergelijk ontwikkelingstraject vraagt om een zorgvuldige voorbereiding, waarbij ook
de belangen en het toekomstperspectief van de zittende bedrijven worden betrokken.
Daarbij moeten we oog hebben voor de milieubelasting in dit gebied en onderzoeken wat de
mogelijkheden zijn om deze terug te dringen (bijvoorbeeld de geluidruimte voor bedrijvigheid
aan de overzijde van de Maas). Met een geleidelijke ontwikkeling kan het gebied tot de
‘mental map’ van de Schiedammers gaan behoren, waarbij we streven naar het behoud van
de eigenheid en het maritieme karakter door de mix van ‘stoere’ industriële activiteiten,
bouwwerken en constructies met recreatie- en woonfuncties.
66
De ontwikkeling van de Wilhelminahaven biedt Schiedam de kans zich te versterken als
onderdeel van een grootstedelijk gebied, maar draagt ook kansen in zich voor de versterking
van de stad zelf. Door de ontwikkeling aan te laten sluiten op ontwikkelingen elders in de stad,
kan de positie van deze gebieden worden versterkt of aangevuld. De brede transformatie van
delen van de Wilhelminahaven als onderdeel van een gemengde ontwikkeling zal naar
verwachting op zijn vroegst na 2020 plaatsvinden. Tot die tijd zal de Wilhelminahaven
geleidelijk worden omgevormd tot een modern bedrijventerrein als deel van de gemengde
ontwikkeling. Dat betekent ook dat we nu al moeten werken aan een goede bereikbaarheid van
dit gebied en verbindingen met de stad om brede transformatie na 2020 mogelijk te maken.
‘Ik denk aan een dobberende woonwijk in de Wilhelminahaven met eigen aanlegsteigers. En aan een doorzichtig
pompgebouw op de Rotterdamsedijk.’
67
68
Hoofdstu k 5 . 4 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.4 GOED VESTIGINGSKLIMA AT
Schiedam, stad van actieve mensen
Huidige situatie
De in de afgelopen jaren ontstane evenwichtige mix van soorten werkgelegenheid (diversificatie) moet worden behouden. Een sterke diversificatie
van de economie zoals we momenteel kennen, is gunstig omdat dit de
stedelijke economie minder gevoelig maakt voor conjunctuurschommelingen
binnen de verschillende bedrijfssectoren.
De binnenstad is het hart van de stad, met een voorzieningenstructuur van winkels, horeca,
zakelijke dienstverlening, culturele en toeristische voorzieningen. Knooppunt Groenoord
ontwikkelt zich tot een cluster van sport-, gezondheids-, zorg- en welzijnsvoorzieningen met
een verzorgingsfunctie voor het westelijke deel van de Rotterdamse regio.
Met ’s-Graveland en Spaanse Polder ten noorden van de A20 en de spoorlijn en NieuwMathenesse aan de zuidzijde beschikt Schiedam over een fors aanbod aan regulier
bedrijventerrein. De Wilhelminahaven is een industriegebied, van oudsher voor haven- en
watergebonden bedrijvigheid. Op ’s-Graveland is een proces van vernieuwing gaande.
Nieuw-Mathenesse is sterk verouderd, maar voor dit terrein wordt een visie uitgewerkt, die
ruimte biedt aan het distilleercluster (distilleerderijen en glasfabriek) en waar aansluiting
wordt gezocht op de ontwikkelingen in de Rotterdamse Merwehaven.
Rond de Wiltonhaven heeft de afgelopen jaren een proces van vernieuwing en intensivering
plaatsgevonden. Hier ontwikkelt zich een modern off-shore cluster. Op Vijfsluizen is, binnen
de invloedssfeer van de afslag van de A4 en metrostation Vijfsluizen, een hoogwaardig,
modern vestigingsmilieu ontstaan met kantoren en kantoorachtige bedrijvigheid.
Vijfsluizen hoort samen met Schieveste tot de regionale knooppunten, wat ook terugkomt
in het RR2020.
69
H o o f d s t u k 5 . 4 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Economische ontwikkeling
Een belangrijke bijdrage aan de realisatie van een sociale, veilige en vitale stad is het scheppen van een sterk vestigingsklimaat. Daarbinnen kunnen het bedrijfsleven en organisaties
komen tot een duurzame economische ontwikkeling van Schiedam, wat een bijdrage levert
aan het behouden en creëren van banen voor Schiedammers. Maar stimulering van de
stedelijke economie en het behoud en de groei van banen kent wel grenzen. Deze worden
onder meer gevormd door de mondiale conjunctuur maar ook door bereikbaarheid,
omgevingskwaliteit (schoon, heel en veilig) en verdeling van beschikbare ruimte over
diverse functies (wonen, werken, vrijetijdsbesteding).
Werkgelegenheid en arbeidsmarkt
Vanwege de uitstekende bereikbaarheid van Schiedam, zowel per openbaar vervoer als auto,
is sprake van een sterke pendel. Tweederde van de werkende Schiedammers werkt buiten de
stad en tweederde van de arbeidsplaatsen in Schiedam wordt bezet door forensen; een beeld
dat hoort bij een regionale arbeidsmarkt. Lokale ontwikkelingen op het gebied van de
werkgelegenheid en arbeidsmarkt moeten dan ook vanuit een regionaal perspectief worden
bezien, maar er is natuurlijk ook een relatie met de landelijke economische ontwikkeling.
De gemeente streeft ernaar een groter deel van de werknemers de mogelijkheid te bieden om
zich in Schiedam te huisvesten. Een voortzetting van de differentiatie en hoger kwaliteitsniveau
van de woningvoorraad en een verhoging van de kwaliteit van het voorzieningenniveau
zijn de middelen om dit te stimuleren.
Kansen voor ondernemers
Onze stad biedt kansen voor jonge ondernemers in de creatieve en innovatieve technische
sector door het bieden van goedkope ruimte voor ateliers en werkplaatsen, met name in de
binnenstad en voor ‘pioniers’ in Nieuw-Mathenesse (Noordzijde) en andere delen van
bedrijfsterreinen waar herontwikkeling naar stedelijke functies gaat starten. Maar we willen
ook goede vestigingsmogelijkheden bieden voor groeiende ondernemingen. Vooralsnog
denken we daarbij aan Schieveste (kantoren), Nieuw-Mathenesse en ’s-Graveland/Spaanse
Polder (bedrijvigheid), de knoop Groenoord en het Hargagebied (cure, care en wellness) en
aan de binnenstad voor voorzieningen.
70
Autonome werkgelegenheidsontwikkeling
De economie van Schiedam heeft zo zijn eigen dynamiek. In de grafiek is, uitgaande van de
huidige situatie, weergegeven hoe de vermoedelijke autonome ontwikkeling zal zijn van het
aantal arbeidsplaatsen in de stad. Veel bedrijven vertonen namelijk een groei in het aantal
arbeidsplaatsen. Per bedrijventerrein is de trend van de laatste jaren geëxtrapoleerd, waarbij
geen rekening is gehouden met de effecten van de huidige economische crisis. In de
minimumvariant groeit de werkgelegenheid van 30.300 in 2008 tot circa 32.000 in 2020.
Inclusief een volledige ontwikkeling van Schieveste komt het aantal arbeidsplaatsen uit op
34.300 in 2020.
Figuur 3 Ontwikkeling aantal arbeidsplaatsen tot 2020
34000
32000
30000
28000
26000
1. Autonome ontwikkeling
2020
2019
2018
2017
2016
2015
2014
2013
2012
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
24000
2. Autonome ontwikkeling incl. volledig Schieveste
71
H o o f d s t u k 5 . 4 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Beroepsbevolking en bedrijventerreinen
De te verwachten structurele krapte aan arbeidskracht zal invloed hebben op de ontwikkeling
van de werkgelegenheid per sector. Regiogebonden activiteiten zoals zorg, bouw en
detailhandel zullen hier blijven en door de vergrijzing zal de werkgelegenheid in de zorg
groeien, ondanks de aankomende daling van de totale werkzame beroepsbevolking.
Niet-regiogebonden activiteiten echter, zoals productieonderdelen van de industrie en
transport, zullen naar verwachting in versnelde mate in lage-lonen-landen worden uitgevoerd.
Daarbij zullen er geen volledige sectoren, maar wellicht wel onderdelen van het
productieproces uit Nederland vertrekken. Als die onderdelen verdwijnen of sterk inkrimpen,
zal dat invloed hebben op de behoefte aan bedrijventerreinen. Het CPB gaat er in drie
van de vier beschouwde scenario’s van uit dat na 2020 de behoefte aan dit soort gebieden
zal dalen. Dat geldt in twee van de vier scenario’s ook voor de behoefte aan kantoorruimte.
Kansen door ontwikkeling van kennis en innovatiekracht
De ontwikkeling van Stadshavens maakt deel uit van een bredere strategische ontwikkeling in
het zuidelijke deel van de Randstad. Nederland zet daarbij in op ontwikkeling van kennis en
innovatiekracht. Voor de Rotterdamse regio gaat het vooral om versterking van de haven en
ontwikkeling van Deltatechnologie.
Met de voorgenomen ontwikkelingen ontstaat een kennis-as in Noord-Zuid richting, vanaf de
TU Delft met Delft Technopark naar de Climate Campus en RDM-campus in Stadshavens. In
deze as ligt het hoogwaardige bedrijventerrein Schieveen met Rotterdam Airport en de hoogwaardige kantoren- en voorzieningenlocatie Schieveste. Dwars hierop ontstaat een tweede
kennis-as, die de Climate Campus en RDM-campus verbindt met de Erasmus Universiteit
Rotterdam (Kralingse Zoom).
Tweede
Maasvlakte
Science Port
Holland
Midden
Delfland
Kralingse
Zoom
Stadshavens
Bron: Rotterdam Gateway to Europe, De koers naar 2030, gemeente Rotterdam, 2006
72
Schiedam heeft een bijzondere positie en kan profiteren van deze
ontwikkeling omdat:
• Het station Schiedam Centrum een belangrijk vervoersknooppunt is op de as DelftRotterdam, met een korte en directe verbinding naar de Climate Campus (metro, tram, fiets).
Met de toekomstige HOV-verbinding naar Schieveen en Rotterdam Airport is Station
Schiedam Centrum een strategisch ontmoetingspunt in dit kennisnetwerk.
• Schieveste ontwikkelt zich als een hoogwaardige locatie met een duurzaam, klimaatbestendig en innovatief profiel. Met deze profilering wordt aangesloten op de ontwikkelingen
elders in de kennis-as.
• In de herstructurering van Nieuw-Mathenesse wordt aangesloten bij de ambitie om in de
Merwehaven een innovatief woon-, werk- en leefmilieu in en aan het water te ontwikkelen.
De noordrand biedt ruimte aan creatieve en innovatieve ondernemingen, in aansluiting op
de Marconistrip.
• De Schiedamse binnenstad is voor de Merwehaven het dichtstbijzijnde stadscentrum. De
ontwikkeling van Schieveste en Merwehaven zal een stimulans vormen voor de versterking
van de Schiedamse binnenstad, in de sfeer van cultuur, creatief en innovatief ondernemer
schap en draagvlak voor winkel- en horecavoorzieningen.
• Via de ‘waterpoort’ als toekomstige halte voor openbaar vervoer over water krijgt Schiedam
een rechtstreeks verbing met de RDM-Campus (onderwijs, innovatie en bedrijvigheid) aan
de overzijde van de rivier.
Schieveste
Climate Campus
.
.............
Binnenstad
Schiedam
..............
.....
..
M
..................
...............
Vijfsluizen
Delfshaven
M
RDM Campus
M
Rijksweg
Historische binnenstad/kern
Havenroute (weg/OV)
Marconistrip/Vierhavenstrip (dakpark)
Spoorlijn
Verbinding stadswijken - haven/rivier
Vervoersknooppunt met metrostation
Kenniscluster (Climate en RDM-Campus)
Tramlijn
Distilleercluster
Hoogwaardige werklocatie/leisure
Waterpoort Schiedam
73
H o o f d s t u k 5 . 4 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Kansen voor een stad waar gewerkt en geleerd wordt
Inspelen op economische ontwikkelingen
Schiedam kiest voor een voortzetting van het economisch beleid van diversificatie, het
ondersteunen van nieuwe werkgelegenheid en het bevorderen van innovatie, vernieuwing
en modernisering van werkgelegenheid. Onze stad speelt in de toekomst een belangrijke
schakelrol in de ontwikkeling van de kenniseconomie in Rotterdam en West-Nederland.
Station Schiedam Centrum met Schieveste is een belangrijk voorzieningenknooppunt.
Schieveste is binnen de stadsregio het tweede openbaar vervoersknooppunt, naast Rotterdam
Centraal. Daarbij hoort ook het aansluiten van delen van Nieuw-Mathenesse op de
ontwikkelingen in Merwehaven.
Daarnaast wordt gewerkt aan het versterken van de vrijetijdseconomie, met de Binnenstad
en Schieveste, het wellnesscluster bij Groenoord en de recreatie in het groen. Daarbij hoort
ook het onderzoek naar kansen voor kleinschalige economische activiteiten bij Harga in
aansluiting op de modernisering van de sport aldaar, mede in relatie tot het wellnesscluster.
Modernisering/herstructurering bedrijventerreinen doorzetten
Schiedam heeft de laatste jaren ingezet op modernisering van de bestaande bedrijventerreinen,
bijvoorbeeld Vijfsluizen. Ook andere gebieden worden aangepakt, zoals Nieuw-Mathenesse en
’s-Graveland/Spaanse Polder.
Wijkeconomie stimuleren
Het economisch potentieel van de stadswijken moet volop worden benut. De wijk is een plaats
waar bewoners een evenwicht zoeken tussen wonen, werken en recreëren. Functiemenging
maakt een wijk aantrekkelijker. Specifieke kansen, zoals allerlei vormen van creatief ondernemerschap, multiculturele bedrijven en initiatieven op gebied van kunst en cultuur, kunnen leiden
tot nieuwe economische dynamiek. Wijken zijn een goede vestigingsplaats voor vele soorten
bedrijvigheid. Niet alleen vanwege de relatief lage huren, maar ook door het typische ondernemersklimaat gelet op doelgroep, schaal en karakter.
Wijken zijn uitstekend geschikt als kraamkamer voor startende ondernemers, maar ook
bedrijven die nu op bedrijventerreinen gevestigd zijn zouden er een plek kunnen vinden.
De gemeente kan een belangrijke rol vervullen bij het bevorderen van de wijkeconomie
door het aantrekkelijker maken van de buurt als vestigingsplaats en het versterken van het
lokale ondernemerschap. Een belangrijke randvoorwaarde voor succesvol ondernemen is
dat dat ook veilig kan gebeuren.
74
Visie
economische functies
Regulier bedrijventerrein
Zeehaventerrein
Stedelijke voorzieningen
Distilleercluster
Herstructurering
Ontwikkeling Bachplein e.o.
Onderzoek toekomst Harga
Ontwikkelingstraject W’haven
Onderzoek aansluiting M’haven
Onderzoek aansl. Marconistrip
Ontwikkeling Kethel Noord
H o o f d s t u k 5 . 4 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Toerisme bevorderen
Toerisme is een commerciële activiteit, bedoeld om meer bezoek aan de stad te genereren,
met een economische impuls als gevolg. Schiedam is nu nog vooral gericht op dagtoeristen,
mede omdat geschikte verblijfsaccommodatie ontbreekt. De gemiddelde verblijfsduur
moet worden verlengd om de economie nog meer te kunnen stimuleren. Daarom zetten we
in op kwaliteitsverbetering van het product en productuitbreiding door het toevoegen van
verblijfsaccommodaties, versterken en uitbreiden van het fiets- en wandelnetwerk en
samenwerking met publiekstrekkers als Thermen en Rotterdam. Hiertoe zijn ‘unique selling
points’ aangewezen, waarmee Schiedam zich kan onderscheiden van andere historische
steden: jenever (koppeling met molens, industrieel toerisme), Liduina (inzetten als bijzonder
icoon voor de stad), water (activiteiten op het water laten groeien) en kunst (meer zichtbaar
en toegankelijk maken).
‘je moet uitgaan van de kracht van je stad. Toerisme,
kleine locale economie, geen Koopgoot, maar wel
veel architectonische variatie. We hebben als stad
veel in de aanbieding.’
Water meer benutten
Via de Waterpoort, ter hoogte van de Nieuwe Sluis/Voorhaven, maar later wellicht ook op
andere aanlandpunten, is er een snelle verbinding over water: de waterbus die de woon-,
recreatie- en werkgebieden langs de rivier met elkaar verbindt van Maassluis tot in
Rotterdam Centrum.
Behoud van koopkracht
Het Hof van Spaland/Bachplein gaat moderniseren en vernieuwen en krijgt door de combinatie
van winkels en maatschappelijke en culturele voorzieningen een nieuwe functie voor de
bewoners van Noord. Hiermee willen we een bijdrage leveren om zoveel mogelijk koopkracht
in Schiedam te behouden. Overigens wordt daarbij steeds de samenhang met de binnenstad
in het oog gehouden.
76
Beschikbare ruimte
Het voorgaande betekent dat vanuit de wens een goed vestigingsklimaat te ontwikkelen
voor economische functies ruimtelijk wordt ingezet op:
• het in uitvoering brengen van Schieveste;
• doorgaan met herstructurering van Nieuw-Mathenesse en ’s Graveland/Spaanse Polder;
• afronden van herstructurering van Vijfsluizen en Wiltonhaven;
• het versterken van de binnenstad als multifunctioneel gebied;
• het ontwikkelen van Bachplein/Hof van Spaland als volwaardig voorzieningenen
winkelcentrum;
• de verdere ontwikkeling van het wellnesscluster, mede in samenhang met mogelijke
ontwikkelingen op Harga;
• het uitplaatsen van bedrijven langs Polderwetering.
77
78
Hoofdstu k 5 . 5 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.5 AANTREKKELIjKE VRIjE T I j D S B E S T E D I N G
Trends en ontwikkelingen in relatie tot vrije tijd
Zowel de Stadsfoto als de aanbevelingen van Nicis wijzen uit dat de
aantrekkingskracht van Schiedam aandacht behoeft. Het voorzieningenniveau in relatie tot vrije tijd blijft voor zowel jongeren als ouderen achter.
Daarom zetten we in op een verhoging van zowel het kwantitatieve als het
kwalitatieve voorzieningenniveau, waarbij we inspelen op verschillende
ontwikkelingen en trends op het gebied van vrijetijdsbesteding.
De aantrekkingskracht van Schiedam als woon- en leefstad, maar ook het vestigingsklimaat
voor ondernemers, wordt voor een belangrijk deel gedragen door voorzieningen op het
gebied van vrije tijd, zowel de stedelijke als de meer recreatieve voorzieningen in de groen/
blauwe omgeving. Goede voorzieningen zijn belangrijk voor de inwoners, de mensen die in
onze stad werken en voor bezoekers. De groene longen in de stad zijn vanuit dit perspectief
belangrijke levensaders, die we niet alleen moeten behouden maar ook opwaarderen. Dit
belang wordt extra onderstreept doordat Schiedam op de vijfde plaats staat van de dichtst
bebouwde steden van Nederland en steeds weer blijkt dat natuur in de vrije tijd een belangrijker
rol gaat spelen.
Voor de beleving van de stad is het van belang je ervan bewust te zijn hoe de stad met zijn
maatschappelijk- culturele uitstraling zo is gegroeid. Het laten zien en vertellen van de
historie kan dat begrip brengen. De stedenbouwkundige structuur (bebouwing en openbare
ruimte) laat zien hoe de ruimtelijk-functionele ontwikkelingen de stad vorm hebben
gegeven. Ze geeft een aantal kernwaarden weer: de waarde van de historische binnenstad
met haar havens waar Schie en Maas samenkomen en het Midden-Delfland dat via nog
steeds goed herkenbare groen/blauwe linten tot diep in de stad is te ervaren.
79
H o o f d s t u k 5 . 5 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Verschillende maatschappelijke ontwikkelingen zijn zichtbaar waar we in deze stadsvisie op
willen inspelen, zoals het proces van individualisering. Mensen nemen meer ruimte om hun
vrije tijd op een eigen manier in te vullen. Daarbij is er de tendens dat men de vrije tijd in
een kort tijdsbestek op een intensieve manier besteedt en daardoor activiteiten op een
makkelijke manier wil verbinden (wat de aantrekkingskracht van multifunctionele voorzieningen
verhoogt). De nadruk ligt daarbij op beleven (voelen, ruiken, proeven). Mensen
worden in dagelijkse activiteiten flexibeler, waarbij digitale hulpmiddelen en faciliteiten
steeds dominanter worden. Ook zijn er qua reistijd en vervoersfaciliteiten meer mogelijkheden,
maar wil men tegelijkertijd niet van hot naar her reizen. Concentraties en combinaties
van (vrijetijds) diensten op goed bereikbare plekken in de stad worden daarmee een
voorwaarde waar ook het toerisme op aansluit.
In de vrijetijdsvoorzieningen zien we een onderscheid tussen commerciële voorzieningen
(horeca, sauna, fitness, bowling), min of meer publiekgerichte functies (musea, theater,
bibliotheek, zwembad, wijkcentra) en voorzieningen die drijven op vrijwilligers (bijvoorbeeld
gericht op sport, cultuur en natuur). Het samenspel tussen deze activiteiten zal in de
toekomst veel belangrijker worden; ze maken vaak al gebruik van dezelfde accommodaties.
De vrijwilligersorganisaties zijn meestal opgezet vanuit een specifieke doelstelling,
activiteit of levensbeschouwing, waarbij de eigen identiteit belangrijk is. Schiedam kent een
veelheid van organisaties die alle gebieden van cultuur, sport en recreatie bestrijken. Deze
verenigingen vormen een belangrijk element van het sociale kapitaal van de stad, maar veel
ervan staan onder druk. Mensen voelen zich minder verbonden met verenigingen, daardoor
zijn er minder vrijwilligers die zich willen verbinden en de beschikbare vrijwilligers willen
zich liever niet structureel, maar op ‘projectbasis’ laten inzetten. Dat vereist een andere
aanpak door en van de verenigingen in de stad.
Veel kunstenaars en andere deelnemers aan de ‘creatieve economie’ voelen zich verbonden
met de stad. Zij zijn gebaat bij soms tijdelijke, geschikte ruimtes (van enige omvang en
goedkoop) in bestaande bouw. Tegelijkertijd zien we hier de wens om dicht bij elkaar
gehuisvest te zijn, als inspiratiebron en om elkaar te versterken. Daarbij is ook de sfeer die
een gebied uitademt, de aantrekkingskracht om er te vertoeven, van groot belang.
80
Een belangrijke ontwikkeling die ook in de rest van Nederland is te zien, is het toenemende
belang van recreatie, sport en cultuur in de openbare ruimte en de natuur. Steeds meer
evenementen vinden in de buitenlucht plaats en kunst en cultuur spelen steeds vaker een
prominente rol bij ruimtelijke ontwikkelingen. In denktanks of Ateliers leveren kunstenaars
en landschapsarchitecten waardevolle bijdragen aan bouw- en ontwikkelingsopgaven.
Volgens het kennisinstituut Nicis is natuur in de toekomst de belangrijkste ruimtevrager.
Kunst in de openbare ruimte versterkt en verrijkt de beleving van de omgeving. Recreatieve
en sportieve activiteiten worden steeds belangrijker, mede door de individualisering, het
belang van keuzevrijheid en de vergrijzing. Allochtonen zijn vaak gericht op het buiten zijn.
Dat kan een ander gebruik van de buitenruimte met zich meebrengen, waar we met de
inrichting op moeten inspelen.
De behoefte om activiteiten te combineren neemt toe. Bijvoorbeeld de combinatie van
cultuurbeleving (een bezoek aan de binnenstad), met recreëren in de open lucht (een
fietstocht door park Kethel naar Midden-Delfland of wandelen in Beatrixpark) en kennisuitwisseling (cultuurhistorie, natuureducatie). Dat geldt voor de inwoners van Schiedam, maar
ook voor bezoekers en toeristen. Daarin past heel goed de opwaardering van het Beatrixpark
tot een goed toegankelijk, veilig, modern park met activiteiten voor meerdere doelgroepen.
Tevens werken we eraan de verbinding met en de recreatieve waarde van Midden-Delfland te
versterken, uitgaande van behoud van de open en groene kwaliteit van dit regiopark. Samen
met andere betrokken gemeenten stelt Schiedam daartoe een landschapsontwikkelingsplan
op voor Midden-Delfland.
81
H o o f d s t u k 5 . 5 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Kansen voor een stad waar je met plezier kunt
sporten en recreëren
Buitensportaccommodaties concentreren
De buitensportaccommodaties worden zoveel mogelijk geconcentreerd op Harga en Thurlede,
waarbij we streven naar meervoudig gebruik met andere functies. Bij Harga is van belang de
meerwaarde te zoeken met de ontwikkelingen rondom het wellnesscluster.
Sportkoepel interesseren voor vestiging
Onderzocht wordt of we van Schiedam nog meer sportstad kunnen maken dan nu al het geval is.
In dat kader verkennen we of een nationale sportkoepel bereid is om zich te vestigen in Schiedam.
Sport in de wijk
In de wijken zullen diverse doelgroepspecifieke activiteiten worden aangeboden. Met name
wordt ingezet op activiteiten voor jongeren, ouderen en mensen met een handicap.
cultuur in de wijk
De culturele potentie van wijken krijgt nadrukkelijk aandacht van het gemeentebestuur. Door
visuele ingrepen beogen we de beeldkwaliteit van het openbaar gebied van de wijk verder te
versterken en door culturele activiteiten de sociale cohesie en leefbaarheid te verbeteren.
Binnenstad multifunctioneel inrichten
We willen de binnenstad steeds meer inrichten als multifunctioneel stadscentrum, waarbij de
cultuurhistorie geldt als trekker voor de bezoeker, gecombineerd met een verscheidenheid aan
voorzieningen: horeca, musea en moderne cultuur. Hierbij moeten we in ogenschouw nemen dat
recreatief winkelen de belangrijkste vorm van vrijetijdsbesteding is. Op dit punt moet de binnenstad nog een belangrijke slag slaan. Door een goede mix van wonen, werken en ontmoeten
ontstaan nieuwe kansen voor de Schiedamse binnenstad als podium en gezicht voor de stad.
‘De binnenstad knapt de laatste jaren echt op. Ik heb
tweemaal met de boot van Sinterklaas mogen meevaren.
De eerste keer zag het er vanaf het water niet uit.
De laatste keer vond ik het na de Koemarktbrug opeens
een schitterende stad.’
82
Wellnesscluster uitbouwen
De knoop rond het nieuwe ziekenhuis en bad Groenoord met voorzieningen op het gebied
van gezondheid, sport en ontspanning ontwikkelt zich gestaag als een wellnesscluster met
een regionale uitstraling. De verdere uitbouw van de combinatie van ziekenhuis, Thermen,
zwembad, fitness, sporthallen en buitensportaccommodaties, met name Harga, biedt dan ook
grote kansen. Het Beatrixpark met al haar recreatiemogelijkheden bevindt zich in de buurt.
‘Veel leegstaande panden van de Gorzen tot aan Nieuwland.
Legio kansen.’
Recreatieve routes uitbouwen en verbinden
We zetten in op het uitbouwen van toeristische en recreatieve routes door de stad, over land
en langs het water, waarbij verschillende recreatieve knooppunten met elkaar worden
verbonden om de aantrekkelijkheid van de stad te waarborgen. Het gaat daarbij om de
toeristisch-recreatieve hoofdroutes van Nieuwe Maas/binnenstad tot in Midden-Delfland.
83
H o o f d s t u k 5 . 5 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Recreatieve knopen uitbouwen
De huidige recreatieve knopen, die elk een eigen karakter (qua ligging, voorzieningen,
cultuurhistorie e.d.) hebben, bouwen we verder uit. Daarbij maken we gebruik van de
kwaliteiten en potenties van die locaties. Het gaat hierbij om:
• Waterpoort aan de monding van de Schie;
• de opwaardering van Beatrixpark /Thurlede tot prominente plek in de stad voor actieve
en passieve recreatie en (on)georganiseerde sport;
• park/dorp Kethel langs Harreweg als Schiedamse Poort met Midden-Delfland;
• het opstellen van een landschapsontwikkelingsplan voor Midden-Delfland: versterking
van de stad/land relaties met het gebied Midden-Delfland tot in park Kethel en Kethel
noord/Beatrixpark en Poldervaart en versterking van de recreatieve waarde van het
regiopark Midden-Delfland;
• Schieveste en stedelijk vermaak met regionale uitstraling;
• het wellnesscluster rondom bad Groenoord, Vlietlandziekenhuis.
Recreatieve routes
84
Visie
voorzieningenstructuur
Groen/park/buitengebied
Ontwikkeling sportpark
Ontw. stedelijke voorzieningen
Distilleercluster
Waterrecreatie
Waterbushalte/OV over water
Onderzoek aansl. Marconistrip
86
Hoofdstu k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.6 STAD VAN cONTRASTEN:
DE STRUcTUUR VAN ScHIEDA M
‘Stad van de menselijke maat’
De structuur van een stad bepaalt de herkenbaarheid, de beleefbaarheid
van plekken en routes en de mogelijkheden tot oriëntatie. De structuur
van Schiedam wordt bepaald door de landschappelijke ondergrond en de
ruimtelijke patronen die zijn ontstaan in de ontwikkeling. Schiedam is in
vergelijking met Rotterdam een kleinschalige stad ‘met een menselijke maat’.
De bestaande structuren zijn de basis voor toekomstige ontwikkeling.
In de structuur van de stad wordt onderscheid gemaakt naar de landschapsstructuur, de stadsstructuur en de verkeersstructuur. Schiedam wil bestaande
structuren behouden en versterken, de samenhang en herkenbaarheid
verbeteren en de kwaliteit van de structuur van de stad verhogen.
De landschapsstructuur
87
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
De landschapsstructuur
Het landschap is vooral gevormd door de ontmoeting van rivieren en zee. Schiedam is ontstaan
op de hogere gronden aan de Schie. Om het water te beteugelen zijn gebieden ingepolderd,
watergangen gegraven en dijken aangelegd. Het landschap weerspiegelt deze ontwikkeling.
Belangrijke landschappelijke dragers zijn de Schie met de binnenhavens, de Poldervaart en de
dijkenstructuur, de Nieuwe Maas met de buitenhavens en ten noorden van de stad het open
veenweidelandschap van Midden-Delfland. We zetten in op het behoud en de versterking van
de oorspronkelijke waterstructuur, de linten en de dijken, als identiteitsdragers van de stad.
Midden-Delfland wordt versterkt als groengebied tussen de Rotterdamse regio en Den
Haag/Delft. Schiedam is partner in het opstellen van een Landschapsontwikkelingsplan
voor Midden-Delfland. Met de bestaande Harreweg/Schiedamseweg, de Poldervaart en de
Polderwetering/Schie als landschappelijke dragers worden verbindingen gelegd vanuit de
stad naar het buitengebied. De groene en waterrijke dragers zijn van belang voor de ecologie
en brengen het buitengebied ver de stad in. De Poldervaart en de Schie verbinden zelfs
Midden-Delfland met de Nieuwe Maas.
Grote landschappelijke eenheden in de stad zijn de stadsparken en sportterreinen: Beatrixpark,
Harga, Volkspark en Maasboulevard. Deze groengebieden zijn voor de stad van grote
betekenis als recreatieve uitloopgebieden. Opgave is de samenhang tussen deze groene
longen en de aanliggende woongebieden te versterken. Het Beatrixpark kan een belangrijke
rol spelen in de verbetering van de relatie tussen Noord en Zuid.
‘Schiedam is leuk. We hebben een goed infrastructureel
netwerk. Er is overal groen, je kunt hier echt genieten van
de stilte van een kleine stad. En om de hoek vind je het
bruisende leven van een wereldstad.’
De stadsstructuur
De stadsstructuur weerspiegelt de ontstaansgeschiedenis van Schiedam. De historische
binnenstad vormt het hart, daaromheen zijn de wijken Zuid, West, Oost en Nieuwland
herkenbare ruimtelijke eenheden. Oost gaat vrijwel ongemerkt over in de Rotterdamse wijk
Oud-Mathenesse. Nieuwland wordt begrensd door groengebieden, in de overgang naar de
rijkswegen A4 en A20. Zuid ligt tussen de binnenstad en de rivier, waarbij bijzonder is dat
de stad daar tot aan de rivier doorloopt. Elders in de regio liggen tussen de stad en de rivier
vaak bedrijventerreinen, zoals ook in Schiedam-West. Binnen de bestaande ruimtelijke
structuur is geen ruimte meer voor uitbreiding. Voorop staat dan ook kwaliteitsverbetering
van de bestaande stad, waarbij verouderde stadsdelen worden vernieuwd.
88
Schiedam-Noord is het jongste stadsdeel. Noord en Schiedam beneden de rijksweg zijn twee
afzonderlijke stedelijke eenheden. De verbindingen tussen beide stadsdelen zijn beperkt en
matig van kwaliteit. De bewoners van Schiedam-Noord voelen zich minder verbonden met
Schiedam dan de bewoners ten zuiden van de rijksweg. Schiedam wil de samenhang tussen
beide stadsdelen, met onderkenning van de eigen kwaliteiten, versterken door verbetering van
de routes die Noord en Zuid met elkaar verbinden en door verbetering van het verblijfsklimaat
op de knooppunten Groenoord en Schieveste. Knooppunt Groenoord, met de sportvoorzieningen en het nieuwe ziekenhuis, is een belangrijke schakel tussen beide stadsdelen. Schieveste
ontwikkelt zich als knooppunt op de route via ’s-Graveland. Schieveste heeft als hoogwaardige
kantoor- en voorzieningenlocatie vooral een regionale betekenis.
Tussen Schiedam en Vlaardingen heeft verdichting en intensivering van de bedrijvigheid
plaatsgevonden rond de afslag van de rijksweg en metrostation Vijfsluizen. Hier is een
hoogwaardig werkgebied ontstaan van regionale betekenis. Aan Schiedamse zijde is de
ontwikkelingsruimte vrijwel volledig benut. Versterking van Vijfsluizen gaat in Schiedam
met name om het opzetten van parkmanagement.
In de structuur van de stad is het van belang de positie en herkenbaarheid van de binnenstad
te verbeteren. Op dit moment wordt volop gewerkt aan verbetering van de verbinding tussen
het station en Schieveste met de binnenstad: de noordoostelijke stadsentree. Aandachtspunt
hierbij is nog de versterking van de entree vanaf de ’s-Gravelandseweg. Versterking van de
zuidoostelijke (rond de Koemarkt/Plantage/Rotterdamsedijk) en de noordwestelijke stadsentree
(in de omgeving Nieuwe Damlaan/Nieuwe Haven/Korte Haven) is de komende jaren aan de orde.
In stadsdeel Noord wordt de komende jaren gewerkt aan de ontwikkeling van het Hart van
Noord, met als doel de ontwikkeling van een voorzieningen- en winkelcentrum rond Hof van
Spaland en het Bachplein. Aan de zuidzijde van de stad wordt de relatie van de stad met
de rivier versterkt. De herkenbaarheid van de dijken en de toegankelijkheid tot de rivieroevers
zal worden verbeterd met routes en verblijfsplekken, onder meer ter hoogte van de Waterpoort
waar de Schie uitmondt in de Nieuwe Maas.
89
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Hoogbouwvisie Schiedam
De hoogbouwvisie, die in 2008 door de gemeenteraad is vastgesteld, moet worden gezien als een uitwerking van deze stadsvisie, waardoor deze mede een ruimtelijke basis
biedt aan de ontwikkeling van de stad. Het geeft vanuit een ruimtelijke invalshoek aan
waar de discussie over hoogbouw kan worden gevoerd en waar dit niet aan de orde is.
Hoogbouwvisie Schiedam
De ‘Hoogbouwvisie Schiedam’ geeft voor de gehele stad aan waar kansen liggen, waar hoogbouw kwaliteit kan toevoegen, welke afwegingen moeten worden gemaakt en wat de grenzen
zijn. Hiermee wordt vooraf een kader gegeven voor discussie. Hoogbouw is geen doel op zich,
het is een kans, een middel om andere doelen te verwezenlijken. De Hoogbouwvisie is een
kanskaart voor hoogbouw op stedelijk niveau.
Een aantal gebieden en zones wordt uitgesloten voor hoogbouw. Kansen zijn er in de
knooppunten Schieveste, Groenoord en Vijfsluizen en op enkele plekken die een belangrijke
positiebepalende rol hebben (oriëntatiepunten) in de stadsstructuur. Daarnaast zijn er, mits
zorgvuldig gekozen, kansen in de buitendijkse gebieden, in de parkstadzone (Nieuwland) en
op enkele plekken op entreepunten van stadsdelen (met name stadsdeel Noord). In de
uitwerking van stedenbouwkundige plannen voor deelgebieden, is de Hoogbouwvisie een
richtinggevend beleidskader.
Hoogbouw als bedreiging
Brandpunten
Knooppunten
Zone Buitendijks
Parkstadzone
Stadspoorten
Pit van Noord
Bron: Hoogbouwvisie Schiedam, gemeente Schiedam, 2008
90
De verkeersstructuur
Uit oogpunt van bereikbaarheid geldt: ‘Schiedam alles dichtbij, dichtbij alles’. Schiedam is
uitstekend ontsloten op de rijkswegen, spoorwegen, metro en tram. In de ruimtelijke structuur
van de stad is sprake van een groot contrast tussen de grote schaal en dynamiek van de
(inter)nationale infrastructuur en de lokale structuren. Rijkswegen en lokale structuren liggen
letterlijk boven elkaar en hebben weinig met elkaar te maken. De rijkswegen en in mindere mate
de spoorlijnen brengen een geluids- en veiligheidszone met zich mee, die zich vertaalt in overgangszones tussen de stadsdelen: tussen Schiedam-Noord en Schiedam beneden de rijksweg
en tussen Schiedam en Vlaardingen. Lokale verbindingen gaan onder de infrastructuur door.
Het kabinet wil de A4 doortrekken tussen Schiedam en Delft. De gemeente is daar geen
voorstander van en ziet meer in een combinatie van maatregelen van onder meer beprijzing
van spitsrijden, stimuleren en versterken van het openbaar vervoer en doortrekken van een
westelijke rijksweg tussen Den Haag en de Tweede Maasvlakte. Wanneer toch wordt gekozen
voor aanleg van de A4, dient deze zodanig zijn ingepast in het landschap dat de aanliggende
woongebieden in Schiedam-Noord en Vlaardingen hiervan geen hinder ondervinden en dat de
bestaande openheid van het landschap van Midden-Delfland wordt gerespecteerd.
Openbaar vervoersnetwerk en ‘verknopingen’ van OV met auto
en toekomstige stations.
91
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Op strategische plekken, waar de bovenlokale en de lokale infrastructuur met elkaar zijn
verknoopt, liggen de stations en zijn concentraties van stedelijke voorzieningen ontstaan.
Schiedam kent drie van deze knooppuntlocaties, elk met een eigen profiel:
• Schieveste, met een station aan het (inter)nationale spoorwegennet, een metrostation en
een aansluiting op afslag van de A20. De betekenis wordt in de toekomst versterkt met de
opwaardering van de Hoekse lijn, de komst van een nieuwe hoogwaardige openbaarvervoersverbinding (HOV-lijn) van het station naar Rotterdam Airport en met een tweede
aansluiting op de A20, via de Tjalklaan;
• Groenoord-Harga, met Station Nieuwland, een metrostation en een aansluiting op de A20;
• Vijfsluizen, met een metrostation en een aansluiting op de A4. Schiedam zet in op versterking
van dit knooppunt met de realisatie van een (zwaardere) ontsluitingsroute waaronder een
HOV-verbinding vanaf de binnenstad (Koemarkt/Marconiplein) via de Westfrankelandsedijk.
Schieveste en Vijfsluizen hebben een knooppuntstatus op het schaalniveau van de stadsregio
en zijn als zodanig ook opgenomen in het Ruimtelijke Plan Regio Rotterdam 2020. Knooppunt
Groenoord heeft met name betekenis voor Schiedam, Vlaardingen en omgeving.
Alleen het saunacomplex trekt bezoekers uit een wijde regio. Juist omdat de knooppunten
liggen aan een rijkswegafslag vraagt de interne ontsluiting voor autoverkeer de aandacht.
In elk van de knooppunten vereist dit een forse verwerkingscapaciteit van de hoofdwegenstructuur en ruimschoots voldoende parkeervoorzieningen. In elk van de knooppunten worden
Park-and-Ride-voorzieningen aangelegd, om de overstap van de auto naar het openbaar
vervoer aantrekkelijk te maken.
De dynamiek van de stad weerspiegelt zich in de verkeersstructuur: verbindingen gericht op
autoverkeer en functionele fietspaden die woon- werk- en centrumvoorzieningen met elkaar
verbinden. Ook Beatrixpark/Thurlede moeten beter worden verbonden met de rest van de
stad. Het gaat om een goede ontsluiting en toegankelijkheid van deze gebieden. Hierbij
moet wel voorkomen worden dat voor gemotoriseerd verkeer doorgaande routes ontstaan,
dit om het leefmilieu in deze gebieden te behouden.
92
Stedelijk hoofdwegennet
te onderzoeken
noordoostelijke verbinding
Schiedam heeft een netwerkstructuur, met de binnenstad centraal in het netwerk. Er zijn
meerdere oost-westverbindingen langs en door de stad. De stadsdelen aan weerszijden van
de A20 zijn verbonden door de Nieuwe Damlaan/Churchillweg en de ’s Gravelandseweg.
Het gemeentelijke verkeersbeleid is erop gericht het functioneren van het hoofdwegenstelsel
te verbeteren. De druk op de routes langs de binnenstad wordt verminderd door het
doorgaande oost-westverkeer uit de binnenstad af te leiden via de Nieuwe Maasdijk. Deze
zuidelijke route zal worden versterkt als hoofdroute tussen Rotterdam en Vijfsluizen.
De ontsluiting van Schiedam Noord voor autoverkeer wordt in overleg met de gemeente
Rotterdam en de stadsregio nader onderzocht. Dan gaat het om de ontsluiting van Schiedam
Noord in de richting van de A13.
93
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
fietsroutenet
te verbeteren schakels
De schaal van de stad is bij uitstek geschikt voor de fiets: alle bestemmingen zijn binnen
hooguit een kwartier aan te fietsen en ook Vlaardingen en veel bestemmingen in Rotterdam
liggen op fietsafstand. Schiedam heeft een vrij dicht fietsnet waarbij enkele ontbrekende
schakels nog moeten worden gerealiseerd. De dichtheid van het fietspadennet biedt wel een
wat onduidelijke structuur, waarbij hoofdroutes (gedeeltelijk) wat minder herkenbaar zijn.
De komende jaren wordt gewerkt aan het verduidelijken van deze structuur.
Kwaliteitsverbetering stadsstructuur
Schiedam wil de kwaliteit van de structuur van de stad verbeteren langs twee sporen:
enerzijds de verbetering van de inrichting en het beheer van de openbare ruimte en
anderzijds de verbetering van de milieukwaliteit.
‘Schiedam is een goed bereikbare stad en aantrekkelijk
om in te wonen.’
94
Visie openbare ruimte
verbindingen
landschappelijke laag
1 bebouwingslint Harreweg, Schiedamse weg
2 bebouwingslint Groeneweg, Kerkweg,
Joppelaan, Parkweg
3 Poldervaart
4 Schie
5 Nieuwe haven
6 Vlaardingerdijk, Rotterdamsedijk
7 Westfrankelandsedijk, Havendijk
stedelijke laag
doorgaande route om binnenstad: ‘Nieuwe Maasdijk’
doorgaande route om binnenstad: ‘Burg. van Haarenlaan’
verbindende routes naar de stad
eenduidige stadsrand
bovenlokale laag
A4/A20
spoor
gebieden
binnenstad/Plantage e.o.
vooroorlogse woonwijken
naoorlogse woonwijken
buitendijks gebied
bedrijventerrein
parken
overig groengebied (sportparken/volkstuinen)
agrarisch recreatief gebied
bijzondere plekken
A Bachplein
B entrees vanaf de rijksweg tot de stad
C Stationsplein
D Land van Belofte en Stadserf
E Sluis
Bron: concept-Visie structuur openbare ruimte, gemeente Schiedam, 2009
95
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
fundamenteel andere aanpak openbare ruimte
In de gesprekken met de stad komt naar voren dat Schiedammers veel belang hechten
aan de inrichting en het beheer van de openbare ruimte. In de stadsvisie-enquête staat
het thema ‘alle wijken: mooie, schone, veilige openbare ruimte’ op de eerste plaats.
Dat komt terug in de vraag om aanpak van vervuiling, het behoud en de verbetering van
groenvoorzieningen (Beatrixpark, park Kethel) en de vraag naar uitbreiding en beter
onderhoud van openbaar groen. Bereikbaarheid en infrastructuur (openbaar vervoer,
auto en fiets) komen ook steeds terug.
Een goed bereikbaar, uitnodigend en veilig Beatrixpark en stadscentrum staan hoog op de lijst.
De kwaliteit van de inrichting en het beheer van de openbare ruimte in deze gebieden staan
bovenaan. Dit sluit aan bij de inspanningsverplichtingen die zijn opgenomen in het Collegewerkprogramma ‘Alle Schiedammers’, waaraan het college de afgelopen jaren hard heeft
gewerkt. Zo is in dat kader de regie van het beheer van de openbare ruimte niet bij Irado maar
bij de gemeente geplaatst, waardoor een belangrijke randvoorwaarde is ingevuld om tot een
kwaliteitsimpuls te komen.
In de nieuwe werkwijze wordt in het openbare ruimte plan voor Schiedam per type gebied
aangegeven wat de gewenste karakteristiek is van de openbare ruimten en welke inrichtingsmaatregelen daarbij horen. In het plan wordt de visie op de landschappelijke, stedelijke en
verkeersstructuur verder uitgewerkt waar het gaat om inrichting en beheer. Op de structuurkaart
is de hoofdopzet weergegeven. De landschappelijke structuren worden daarin opgevat als
basis voor een netwerk van recreatieve fiets- en wandelroutes die de stad verbinden met
het buitengebied. In de stad en het verkeersnetwerk wordt een robuuste inrichting voorgestaan
voor verbindingen gericht op autoverkeer en functionele fietspaden, die woon-, werk- en
centrumvoorzieningen met elkaar verbinden. Daarnaast worden voorstellen uitgewerkt voor
de inrichting van de openbare ruimte in de wijken en stadsdelen, met als doel de eenheid en
herkenbaarheid van de stadsdelen te versterken. Bijzondere plekken in de stadsstructuur
krijgen specifieke aandacht.
‘De openbare ruimte is belangrijk. Iedereen maakt er
gebruik van en de buurten ontlenen daaraan een identiteit.
Als er geld voor is, moeten we ook buurten opknappen
waar mensen heel tevreden wonen en dus zelden klagen.
Zoals in de Woudhoek.’
96
Met het plan voor de openbare ruimte wordt een kader geboden voor ruimtelijke ingrepen in
de stad, met als doel deze in samenhang te kunnen ontwikkelen en zo de structuur van de stad
te versterken. Projecten die worden uitgevoerd op een locatie, zullen niet alleen ter plekke tot
verbetering leiden, maar ook een bijdrage leveren aan de samenhang van de openbare ruimte
in zijn totaliteit. Met elk project wordt dan een stukje van het totaal uitgevoerd. Daarnaast wordt
een integrale benadering gehanteerd. Dit betekent dat naast de fysieke en ruimtelijke eisen
ook de wensen van de gebruikers en de sociale (ontmoetingsmogelijkheden, tegengaan
eenzaamheid) en culturele (kunst in de openbare ruimte) invalshoeken opgenomen zijn in
het programma van eisen. Dit geldt ook voor aspecten van leefbaarheid, toegankelijkheid en
veiligheid. Via het programma van eisen wordt de positie van bewoners versterkt omdat zij
direct bij het begin betrokken zijn bij de planvorming.
De integrale benadering, met de visie op de inrichting van de openbare ruimte als referentiekader, levert handvatten op voor een beter en eenduidiger te beheren openbaar gebied. Want
bij ruimtelijke ingrepen gaat het niet alleen om maatregelen op een hoger schaalniveau, maar
ook om kleinschalige ingrepen, zoals het vervangen van een paaltje of een bankje en om
een doelmatig beheer en onderhoud. Juist door ook deze kleine beheersmatige ingrepen
consequent uit te voeren wordt verrommeling van de openbare ruimte tegen gegaan. Door
meubilair, bestrating en groen te koppelen aan de karakteristieken van gebieden ontstaat een
eenduidiger te beheren gebied (eenduidige uitstraling). Dit betekent overigens niet, dat overal
hetzelfde moet komen. Wel zal duidelijker worden gedefinieerd wat waar komt en waarom,
waarmee de samenhang binnen de openbare ruimte wordt versterkt.
97
H o o f d s t u k 5 . 6 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2030
Inspelen op klimaatverandering en milieurandvoorwaarden
De beperkte ruimte in Schiedam in combinatie met de milieubelasting maken het noodzakelijk dat de gemeente zeer zorgvuldig met de beschikbare ruimte moet omgaan. Het
gegeven dat een groot deel van Schiedam binnen een milieucontour of milieuzone ligt,
beperkt de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden voor milieugevoelige functies. In die
zin zijn milieu en duurzaamheid randvoorwaarden voor de verdere vergroting van de
aantrekkelijkheid en van de kwaliteit van Schiedam. De gemeente streeft er daarbij naar te
komen tot beperking van milieuhinder en -gevaar en naar beperking van de milieuzones.
Nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen bieden ook grote kansen voor verbetering van de milieukwaliteit en voor duurzaamheid. Zo beperkt het bouwen van kantoren en scholen bij stations
de automobiliteit. En bij nieuwbouw kan veel energiezuiniger gebouwd worden dan bij
bestaande gebouwen gebruikelijk is. Ruimtelijke aspecten zijn daarbij van groot belang, zoals
de positionering van een woning ten opzichte van de zon (zongericht verkavelen), compact
bouwen en bijvoorbeeld het gebruikmaken van restwarmte van nabijgelegen bedrijven of
gezamenlijke warmte/koudeopslag. Slim bouwen kan ook geluidhinder voorkomen,
bijvoorbeeld door een afschermende aaneengesloten kantorenwand tussen een snelweg
en een woonwijk te plaatsen.
In Schiedam is de lijn ingezet om bij ruimtelijke ontwikkelingen milieu/omgevingskwaliteit
een integraal en volwaardig onderdeel te laten zijn van de ruimtelijke ontwikkelingen.
Deze lijn wordt in de toekomst voortgezet en verder uitgebouwd. Een betere milieukwaliteit
versterkt de leefkwaliteit en aantrekkelijkheid en daarvan profiteert iedereen die in Schiedam
woont, werkt of de stad bezoekt.
‘Ik ben hier zelf midden jaren ’90 met overtuiging komen
wonen. En ik werk nog steeds met trots voor en in Schiedam.’
Bij de uitwerking van het milieubeleid worden leefbaarheid (gericht op de directe woon- en
leefomgeving, lokaal) duurzaamheid (gericht op de wereld, mondiaal) en cradle to cradle
(alle gebruikte materialen kunnen na hun leven in het ene product, nuttig worden ingezet in
een ander product) als leidende principes gehanteerd. Concreet gaat het om:
• duurzaamheid betrekken in de uitwerking van ruimtelijke projecten;
• bestaande bedrijventerreinen duurzaam herontwikkelen, waarbij het project
Nieuw-Mathenesse hierbij als voorbeeld zal gaan dienen.
• gemeentelijke gebouwen 100% klimaatneutraal maken;
• duurzaam inrichten en beheren van de openbare ruimte; kiezen voor een type groen
waarin zich weinig zwerfafval kan ophopen.
98
Visie
structuur van de stad
Groene verbinding
Stedelijke verbinding
Knooppunt
Entree binnenstad
Blauwe drager
Stadsentree water
Dijk
Mind map
100
Hoofdstu k 5 . 7 S t a d s v i s i e S ch i e d a m 2 0 3 0
5.7 VERSTERKEN VAN IDENT I T E I T E N I M AG O
Om het imago van Schiedam te verbeteren is het van belang een duidelijke
beeld te hebbenwie we zijn als stad: welke identiteit hebben we? Een goed
imago moet altijd geworteld zijn in deze identiteit, zodat de eigen bevolking
zich herkent in het beeld dat van de stad wordt uitgedragen. Bovendien moet
het beeld authentiek en hierdoor geloofwaardig zijn.
DNA van Schiedam
In de ‘mind map’ op pagina 100 is het DNA van Schiedam in beeld gebracht op basis van
gesprekken met historici en de inventarisatie van typische elementen van de stad die
herkenbaar zijn op straat. Het gaat dan om zaken die uniek zijn voor de stad, ofwel de
elementen waarmee Schiedam zich onderscheidt van andere Oudhollandse steden en
steden in de regio. Met deze informatie wordt een citymarketingplan ontwikkeld dat dient
als basisfilosofie voor de communicatie met de domeinen wonen, werken en recreëren.
‘We moeten zoveel mogelijk geld voor deze stad binnenhalen,
maar we moeten ons kenmerkend, onderscheidend en tot de
verbeelding sprekend neerzetten.’
101
102
Hoofdstuk 6. Hoofdopgaven en r uimtelijke ver taling
HOOfDOPGAVEN 2010-2030 ‘ S c H I E DA M :
AANTREKKELIjKE STAD VOO R D E S c H I E DA M M E R S ’
We leven in onzekere tijden. Financiële systemen zijn in moeilijkheden en de
wereldeconomie verkeert in een depressie. De productie van nieuwbouwwoningen
zakt in en de woningmarkt raakt verder op slot. Ook de financiën van overheden
komen steeds verder onder druk te staan, wat ook voor onze gemeente zal gelden.
Tegen deze achtergrond, maar ook gelet op de spankracht van bestuur en organisatie, is het pleidooi om in de uitwerking van de stadsvisie te focussen op de
hoofdinvesteringsopgaven. Het gaat daarbij om die opgaven die substantieel
bijdragen aan het aantrekkelijker maken van de stad. Spankracht van bestuur
en organisatie en de kans op een effectieve en succesvolle uitvoering worden
vergroot indien deze worden ondersteund door de burgers, ondernemers en
partners in de stad (‘vitale coalities’). Een herkenbare benoeming van de hoofdopgaven op basis van de uitkomsten en resultaten van het interactieve traject
vormt hiertoe de basisvoorwaarde. Het aanbrengen van focus, juist in de huidige
tijdsfase, laat onverlet de overtuiging dat deze stadsvisie ook antwoorden en
richting geeft voor de periode van herstel die zal aanbreken.
Daarbij kent ons beleid de navolgende uitgangspunten die aansluiten bij de
intenties van het Rijk op het terrein van het toekomstig stedenbeleid:
1. De stedelijke problemen van Schiedam als grote stad moeten verder worden teruggedrongen.
2. De eigen kracht van de Schiedamse samenleving moet beter worden benut (betrokkenheid
maatschappelijk middenveld, burgers en bedrijfsleven versterken).
3. Er wordt nadruk gelegd op vertrouwen, partnerschap/coalities en het gezamenlijk zoeken
naar oplossingen.
Vijf doelstellingen zijn daarbij leidend:
• verbeteren van de sociale kwaliteit van de samenleving;
• verbeteren van de fysieke kwaliteit van de leefomgeving;
• binden van midden- en hogere inkomens aan de stad;
• vergroting van de economische kracht;
• verbeteren van de objectieve en subjectieve veiligheid.
De hierna weergegeven sociale kernopgaven en hoofdopgaven zijn kaderstellend en geven
sturing aan de uitvoering van de huidige en toekomstige gemeentelijke programma’s, maar
ook de met het Rijk te maken afspraken in het kader van het stedenbeleid vanaf 2010.
103
104
Hoofdstu k 6 . 1 H o o f d o p g ave n 2 0 1 0 - 2 0 3 0
6.1 HOOfDOPGAVEN 2010-20 3 0
Op basis van de voorafgaande hoofdstukken brengt Schiedam focus aan door
de hoofdopgaven 2010-2030 te benoemen. Deze opgaven zijn alle gericht op het
bieden van kansen aan Schiedammers om zich te emanciperen en persoonlijk te
ontwikkelen en hen te binden door van Schiedam een aantrekkelijke stad te
maken waar men graag wil wonen.
Hoofdopgave 1:
In alle wijken een mooie, schone en veilige openbare ruimte
In het interactieve traject is het ‘in alle wijken realiseren van een mooie, schone en veilige
openbare ruimte’ door de Schiedammers op de eerste plaats gezet van wenselijke toekomstbeelden. Daarbij geldt de wetenschap dat een duurzame kwaliteitsverbetering van de
openbare ruimte, leefbaarheid en veiligheid alleen gerealiseerd kunnen worden indien
Schiedam kiest voor een fundamenteel andere benadering bij de inrichting en het gebruik
van de openbare ruimte. De hoofdpunten van deze benadering zijn:
• De gemeente ontwikkelt een visie op de inrichting van de openbare ruimte in het bewustzijn
van de oude historische (groen, water, stedenbouwkundige) structuren van de stad en de
karakteristieken van de wijken.
• De gemeente zorgt voor een centrale regie bij het ontwerp, inrichting, uitvoering en beheer
van de openbare ruimte.
• De wensen van gebruikers zijn herkenbaar bij inrichting en gebruik van de openbare ruimte.
• De gemeente zorgt voor een integrale benadering waarbij in het programma van eisen naast
de fysieke en ruimtelijke eisen ook de sociale en culturele invalshoek en aspecten van
leefbaarheid, toegankelijkheid en veiligheid zijn opgenomen.
105
H o o f d s t u k 6 . 1 H o o f d o p g ave n 2 0 1 0 -2030
Hoofdopgave 2:
Versterking van de binnenstad gekoppeld aan offensieve en onor thodoxe
aanpak van leegstand in de Hoogstraat
De ontwikkeling van de binnenstad vormt ook in de komende jaren onze grootste stedelijke
opgave. Onderdelen van de samenhangende aanpak zijn onder meer:
• versterken van de trekkracht van de detailhandel;
• verhoging van de kwaliteit en het aanbod van culturele voorzieningen;
• beheer en behoud van monumenten en beeldbepalende panden;
• toevoegen van wonen;
• beter gebruiken van de ‘historische havens’;
• vernuftige parkeeroplossingen met heldere uitnodigende toegangsroutes en
hoogwaardige buitenruimte;
• vergroting zichtbaarheid, toegankelijkheid en gebruik van culturele voorzieningen;
• continuering van het evenementenbeleid;
• versterking van het toerisme;
• bestrijding van de leegstand.
Op gedeelten van de Hoogstraat wordt onmiskenbaar vooruitgang geboekt via het project
‘Werk aan de winkel’. Onorthodoxe maatregelen en `out of the box´ denken blijven nadrukkelijk
aan de orde om de leegstand op te heffen. Alleen zal het de stad echter niet lukken; dit is een
bovenlokale opgave. Rijk, stadsregio, particuliere investeerders, ondernemers en gemeente
vormen de belangrijkste spelers. Het Rijk kan Schiedam onder meer ondersteunen via de
extra inzet van rijksgelden (ISV 3) en adequate wetgeving (o.a. leegstandtax en snellere
onteigeningsprocedures).
106
Hoofdopgave 3:
Kiezen voor de ontwikkeling van een klimaatbestendige, groene
en milieuvriendelijke waterstad
We gaan ervoor zorgen dat jong en oud graag buiten zijn. Naast een aantrekkelijke openbare
ruimte, biedt de aanwezigheid van water specifieke kansen voor het woon- en leefmilieu in
de stad. Er is niet alleen ruimte nodig voor waterberging, -kwaliteit en -kwantiteit, het water
kan ook worden benut voor openbaar vervoer en recreatie. De Schie moet een herkenbare
waterroute worden. Verder realiseren we een aantrekkelijk en veilig ingericht Beatrixpark
dat op termijn wellicht een bovenlokale functie zou kunnen vervullen. De keuze voor een
groene, klimaatbestendige en milieuvriendelijke waterstad ondersteunt en versterkt het imago
van Schiedam.
Hoofdopgave 4:
Realiseren van levensloopvriendelijke wijken voor jong en oud
In dit proces is duidelijk naar voren gekomen dat Schiedammers hechten aan hun stad
(ouderen meer dan jongeren) en dat zij het belangrijk vinden om in de wijk en de stad een
wooncarrière te kunnen maken. Het realiseren van levensloopvriendelijke wijken wordt in
dit kader breed ondersteund. Voor ouderen gaat het dan onder meer om het realiseren van
geschikte woningen, gekoppeld aan goede voorzieningen op bereikbare afstand en met
mogelijkheden voor ontmoeting (voorzieningen, locaties, openbare ruimte, ook ter voorkoming
van eenzaamheid). Per wijk zal worden gekeken welke functies er al zijn en wat we op basis
van de visie in de wijk zouden willen. Hier moet ook een koppeling gemaakt worden met de
wensen van de burgers. In deze fase zullen we afwegen of alle wijken levensloopvriendelijk
moeten worden gemaakt of slechts een deel.
107
H o o f d s t u k 6 . 1 H o o f d o p g ave n 2 0 1 0 -2030
‘We willen graag leuke hangplekken zodat we onze vrienden
kunnen ontmoeten zonder dat de politie je meteen in de
kraag grijpt voor samenscholing. Gezellig, met goede banken,
prullenbakken en verlichting.’
Voor de jeugd gaat het om het realiseren van goede speelvoorzieningen in de wijk en het op
korte termijn op orde brengen van door de jongeren gewenste uitgaans- en horecavoorzieningen
zoals een bioscoop, disco en jongerencafé. Er is een grote behoefte aan aantrekkelijke
plaatsen voor ontmoeting. Het realiseren van de voorzieningen moet een uitvloeisel zijn van
een klimaat waarin jongeren zich kunnen wortelen in de stad. Het is daarbij van belang om
actief naar de jongeren toe te gaan en met hen in gesprek te treden. Voorstel is dan ook om
vanaf 2010 een rondreis te starten, in overleg met de schoolleidingen, langs de scholen van het
basis- en voortgezet onderwijs en met hen tal van onderwerpen te bespreken. De gemeente
draagt samen met de jongeren en de scholen zorg voor een snelle en effectieve concretisering
en uitvoering van de ideeën en voorgestelde activiteiten.
Hoofdopgave 5:
Inzet op sociale ontwikkeling en stijging, realiseren van een
wooncarrière in wijk en stad.
Sociale stijgers worden zoveel mogelijk gebonden aan de stad door voor deze groepen een
geschikt woningaanbod te realiseren en een wooncarrière in de wijk of stad mogelijk te maken.
Voorwaarde hiervoor is de continuering van het realiseren van een aantrekkijker, minder
eenzijdige woningvoorraad. Daarnaast is het van belang dat Schiedam een goede onderwijsinfrastructuur behoudt en waar mogelijk zelfs uitbouwt. We kiezen dan ook voor het aanbieden
van goed basis- en voortgezet onderwijs, bevorderen van arbeidsparticipatie en het terugdringen van achterstanden met een extra accent op het opleiden van vakmensen.
Schiedam benut de kansen voor de vestiging van een HBO-opleiding of dependances van
een universiteit. In het verlengde hiervan gaan we huisvesting voor studenten en meer
starterswoningen voor jongeren realiseren.
108
Hoofdopgave 6:
Voortzetting van diversificatie van werkgelegenheid, innovatie en vernieuwing van de lokale economie en behoud en binding van koopkracht
Een belangrijke bijdrage aan de realisatie van een sociale en vitale stad is het scheppen van
een sterk vestigingsklimaat. Dat betekent zorgvuldig omgaan met ruimtegebruik, inzetten op
herstructurering van bedrijvenlocaties (‘s-Graveland/Spaanse Polder en Nieuw-Mathenesse)
en flinke aandacht voor de bediening van het bestaande bedrijfsleven. Stimulering van de
stedelijke economie, het behoud en de groei van banen kent wel haar grenzen. Deze grenzen
worden onder meer gevormd door de mondiale conjunctuur maar ook door bereikbaarheid,
omgevingskwaliteit (schoon, heel en veilig) en verdeling van beschikbare ruimte over diverse
functies (wonen, werken, vrije tijdsbesteding). De in de afgelopen jaren ontstane evenwichtige
mix van soorten werkgelegenheid (diversificatie) moet worden behouden. Een sterke
diversificatie van de economie zoals Schiedam die momenteel kent is gunstig omdat de
stedelijke economie daardoor minder gevoelig is voor conjunctuurschommelingen.
Een deel van de economische groei en ontwikkeling vindt in woonwijken plaats. Het is noodzakelijk om het economisch potentieel van de stadswijken volop te benutten. In de wijken
kunnen zich specifieke kansen voordoen, zoals allerlei vormen van creatief ondernemerschap,
multiculturele bedrijven en initiatieven op gebied van kunst en cultuur. Deze leiden tot nieuwe
economische dynamiek. De gemeente kan een belangrijke rol vervullen bij het bevorderen
van de wijkeconomie door het aantrekkelijker maken van de buurt als vestigingsplaats en het
versterken van ondernemerschap. Wijken kunnen een goede vestigingsplaats zijn voor vele
soorten bedrijvigheid. Niet alleen vanwege de lage huren, maar ook door het typische ondernemersklimaat als we kijken naar de doelgroep, schaal en karakter. Wijken zijn ook geschikt als
kraamkamer voor startende ondernemers, maar er zijn ook
bedrijven die nu op bedrijventerreinen gevestigd zijn die in de wijken een plek zouden kunnen
vinden. De gemeente kan een belangrijke rol vervullen bij het bevorderen van de wijkeconomie
door het aantrekkelijker en veiliger maken van de buurt als vestigingsplaats en het versterken
van ondernemerschap.
De vrijetijdseconomie, met de binnenstad en Schieveste, het wellnesscluster bij Groenoord
en de recreatie in het groen wordt verder versterkt. Daarbij hoort ook het onderzoek of er
kansen zijn voor kleinschalige economische activiteiten bij Harga in aansluiting op de
modernisering van de sport aldaar, mede in relatie tot het wellnesscluster.
109
H o o f d s t u k 6 . 1 H o o f d o p g ave n 2 0 1 0 -2030
Hoofdopgave 7:
Versterking bereikbaarheid: binnenstad, verkeerscongestie Vijfsluizen
en ontsluiting Schiedam Noord
Een belangrijke kracht van de stad Schiedam is de uitstekende bereikbaarheid, goed verwoord
in het motto ‘Schiedam: alles dichtbij, dichtbij alles’ ofwel ‘Schiedam: één halte vanaf de
Hogesnelheidslijn’. Schiedammers hechten zeer aan een goede bereikbaarheid van hun stad.
Deze kan worden versterkt door het optimaliseren van de parkeervoorzieningen in de binnenstad (waarbij de openingstijden van parkeergarages corresponderen met een grootstedelijk
milieu) en de aanpak van de verkeerscongestie bij Vijfsluizen via het realiseren van een
verkeers- en vervoersverbinding Vijfsluizen/Wilhelminahaven/Merwehaven/Marconiplein van
topniveau (inclusief hoogwaardig openbaar vervoer). Het toekomstig tracé en de profilering van
deze verbinding verdienen daarbij de nodige aandacht, vooral de inpassing in de omgeving.
Met het realiseren van deze verbinding wordt geanticipeerd op de toekomstige stedelijke
ontwikkelingen en worden kansen gecreëerd voor nieuwe stedelijke initiatieven. Verder vindt in
overleg met de gemeente Rotterdam en de stadsregio onderzoek plaats naar de ontsluiting van
Schiedam Noord in de richting van de A13.
110
Hoofdopgave 8:
Doorgaan met de wijkenaanpak
In het kader van integrale gebiedsontwikkeling gaat Schiedam door met de wijkenaanpak.
De aanpak richt zich op de verbinding van de GSB -thema’s sociaal, fysiek en economie.
Speerpunt in de integrale aanpak is het doorzetten van de herstructurering van woongebieden
in Nieuwland en Groenoord, gekoppeld aan sociale actieprogramma’s.
Een van de grootste stedelijke opgaven op korte termijn betreft de sociale, fysieke en
economische revitalisering in Schiedam Oost. Voor het gebied is een integraal stedenbouwkundige visie opgesteld die als leidraad dient. Van belang voor de toekomstige ontwikkeling
vormt de stationslocatie Schiedam Centrum in samenhang met de ontwikkeling van Schieveste.
Daarnaast zijn er belangrijke ruimtelijke en functionele relaties met de binnenstad en de
aansluitende Rotterdamse wijk Oud-Mathenesse. De wisselwerking en betekenis van de
binnenstad en Oud-Mathenesse moet nadrukkelijk onderzocht worden, mede gelet op de komst
van wonen en stedelijke functies in het havengebied (Merwehaven). Vanwege de geografische
ligging van Oost, de complexiteit van het vraagstuk en de financiële opgave dient de urgentie
ook op rijksniveau via een actieve lobby te worden benoemd.
De overige wijken, Centrum, Zuid en West, Woudhoek, Spaland /Sveaparken en Kethel, krijgen
middelen ter beschikking in het kader van de sociale/fysieke wijkaanpak ten behoeve van een
basispakket aan faciliteiten. De gemeentelijke organisatie zet het wijkgericht werken door via
integrale gebiedsontwikkeling, waarbij de betrokkenheid van bewoners centraal staat. Het
bevorderen van leefbaarheid in wijken en buurten is een leidend principe. Onderdelen van de
aanpak zijn niet alleen het bestrijden van overlast, tegengaan van verloedering en wegnemen
van onveiligheidsgevoelens maar ook het bestrijden van de werkloosheid en het wegwerken
van opvoedings- en integratieproblemen alsmede het onderhouden van gebouwen, fysieke
herstructurering een mooie openbare ruimte. Niet vergeten mag worden dat sport en cultuur in
de wijk belangrijke bindmiddelen zijn om het meedoen te bevorderen en de leefbaarheid in de
wijken te verbeteren. Juist deze integrale aanpak kenmerkt de Schiedamse wijkontwikkelingsaanpak. De gemeentelijke wijkprocesmanagers zijn de spil in de gemeentelijke organisatie
omdat zij de ruimte krijgen om de ideeën van bewoners ‘jong en oud’ effectief om te zetten in
concreet uit te voeren maatregelen. Snelheid en kwaliteit zijn hierbij de leidende principes.
111
H o o f d s t u k 6 . 1 H o o f d o p g ave n 2 0 1 0 -2030
Hoofdopgave 9:
Verder versterken van het imago
Uit onderzoek blijkt dat Schiedam een zwak of zelfs negatief imago heeft, dat sterk leunt op
jenever en de jeneverindustrie. Jongeren denken bij Schiedam eerder aan Rotterdam (dus
‘onder de rook van’), ouderen eerder aan jenever. Het huidige imago is dus te omschrijven
als ‘een arbeidersstad onder de rook van Rotterdam, bekend om haar jenever’.
Uit het imago-onderzoek blijkt duidelijk dat onbekend onbemind maakt. Schiedam heeft
een imagoprobleem. Om het imago positief te beïnvloeden en meer te laten aansluiten bij de
identiteit die we nastreven, wordt een citymarketingplan opgesteld. Citymarketing is een
lange termijn proces bestaande uit verschillende, met elkaar samenhangende activiteiten
gericht op het aantrekken en behouden van specifieke doelgroepen van buiten. Belangrijk is
om de wensen van de ‘klant’ te kennen. Daarnaast is het belangrijk om vanuit de verschillende
domeinen van de stad: wonen, werken en vrije tijd te communiceren vanuit dezelfde
grondgedachte.
Stichting Promotie Schiedam en de gemeente zijn actief aan de slag om tot een citymarketingplan te komen. Dit plan wordt voorgelegd aan een aantal stakeholders in de stad. Bij het
opstellen ervan hanteren we het vertrekpunt dat Schiedam aantrekkelijker moet worden voor
de inwoners, maar ook voor potentiële bezoekers.
Hoofdopgave 10:
Stedenbeleid voortzetten
Schiedam heeft mede dankzij het landelijke Grotestedenbeleid de afgelopen tien jaar de
nodige vooruitgang weten te boeken op het gebied van veiligheid en sociaal, fysiek en
economisch terrein. Naast de extra financiële middelen is de programmatische aanpak een
belangrijke succesfactor geweest. We zullen deze aanpak continueren. In het kader van het
landelijk stedenbeleid na 2010 zal Schiedam zich actief inzetten om de hoofdopgaven van
de stadsvisie onder de aandacht te brengen van het landelijke stedenbeleid om op deze wijze
rijksmiddelen te verkrijgen voor de uitvoering van de hoofdopgaven.
112
113
114
Hoofdstuk 6.2 Ruimtelijke ver taling
6.2 RUIMTELIjKE VERTALING VA N
DE HOOfDOPGAVEN 2010-20 3 0
Het realiseren van onze toekomstige ruimtelijke opgaven vergt een lange
voorbereidingstijd. Voorbereiding en uitvoering kennen vaak een tijdsduur
van vijftien tot twintig jaar. De Stadsvisie Schiedam 2030 biedt een
uitstekend kader om hier op voor te sorteren. In hoofdlijnen betreft het
hier de volgende opgaven:
Revitalisering van de binnenstad
De binnenstad vormt het kloppend hart van de stad. Het functioneren van de binnenstad werkt
door in heel Schiedam en heeft een belangrijke invloed op het welbevinden van de Schiedamse
burgers en de waardering voor de stad. De ontwikkeling van de binnenstad vormt ook in de
komende jaren onze grootste stedelijke opgave. Onderdelen van de samenhangende aanpak
zijn onder meer:
• versterking van de trekkracht van de detailhandel;
• verhoging van de kwaliteit en het aanbod van culturele voorzieningen;
• het toevoegen van wonen;
• het beter gebruiken van de ‘historische havens’;
• vernuftige parkeeroplossingen met heldere uitnodigende toegangsroutes en
hoogwaardige buitenruimte; continuering van het evenementenbeleid;
• stadspromotie en imagoverheldering; en
• versterking van het toerisme.
Hoewel er nu via het project ‘Werk aan de winkel’ op gedeelten vooruitgang wordt geboekt
blijft de Hoogstraat een `doorbraakdossier`. Samen met de stadsregio zullen we bij het Rijk
actief lobbyen om de bovenlokale opgave van de benodigde rijksurgentie te voorzien.
115
H o o f d s t u k 6 . 2 Ru i m t e l i j ke ve r t a l i n g
Ontwikkeling van Schieveste
Voor het gebied is een masterplan opgesteld dat op gefaseerde wijze wordt uitgevoerd. De
ontwikkeling van Schieveste en de stationsomgeving is van strategische betekenis voor de
regionale positie van de stad. Schieveste wordt ontwikkeld als een hoogwaardige stedelijke
centrumlocatie (kantoren, scholen, grootschalige vermaakvoorzieningen, binnenstedelijk
wonen). De ontwikkeling wordt in belangrijke mate bepaald door de marktomstandigheden
en mogelijkheden die zich hierbij voordoen. Schiedam moet hier slim op inspelen. Belangrijke
succesfactor voor de ontwikkeling van het gebied is de relatie met de stad (met name de
binnenstad en Schiedam Oost, maar ook met de ontwikkeling van het bedrijventerrein
’s-Graveland). In de toekomst zal er veel meer sprake moeten zijn van een samenhang met de
stedelijke ontwikkeling, zodat Schieveste een toegevoegde waarde voor de stad kan hebben.
Herstructurering van de bedrijventerreinen
’s-Graveland/Spaanse Polder en de ver nieuwing
van Nieuw-Mathenesse
De herstructurering en modernisering van de bedrijventerreinen ´s-Graveland/Spaanse Polder,
die al in uitvoering is, wordt gecontinueerd. Daarbij is de verbinding en ontsluiting van de A13
en A20 op dit gebied van belang, evenals de verhoging van de ruimtelijke kwaliteit als
blikvanger vanaf de A20. In Nieuw-Mathenesse is er sprake van de ontwikkeling van een
destilleercluster als moderne en met Schiedam verbonden tak van industrie; hoogwaardig en
op de toekomst toegesneden. Vernieuwing van de verouderde terreindelen, in de zone tussen
de dijk (Nieuw-Mathenessestraat) en het water vindt plaats in samenwerking met Rotterdam
(deels Rotterdams grondgebied) en in aansluiting op de ontwikkeling van de Merwehaven.
In dit gebied willen we een meer op stedelijke functies als wonen en minder op pure
bedrijvigheid gerichte ontwikkeling. Uitgangspunt vormt een duurzame ontwikkeling met een
nadrukkelijke samenhang tussen de te realiseren woon- en werkfuncties. Voor Schiedam Oost
is deze ontwikkeling betekenisvol gezien de strategische ligging tussen Nieuw Mathenesse/Merwehaven en het knooppunt station Schiedam Centrum/Schieveste.
116
Transformatie Wilhelminahaven op ter mijn
Duidelijk is dat deze locatie in omvang ruimte kan bieden aan een fors aantal woningen. De
Wilhelminahaven blijft tot 2020 volledig functioneren als bedrijventerrein in de wetenschap dat
om sociale stijgers te binden aan de stad het realiseren van woningbouw daar op langere
termijn noodzakelijk is. Voor het gebied wordt een flexibel ontwikkelingstraject gevolgd waarin
tot 2020 de economische functie centraal staat. Op langere termijn worden deelgebieden
getransformeerd op basis van een mix van wonen, werken en recreëren. Deze herontwikkeling
zal op zijn vroegst na 2020 plaatsvinden. De verwachting is daarbij overigens dat, ongeacht
de invulling van het gebied, het aantal arbeidsplaatsen wordt gehandhaafd op het huidige
niveau of zelfs zal toenemen.
Vooruitlopend op deze transformatie wordt de komende jaren, indien zich kansen voor
herontwikkeling van deelgebieden voordoen, gekozen voor werkfuncties die zich goed laten
combineren met woningbouw en waarbij sprake is van een groot aantal arbeidsplaatsen per
hectare. Een dergelijk ontwikkelingstraject vraagt om een zorgvuldige voorbereiding, waarbij
zeker ook de belangen en het toekomstperspectief van de zittende bedrijven worden betrokken.
We moeten ook rekening houden met de milieubelasting in dit gebied en de mogelijkheden
onderzoeken om de milieubelasting terug te dringen (bijvoorbeeld de geluidruimte voor
bedrijvigheid aan de overzijde van de Maas). Tot het zover is, blijft Wilhelminahaven fungeren
als bedrijventerrein.
Herstructurering woonwijken Nieuwland,
Groenoord en Oost
In Nieuwland en Groenoord is de herstructurering al enige jaren bezig. Dit is een langdurig
proces waarbij in de uitvoering de komende jaren doorgaat, zowel in puur ruimtelijke
ingrepen als acties om sociale opwaardering te bewerkstelligen. De fysieke herstructurering
van Nieuwland en Groenoord wordt voortgezet. Daarnaast zullen we starten met de stedelijke
vernieuwing en herstructurering van Schiedam Oost.
Maatwerk in de overige woonwijken
De overige woonwijken in Schiedam zijn in fysiek en sociaal opzicht van zo’n goede
kwaliteit dat daar nu geen intensief herstructureringsproces wordt voorzien. Het betreft
kleinschalige fysieke aanpassingen in de woningvoorraad. Maatwerk is nodig om eventuele
problemen of juist potenties op te pakken. Hierbij denken we aan de inzet op particuliere
woningverbetering, incidentele sloop/nieuwbouw van verouderde wooncomplexen en
voorzieningen of aan preventief ingrijpen met sociaalfysieke maatregelen in buurten die
dreigen af te glijden (vinger aan de pols).
117
H o o f d s t u k 6 . 2 Ru i m t e l i j ke ve r t a l i n g
Groene longen versterken
Onderdeel van de ruimtelijke structuur vormt een integraal groenplan. Poldervaart, Polderwetering, Harreweg, Park Kethel, Beatrixpark en de diverse stadsparken zorgen voor een
toegevoegde kwaliteit. Uitgangspunt is een hoog inrichtingsniveau met goede gebruiksmogelijkheden voor de stedeling, gekoppeld aan hoogwaardig beheer. Daarnaast is het een opgave om
het landschap van Midden-Delfland voor de toekomst te behouden en de functies voor boeren,
recreanten en natuur te combineren. Dit is verwoord in de Toekomstvisie Midden-Delfland 2025
en wordt verder uitgewerkt in een landschapsontwikkelingsplan.
Ontwikkeling (deel) Harga-gebied en de noord-zuid-as
Vertrekpunt voor de ontwikkeling van Harga is de concentratie van sport als hoofdfunctie
in dit gebied, waarbij het traditionele sportpark wordt opgewaardeerd tot een moderne,
multifunctionele voorziening. Daarbij wordt gezocht naar meerwaarde door combinatie van
functies. Het is van belang dat in het RR2020 de mogelijkheden worden genoemd voor het
gedeeltelijk transformeren van het Harga gebied tot een kleinschalig bedrijfsterrein in het
groen. Daarbij is vastgelegd dat er voor Harga een integraal ontwikkelingsplan moet komen
- voor te leggen aan provincie en stadsregio - met specifieke aandacht voor de inpassing van
groenwaarden. Bij eventuele transformatie gaat het om de te realiseren economische of
bijzondere functies voor een deel van het Hargagebied, waarbij gezocht wordt naar een
toegevoegde waarde voor de sport. In het verlengde hiervan kan een samenhangende
ruimtelijke ontwikkeling worden gerealiseerd van de volgende gebieden: omgeving Bad
Groenoord/nieuwe Vlietlandziekenhuis, Harga, Nieuwe Damlaan, A4, Groenoord, Bachplein/
Hof van Spaland.
Ontwikkeling Kethel Noord/omgeving station Kethel
Essentieel is de komst van het NS/station Kethel Noord en besluitvorming over de veiligheidscontouren ten gevolg van Rotterdam Airport. De realisatie van dit NS-station (tevens een
bovenregionaal programma in het kader van RR2020 en Stedenbaan) vergroot de mogelijkheden tot gebruik van het openbaar vervoer en de actieradius van de bewoners en maakt het
gebied beter bereikbaar. Dit biedt mogelijkheden voor nieuwe ontwikkelingen in de nabijheid
van het station. Bij handhaving van de contour zijn alleen zeer extensief gebruikte functies
daarbinnen mogelijk. Uitplaatsing van extensieve functies vanuit elders in de stad hier naar toe,
kan op andere locaties ontwikkelingsmogelijkheden bieden. Als de veiligheidscontour (deels)
verdwijnt, waar Schiedam zich hard voor maakt, is bebouwing met intensievere functies
mogelijk die de stationsfunctie versterken. Behoud van de groene verbinding met MiddenDelfland is daarbij een factor.
118
Stadsvisie ruimtelijke
vraagstukken
Revitalisering binnenstad
Ontwikkeling Schieveste
Herstructurering ’s-Graveland/Spaanse Polder
Vernieuwing Nieuw-Mathenesse
Transformatie Wilhelminahaven op termijn
Herstructurering Nieuwland, Groenoord
Herstructurering Oost
Groene longen versterken
Ontwikkeling Harga gebied
Ontwikkeling noord-zuid-as
Ontwikkeling knooppunt sport en gezondheid
Ontwikkeling Kethel-Noord/omgeving station
120
Hoofdstu k 6 . 3 Ru i m t e l i j ke o p g ave n
6.3 RUIMTELIjKE OPGAVEN
VOOR DE KOMENDE VIjf jAA R
Het realiseren van de toekomstige ruimtelijke opgaven van de stad vergt een
lange voorbereidingstijd. Voorbereiding en uitvoering kennen vaak een tijdsduur van vijftien tot twintig jaar. We onderscheiden acht ruimtelijke opgaven,
die hierboven staan weergegeven. Voor de komende vijf jaren leggen we de
focus op vier daarvan.
Komende vijf jaar: focus op vier opgaven
Aan een aantal van deze opgeven wordt al gewerkt of er worden voorbereidingen
getroffen ten behoeve van de realisatie. Onze focus voor de komende vijf jaar
ligt in ieder geval bij de verdere ontwikkeling van de binnenstad en Schieveste.
Daarnaast krijgt het Waterfront bijzondere aandacht. De herstructurering van
wijken wordt voortgezet. De wijk Oost neemt, gezien de ligging tussen Schieveste
en Waterfront, hierbij een bijzondere positie in.
121
122
Slotwoor d
Uit de verschillende bijeenkomsten met burgers en ondernemers blijkt de
grote charme van Schiedam dat we een kleinere stad in een grootstedelijke
agglomeratie zijn. Als inwoner kun je in een overzichtelijke omgeving veilig
en prettig wonen, werken en recreëren maar ook snel in de grote stad zijn,
met alle voordelen van dien. We hebben dat in deze stadsvisie genoemd
‘alles dichtbij, dichtbij alles’.
Verder blijkt dat ‘de menselijke maat’ ook een positieve weerslag heeft op
hoe wij zijn als Schiedammers. We willen vooruit, dus handen uit de mouwen,
maar wel met elkaar. Soms zijn we boos omdat dingen niet lekker lopen,
soms ook verrast omdat er iets prachtigs tot stand is gekomen. Maar wat
er ook gebeurt, het gaat altijd om Schiedam en de Schiedammers. Dat is ook
wel gebleken uit de contacten die er de afgelopen maanden zijn geweest.
Maar dat niet alleen, we willen vooral een stad zijn en worden die prettig
is om te verblijven. Daarvoor moeten de komende tien jaar belangrijke
ontwikkelingen plaatsvinden.
Mensen die bijdragen hebben geleverd aan de totstandkoming van deze stadsvisie hebben
aangegeven dat ‘Schiedam’ al redelijk op de rails staat, maar dat er nog wel een ambitieuze
opgave ligt om van Schiedam een sociale en aantrekkelijke stad te maken die ook in 2030
nog vitaal is. Om dat te realiseren moeten we keuzes niet uit de weg gaan. Deze signalen
hebben we opgepakt en vertaald in een aantal hoofdopgaven. Omdat niet alles tegelijk kan
hebben we ook nog een focus aangebracht op gewenste ontwikkelingen op de korte termijn.
Zo gaan we ons richten op levensbestendigheid in de wijken, niet alleen vertaald naar
stenen, maar ook in het sociale concept. We willen inwoners behouden door niet alleen de
stad aantrekkelijker te maken maar ook door te investeren in mensen. Daarvoor moet je
vooral werken aan de basis, in het onderwijs. Maar we richten ons ook op een gezonde
economische omgeving voor kleine en grote ondernemingen, waarin voor elk wat wils is.
Daarnaast zoeken we naar een mooie combinatie van ons water en ons groen dat we overal
in de stad tegenkomen en dat bijdraagt aan een prettig leef- en woonklimaat. Ook hebben we
allemaal een eigen droom, variërend van bijzondere architectuur en een kunstbiotoop tot
realisatie van mooie en veilige wijken. Sommige dromen zijn in deze visie opgenomen,
maar dat wil niet zeggen dat we niet verder kunnen dromen over onze stad. Daarom is deze
stadsvisie geen blauwdruk, maar een kader en inspiratiebron waarmee we de komende jaren
verder kunnen.
123
Sl o t wo o r d
Het college realiseert zich terdege dat het belangrijk is dat we elkaar informeren en blijven
samenwerken aan draagvlak om de gewenste ontwikkelingen mogelijk te maken en onze
focus vast te houden. Nadat deze visie is vastgesteld door de gemeenteraad komt het er
daarom op aan om met burgers, partners en ondernemers allianties te vormen om de
hoofdopgaven en de ruimtelijke opgaven tot uitvoering te brengen. Naast de samenwerking
op lokaal niveau moeten we ook bestuurlijk draagvlak realiseren met de (buur)gemeenten
op regionaal niveau en de overheden op provinciaal en rijksniveau. Tenslotte is het van
belang dat de stadsvisie goed verankerd wordt in het gemeentelijke beleid. De koers is
uitgezet. Nu komt het aan op de uitvoering!
124
125
126
Bijla ge 1
Bijlage 1: Schiedam 2009
Bevolking naar leeftijd (1-1-2009)
Bevolking naar etniciteit (1-1-2009)
(bron: GBA)
Leeftijd
Schiedam
0-19
20-34
35-49
50-64
65-79
80+
17.185
14.682
17.541
14.435
8.050
3.417
22,8%
19,5%
23,3%
19,2%
10,7%
4,5%
Totaal
75.310
100%
(bron: GBA)
Etniciteit
Nederlands
Turks
Marokkaans
Surinaams
Antilliaans
Ov. westers
Ov. niet-westers
Schiedam
Nederland
35.589
w.v. huurwoningen
w.v. koopwoningen
53%
47%
45%
55%
w.v. eengezinswoningen
w.v. meergezinswoningen
30%
70%
71%
29%
Bedrijvigheid per wijk (juli 2008)
Centrum
Oost
West
Zuid
Nieuwland
Groenoord
Kethel
Woudhoek
Spaland/Sveaparken
Schiedam
vestigingen
Wijk
Inwoners
Centrum
Oost
West
Zuid
Nieuwland
Groenoord
Kethel
Woudhoek
Spaland/Sveaparken
4.349
10.875
11.065
5.848
14.456
8.807
3.749
7.755
8.406
Schiedam
75.310
Adressendichtheid per km (1-1-2009) (bron: CBS)
Gemeente
adr./km
1. Amsterdam
2. Den haag
3. Rotterdam
4. Delft
5. Schiedam
6.038
4.656
3.849
3.355
3.341
Nederland
1.885
(Bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland)
werkz. pers
535
415
401
385
265
122
497
152
184
3.040
3.621
2.917
6.923
4.227
831
8.892
1.281
598
2.956
32.330
* Incl. bedrijventerreinen
Sector
vestigingen
Landbouw, jacht en bosbouw
Industrie
Bouwnijverheid
Handel en reparatie
Horeca
Vervoer, opslag en communicatie
Onderwijs
Openbaar bestuur en overheid
Gezondheids- en welzijnszorg
Financiële instellingen
Zakelijke dienstverlening
Overige diensten
Schiedam
Netto besteedbaar huish.inkomen, ultimo 2006
(bron: CBS Regionale Inkomensverdeling 2006)
Wijk
100%
(bron: GBA)
Bedrijvigheid naar bedrijfstak (juli 2008)
(bron: Bedrijvenregister Zuid-Holland)
Wijk*
66,1%
9,8%
2,6%
3,4%
2,3%
4,6%
11,2%
Totaal
Woningvoorraad (1-1-2009) (bron: Gem. Won.kartoth.)
woningvoorraad
Schiedam
Bevolking per wijk (1-1-2009)
Inkomen
werkz. pers
31
203
421
801
163
137
85
8
202
37
624
244
44
3.729
2.306
6.576
727
1.684
1.522
1.620
5.776
497
6.481
1.368
2.956
32.330
Werkloosheid (NWW) en bijstand (WWB) (1-1-2009)
(bron: CWI en Soc. zaken Schiedam)
Wijk
NWW
WWB
Centrum
Oost
West
Zuid
Nieuwland
Groenoord
Kethel
Woudhoek
Spaland/Sveaparken
30.900
23.600
31.000
26.900
23.900
24.300
32.600
33.000
39.100
Centrum
Oost
West
Zuid
Nieuwland
Groenoord
Kethel
Woudhoek
Spaland/Sveaparken
3,1%
4,9%
3,2%
4,5%
8,5%
6,2%
1,4%
2,2%
1,1%
2,6%
4,4%
2,4%
3,6%
8,6%
7,1%
0,8%
1,2%
0,3%
Schiedam
28.200
Schiedam
4,4%
4,0%
Nederland
31.300
127
Bi j l a g e 1
Ontwikkeling (toekomstig) inwonertal Schiedam (bij ongewijzigd beleid)
86000
84000
82000
80000
78000
76000
74000
72000
70000
68000
66000
64000
62000
60000
30
20 5
2
20
20
20 5
1
20
10
20 5
0
20 0
0
20
95
19 0
9
19 5
8
19 0
8
19 5
7
19 0
7
19 5
6
19
60
19 5
5
19
19
19
50
45
(Toekomstige) ontwikkeling aandeel inwoners 65+ Schiedam en Nederland (bron: GBA en CBS)
1990
2009
2030
Schiedam
16,7%
15,2%
23,5%
Nederland
12,8%
15,0%
23,3%
(Toekomstige) ontwikkeling aandeel allochtone bevolking in Schiedam (in %)
50
45
40
35
30
25
20
32000
Ontwikkeling werkloosheid Schiedam
4500
31000
4000
30000
29000
30
20
25
20
20
20
15
20
10
20
05
20
00
20
Ontwikkeling werkgelegenheid Schiedam (excl. < 12 uur p.w.)
4274
4262
4125
3835
3500
28000
3000
27000
26000
2941
2500
25000
24000
2444
2000
23000
2250
2133 2063
1500
1-1-2009
1-7-2008
1-1-2008
1-7-2007
1-1-2007
1-7-2006
1-1-2006
128
1-7-2005
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1-1-2005
22000
Ontwikkeling van het aandeel koopwoningen in Schiedam
55%
50%
45%
40%
35%
30%
25%
20
20
20
20
20
20
20
20
20
20
19
09
08
07
06
05
04
03
02
01
00
99
Ontwikkeling van het opleidingsniveau van de bevolking in Schiedam
jaar
laag
midden
hoog
totaal
1998
2000
2002
2004
2006
2008
54
52
50
49
47
45
29
31
31
31
32
33
17
17
19
20
21
22
100
100
100
100
100
100
laag:
max. lbo/mavo
midden: mbo/havo/vwo
hoog:
hbo/universiteit
129
Bi j l a g e 1
130
131
Bijla ge 2
Bijlage 2: Stadsvisie-enquête
De Stadsvisie-presentatiewand heeft een tour door de stad gemaakt, waarbij 14 locaties
zijn aangedaan. De tour begon in december 2008 op de Kerstmarkt in de Grote Kerk en
eindigde in april 2009 op het Geuzenplein in Woudhoek. Tijdens deze bijeenkomsten
konden Schiedammers via een enquêteformulier aangeven welke zaken men belangrijk
vond in de stad. In totaal hebben 1.213 inwoners hieraan meegedaan. Door de keuze van
de verschillende locaties (waaronder middelbare scholen en zorgcentra voor ouderen)
zijn zowel jong als oud in de respons goed vertegenwoordigd. Hoewel niet expliciet
naar etnische achtergrond is gevraagd, zal vermoedelijk ook de verdeling autochtoon/allochtoon redelijk conform de werkelijkheid zijn. Daardoor mag onderstaande uitkomst
zeer waarschijnlijk representatief worden genoemd voor de mening van de gehele
Schiedamse bevolking.
De uitslag laat een duidelijke top 3 zien. Een veilig en schoon openbaar gebied is met
afstand het belangrijkste item. Als tweede benadrukt men het belang van goede culturele
voorzieningen, gevolgd door voorzieningen voor jongeren.
Eindstand Stadsvisie-enquête (n=1213)
Rang
Onderwerp
%
1
Alle wijken: mooie, schone, veilige openbare ruimte
41,7
2
Goede culturele voorzieningen: filmhuis, theaterzaal en poppodium
33,9
3
Jongerenvoorzieningen op orde: bioscoop, disco en sportvoorzieningen
30,4
4
In alle wijken goede voorzieningen zodat ouderen zelfstandig kunnen
blijven wonen
25,7
5
Schiedam heeft goed openbaar vervoersysteem
24,7
6
Historische binnenstad: aantrekkelijk om te wonen, leuk om te verblijven
22,6
7
Beatrixpark goed bereikbaar en veilig
21,5
8
Binnenstad beter zichtbaar en toegankelijker
21,0
9
Tal van stadsparkjes, jong en oud verblijven er graag buiten
20,1
10
Leegstand in binnenstad is verdwenen
19,6
132
Ver volg eindstand Stadsvisie-enquête
Rang
Onderwerp
%
11
Alle leegstaande panden hebben nieuwe bestemming
19,5
12
Buurtbewoners actief betrokken
19,2
13
Heel veel Schiedammers zetten zich actief in voor de stad
19,0
14
Kwaliteit openbare ruimte bepalend voor beheer van buurten
18,9
15
Wilhelminahaven wordt mix van wonen en werken
18,0
16
Gebruikers openbare ruimte medeverantwoordelijk
17,8
17
Schiedam, groene klimaatbestendige waterstad
17,6
18
In binnenstad parkeervoorzieningen op orde
17,4
19
Gemeente ondersteunt bewonersinitiatieven
17,1
20
Binnen de stad alles goed bereikbaar
16,4
21
Beatrixpark aantrekkelijk sport- en evenementenpark
16,2
22
Schiedam is proeftuin voor nieuwe vormen van werkgelegenheid:
rond stations, wijken
15,7
NS Schiedam goede verbinding met internationale treinen en vliegvelden
15,3
24
Knooppunten voor openbaar vervoer: intensieve stedelijke ontwikkeling
14,9
25
Topondernemers zijn actief betrokken bij de ontwikkeling van de stad
13,8
26
Studentenwoningen bij NS-Schiedam
12,4
27
Openbaar vervoer over water, verandering waterfronten
11,8
28
Noord, krachtig deelcentrum met eigen voorzieningen
11,4
29
Groene long: van Midden-Delfland tot aan Waterweg
11,0
30
A20, nieuwe brug tussen noord en centrum zonder files
10,2
31
Verkeer- en vervoersverbinding Vijfsluizen-Marconiplein van topniveau
9,2
31
Oost herleeft door nieuwbouw en wordt een prachtwijk
9,2
33
Midden-Delfland beter bereikbaar en zichtbaar
7,3
34
Hotel met conferentie- en symposiaruimten op Schieveste en in binnenstad
5,9
35
Grootstedelijke voorzieningen snel en goed bereikbaar
5,4
36
Schieveste toplocatie in regio
5,2
37
Nieuw-Mathenesse: gevarieerde woon/werkwijk aan het water
2,7
23
Als we de uitkomsten per leeftijdsgroep bekijken, worden enkele grote verschillen zichtbaar.
Niet verrassend blijken adequate jongerenvoorzieningen vooral onder jongeren goed scoren
en bij ouderen nauwelijks. Andersom spreken wijkvoorzieningen voor ouderen - zodat men
zelfstandig kan blijven wonen - jongeren nauwelijks aan. Verder valt op dat jongeren niet veel
waarde hechten aan de punten die met de binnenstad te maken hebben. Ouderen hebben
dat juist weer wel.
133
Bi j l a g e 2
Eindstand Stadsvisie-enquête:
rangorde per leeftijdsgroep
Onderwerp
< 20 jr. 20-39 40-54 55-64
• Alle wijken: mooie, schone, veilige openbare ruimte
65+ Totaal
2
1
1
2
2
1
3
3
2
4
3
2
1
2
6
16
25
3
19
18
9
1
1
4
4
4
15
5
9
5
• Goede culturele voorzieningen: filmhuis,
theaterzaal en poppodium
• Jongerenvoorzieningen op orde: bioscoop, disco
en sportvoorzieningen
• In alle wijken goede voorzieningen zodat ouderen
zelfstandig kunnen blijven wonen
• Schiedam heeft goed openbaar vervoersysteem
• Historische binnenstad: aantrekkelijk om te wonen,
21
18
4
3
4
6
• Beatrixpark goed bereikbaar en veilig
leuk om te verblijven
5
12
14
24
9
7
• Binnenstad beter zichtbaar en toegankelijker
28
8
5
8
6
8
8
5
12
16
15
9
33
7
3
7
15
10
30
5
7
10
11
11
10
10
17
10
13
12
13
17
18
8
4
13
15
13
13
5
19
14
• Tal van stadsparkjes, jong en oud verblijven er
graag buiten
• Leegstand in binnenstad is verdwenen
• Alle leegstaande panden hebben
nieuwe bestemming
• Buurtbewoners actief betrokken
• Heel veel Schiedammers zetten zich actief in
voor de stad
• Kwaliteit openbare ruimte bepalend voor beheer
van buurten
• Wilhelminahaven wordt mix van wonen en werken
6
26
10
21
18
15
• Gebruikers openbare ruimte medeverantwoordelijk
27
18
15
13
7
16
• Schiedam, groene klimaatbestendige waterstad
16
8
8
16
26
17
• In binnenstad parkeervoorzieningen op orde
21
10
18
14
12
18
• Gemeente ondersteunt bewonersinitiatieven
17
24
11
15
20
19
• Binnen de stad alles goed bereikbaar
9
18
20
20
20
20
134
Ver volg eindstand Stadsvisie-enquête:
rangorde per leeftijdsgroep
Onderwerp
< 20 jr. 20-39 40-54 55-64
65+ Totaal
• Beatrixpark aantrekkelijk sport- en
evenementenpark
13
18
25
16
8
21
28
14
20
10
20
22
7
15
26
27
20
23
12
23
28
26
14
24
24
25
29
23
20
25
11
27
23
31
30
26
• Schiedam is proeftuin voor nieuwe vormen van
werkgelegenheid: rond stations, wijken
• NS Schiedam goede verbinding met internationale
treinen en vliegvelden
• Knooppunten voor openbaar vervoer: intensieve
stedelijke ontwikkeling
• Topondernemers zijn actief betrokken bij de
ontwikkeling van de stad
• Studentenwoningen bij NS-Schiedam
• Openbaar vervoer over water, verandering
25
30
22
21
31
27
• Noord, krachtig deelcentrum met eigen voorzieningen
waterfronten
18
28
24
32
28
28
• Groene long: van Midden-Delfland tot aan Waterweg
36
29
30
25
17
29
30
16
32
28
28
30
21
33
26
28
32
31
19
30
31
34
32
31
34
34
33
28
26
33
34
30
35
36
34
34
26
35
34
35
35
35
30
36
35
32
36
36
37
37
37
37
37
37
• A20, nieuwe brug tussen noord en centrum
zonder files
• Verkeer- en vervoersverbinding
Vijfsluizen-Marconiplein van topniveau
• Oost herleeft door nieuwbouw en wordt
een prachtwijk
• Midden-Delfland beter bereikbaar en zichtbaar
• Hotel met conferentie- en symposiaruimten op
Schieveste en in binnenstad
• Grootstedelijke voorzieningen snel en
goed bereikbaar
• Schieveste toplocatie in regio
• Nieuw-Mathenesse: gevarieerde woon/werkwijk
aan het water
135
Bi j l a g e 2
Ideeën over de stad
Naast de enquête konden Schiedammers op flapovers hun ideeën over de
stad kwijt. In totaal werden zo 1.862 (!) opmerkingen gemaakt, te verdelen in
onderwerpen en situaties die:
• zo snel mogelijk weg mogen (456 opmerkingen)
• moeten blijven (287 opmerkingen);
• er zouden moeten komen (1.117 opmerkingen).
1. Onderwerpen en situaties waar van burgers menen dat de stad die
beter kwijt dan rijk kan zijn, kunnen als volgt worden gerubriceerd:
Wat mag zo snel mogelijk weg uit Schiedam?
Onderwerp
aantal keer genoemd
in %
• Verkeer en parkeren
81
18%
• Vuil op straat, hondenpoep
72
16%
• Gebouwen
52
11%
• Bestrating
46
10%
• Winkels, leegstand binnenstad
32
7%
• Jeugdproblematiek
18
4%
• Horeca, coffeshops
14
3%
• Openbaar groen (onkruid)
10
2%
• Overig
131
29%
Totaal
456
100%
Meest genoemd werden zaken die betrekking hebben op verkeer(soverlast) en parkeren.
Dit varieerde van de roep om betere fietspaden tot de aanpak van druk verkeer in het stadscentrum. Op de tweede plaats komen opmerkingen met betrekking tot vervuiling van het
openbaar gebied (vuil op straat/hondenpoep); veelal klachten van algemene aard. Op de
derde plaats werden de nodige gebouwen genoemd die zouden mogen verdwijnen.
Het Stadskantoor was een van de weinige die meer dan een keer werd genoemd (9x).
Zo’n 10 procent van de opmerkingen ging over klachten met betrekking tot de bestrating van
voet- en fietspaden en wegen. Meestal was dit een klacht van algemene aard. Werd een locatie
vermeld, dan betrof dit doorgaans de Broersvest (19x genoemd). Daarnaast is een aantal
opmerkingen gemaakt over de leegstand van winkels, voornamelijk de binnenstad en de Hoogstraat in het bijzonder. De categorie ‘Overig’ bevat opmerkingen van zeer uiteenlopende aard.
136
2. Bij de vraag ‘wat moet in Schiedam behouden blijven’ zijn zeer
diverse onderwerpen genoemd. De suggesties hier kunnen als volgt
worden gecategoriseerd:
Wat moet behouden blijven?
Onderwerp
aantal keer genoemd
in %
• Historische binnenstad, oude panden
58
20%
• Openbaar groen, parken en water
56
19%
• Voorzieningen
45
16%
• Winkels (o.a. speciaalzaken)
19
7%
• Horeca
17
6%
• Overig
92
32%
Totaal
287
100%
Het blijkt dat de historische binnenstad met al zijn monumentale panden ook door de
Schiedammers gewaardeerd wordt. Daarnaast zijn ideeën aangedragen om de Oudhollandse
sfeer te benadrukken door bijvoorbeeld herstel- en restauratie van oude panden of het
terugbrengen van 19e-eeuws straatmeubilair.
Opvallend vaak wordt het behoud van groenvoorzieningen genoemd. Met de Poldervaart,
Park Kethel en het Beatrixpark als voorbeelden. Daarnaast staat uitbreiding en beter onderhoud
van het openbaar groen hoog op het lijstje. Op de derde plaats komen de voorzieningen, veelal
sportvoorzieningen, kerken/moskeeën, enzovoort. Op de vierde en vijfde plaats volgen winkels
en horecagelegenheden. In de meeste gevallen betrof dit opmerkingen van algemene aard
(b.v. het behoud van de Hoogstraat als winkelstraat), soms werden zaken bij naam genoemd.
137
Bi j l a g e 2
3. De lijst met betrekking tot ideeën voor de toekomst
(verreweg het langst):
Ideeën voor de toekomst
Onderwerp
aantal keer genoemd
in %
184
16%
• Verkeer en parkeren
117
10%
• Uitgaansgelegenheden
101
9%
• Voorzieningen
80
7%
• Openbaar vervoer
73
7%
• Openbaar groen
68
6%
• Horeca
56
5%
• Aanpak vervuiling
46
4%
• Aanpak bestrating
39
3%
• Jeugdproblematiek
34
3%
• Veiligheid
34
3%
• Gebouwen
20
2%
• Huisvesting
19
2%
• Winkelvoorziening
• Overig
Totaal
246
22%
1.117
100%
Met afstand het meest genoemd (184 x) is de aanpak van de winkelleegstand en de roep om
betere winkels. Dit betrof voornamelijk de Binnenstad, hoewel ook regelmatig de suggestie
werd gedaan om winkelcentrum Hof van Spaland van een opknapbeurt te voorzien.
Goede tweede vormen diverse suggesties die met verkeer en parkeren te maken hebben:
meer en betere fietspaden, meer parkeerplaatsen, gratis parkeren zijn daarbij de meeste
gehoorde kreten.
Beide categorieën worden op de voet gevolgd door de roep om uitgaansvoorzieningen voor
de jeugd zoals een discotheek, bioscoop en goede speelvoorzieningen in de wijken. Hierbij
noemt men evenementen zoals de Brandersfeesten en culturele voorzieningen zoals het
Filmhuis, het theater aan de Schie en Theater de Teerstoof. Als suggesties werden verder
onder meer een atelierruimte voor kunstenaars en de Korenbeurs als centrum voor kunst en
cultuur genoemd.
138
Op de vierde plaats staan zaken die onder ‘voorzieningen’ geschaard kunnen worden, zoals
sportvoorzieningen, bankfilialen, een stadsstrand, enzovoort. Er blijft echter niet alleen voor
de jeugd iets te wensen, de oudere Schiedammer zou graag gratis en beter openbaar vervoer,
meer openbare toiletten, bankjes en prullenbakken willen zien. Ook de aanpak van vervuiling
en bestrating op diverse locaties in de stad blijft een veel gehoorde wens.
April 2009
Onderzoek & Statistiek Schiedam
139
Bijla ge 3
Bijlage 3: Visualisatie Schiedam
wijkscan wonen zorg welzijn
Onderwijsvoorziening
Zorgvoorziening
huisarts
tandarts
apotheek
fysiotherapeut
Welzijnsvoorziening
pinautomaat
Appartement, rolstoel toegankelijk (3 & 4 sterren)
Appartement, rollator toegankelijk (1 & 2 sterren)
Overige bebouwing
Openbaar groen
Water
Spoor
Wijkgrens
Bijla ge 4
Bijlage 4: Overzicht kaderstellende beleidsnota’s
stadsvisie Schiedam 2030
Sociale infrastructuur
• Gemeentelijke verordening leerlingvervoer ( laatste aanpassing 2008);
• Voor- en vroegschoolse educatie Schiedam in perspectief 2005 - 2010;
• Nota Naar integraal peuterspeelzaalwerk (2008);
• Brede schoolontwikkeling Schiedam 2006 - 2010;
vervolgnotitie Brede schoolontwikkeling Schiedam 2007 - 2010;
• Startnotitie De Brede school in het voortgezet onderwijs Schiedam;
• Startnotitie Bevorderen van integratie en tegengaan van segregatie
in het basisonderwijs (2008);
• Aanvalsplan laaggeletterdheid Gemeente Schiedam 2008 - 2010 Alle Schiedammers doen mee!;
• Jong zijn in Schiedam: ieders zorg! Nota Integraal jeugdbeleid 2009 - 2012;
• Verbinden is de kunst. Beleidsnota Maatschappelijke Ondersteuning 2008 - 2012;
• Iedereen gezond in Schiedam?! Nota gezondheidsbeleid gemeente Schiedam 2009 - 2012
(verwacht eind 2009);
• Integraal huisvestingsplan onderwijshuisvesting (IHP);
• Integratie Agenda 2005 - 2009;
• Kadernota Wet Werk en bijstand (2004);
• Nota integraal arbeidsmarktbeleid Aan de slag (2004);
• Re-integratienota Investeren in ontwikkeling (2009);
• Nota Alle Schiedammers tellen mee (2008);
• Beleidsnota Inburgering 2009 - 2012 Inburgeren in Schiedam;
• Plan van aanpak innovatietraject wijkgerichte Inburgering (2008);
• Nota vrijwilligerswerkbeleid 2009 - 2012 Werk maken van vrijwilligers!;
• Kadernota sport Een leven lang sporten en bewegen (2009);
• Toekomstvisie Schiedamse zwembaden 2007 en verder (2007);
• Verkennende notitie Toekomstvisie Sportvelden (2009);
• Kwaliteitszorgplan Sportieve Recreatie (2008);
• Kwaliteitszorgplan Binnensportaccommodaties (2008);
• Notitie protocol Bouwheerschap bij nieuwbouw of renovatie club- en kleedaccommodatie (2008);
• Participatie Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB);
• Meerjaren Onderhoud Plannen sportaccommodaties (2008);
• Beleidsnota dierenwelzijn 2007-2010, inclusief uitvoeringsprogramma;
• Re-integratienota “Investeren in ontwikkeling”(2009);
• Nota Alle Schiedammers tellen mee (2008);
• Nota vrijwilligerswerkbeleid 2009 - 2012 ‘Werk maken van vrijwilligers!’ (2009);
• Beleidsnota Inburgering 2009 - 2012 ‘Inburgeren in Schiedam’ (2009).
141
Bi j l a g e 4
Veiligheid
• Beleidsplan Veiligheid 2008 - 2011.
Wonen en milieu
• Volkshuisvestingsplan 2008-2010 (april 2008);
• 1e module Beleidsnota Wonen Contouren voor aantrekkelijk wonen in Schiedam (mei 2003);
• 2e module Beleidsnota Wonen Kansen voor Ouderen, bestaande uit: evaluatie Nota
Ouderenhuisvesting (14 mei 2002) en tweede evaluatie Nota Ouderenhuisvesting
(februari 2004);
• 3e module Beleidsnota Wonen Beleidsplan Woonwagenzaken 2004 en verder
(februari 2005);
• Nota Ouderenhuisvesting (februari 2001);
• Meerjaren prestatieafspraken gemeente Schiedam en Stichting Woonplus (december 2003);
• Jaarlijkse prestatieafspraken gemeente Schiedam en Stichting Woonplus 2009 (juni 2009);
• Uitvoeringsbesluit Kamerverhuur (februari 2008);
• Milieubeleidsplan 2009 - 2012 (vastgesteld op 8 september 2009);
• Klimaatbeleid 2009 - 2012 (vastgesteld op 8 september 2009);
• Actieplan Luchtkwaliteit (april 2007);
• Afvalbeleid 2005 - 2009 (2005);
• Beleidsnota Monumenten 2008-2012 en het hieraan gekoppelde uitvoeringsprogramma
Monumenten 2008 - 2012;
• Aangepaste Nota Architectuur en Welstand 2004;
• Beleidsregels subsidieverstrekking Aanpak Verbetering Vastgoed Winkelstraten in de
binnenstad van Schiedam;
• Programma van Eisen voor verbetering Woningvoorraad Gemeente Schiedam 2002;
• Beleidsregels particuliere woningverbetering 2007 (januari 2007);
• Verordening particuliere woningverbetering 2004;
• Bouwbeleid 2006 (januari 2006);
• Handhavingsbeleid 2006 (januari 2006).
Grondbeleid
• Nota Grondbeleid 2010 - 2014.
142
Economie, toerisme en cultuur
• Nota Wijkeconomie;
• De Detailhandelsnota;
• Nota bedrijventerreinen;
• Hotelnota;
• Nota toerisme 2005 - 2009
- toerismebrief t.b.v. beleid 2011 - 2014;
• Cultuurvisie 2006 - 2009
- cultuurbrief t.b.v. beleid 2011 - 2014;
• Cultuur in de wijk (2009);
• Ateliernota (2007);
• Evenementennota 2006 - 2009.
Ruimtelijke Ontwikkeling
• Hoogbouwvisie Schiedam 2008;
• Visie structuur openbare ruimte 2009;
• Gemeentelijk Verkeers- en vervoersplan Schiedam duurzaam bereikbaar;
• Fietsnota;
• Beleidsplan verkeersveiligheid 1999;
• Parkeernota 2008;
• Ruimtelijke visie Schiedam-Oost;
• Gebiedsvisie Wilhelminahaven.
Programma’s
• Meerjarenontwikkelingsprogramma 2005 - 2009 (Grotestedenbeleid/ISV);
• Meerjarenontwikkelingsprogramma ISV 2010 - 2014;
• Wijkactieprogramma Nieuwland (2008 - 2017);
• Wijkactieprogramma Oost voor elkaar (nog afhankelijk van rijksfinanciering);
• Programma binnenstad inclusief ‘Werk aan de winkel’;
• Wijkjaarprogramma’s;
• Wijkplannen Zuid en West.
143
colofon
Opdrachtgever:
Gemeente Schiedam
Postbus 1501
3100 EA Schiedam
T 010 219 11 11
E [email protected]
www.schiedam.nl
Tekst:
Gemeente Schiedam
Projectbegeleiding:
Janet van Huisstede, van huisstede communicatie, Schiedam
Ontwerp en opmaak:
Alwine van Winsen, Vrij Werk strategisch ontwerp, Schiedam
fotografie:
Jan van der Ploeg, Rotterdam
Louis Haagman, Zomertijd fotografie, Schiedam
Druk:
BGS Grafisch, Schiedam
Oplage:
500
144