Taalblad voor de leerlingen van groep 8 Werkwoorden

Taalblad voor de leerlingen van groep 8
Werkwoorden
Werkwoorden zijn ‘doe’ woorden. Lopen is bijvoorbeeld een werkwoord. Doen is zelf ook
een werkwoord. Weet je wat ik doe? Ik loop!
In het woordenboek vind je altijd het hele werkwoord. Loop zul je niet vinden in het
woordenboek, want het hele werkwoord is lopen.
Tegenwoordige tijd: ik loop, dit gebeurt nu.
Verleden tijd: ik liep, dit gebeurde vroeger.
Voltooide tijd (voltooid deelwoord): ik heb gelopen, dit is al eerder gebeurd
Toekomende tijd: ik zal lopen, dit gaat nog gebeuren.
Voltooide tijd betekent dat het hulp werkwoord hebben of zijn erbij komt. Het werkwoord
staan dan in de zin als voltooid deelwoord. Bijv. Het is gebeurd. Gebeurd is geen
persoonsvorm en om te weten hoe je het schrijft maak je het woord langer.
Lidwoorden
de, het, een. Lidwoorden horen bij zelfstandige naamwoorden: de schoen, het huis, een
fiets.
Zelfstandige naamwoorden
Is een woord dat een persoon, een dier of een ding aanduidt. Je kunt er altijd een lidwoord
voor zetten; de, het of een dus. Bijv. de auto, een auto.
Bijvoeglijke naamwoorden
Dit zijn woorden die iets zeggen over een zelfstandig naamwoord
een huis
een oud huis.
Het woord oud zegt iets over het huis. Het is geen nieuw, maar een oud huis.
Voornaamwoorden
Je hebt verschillende voornaamwoorden. Voornaamwoorden zijn woorden die je kunt
gebruiken:
1. in plaats van een zelfstandig naamwoord of een naam
2. vóór een naam of zelfstandig naamwoord.
Persoonlijke voornaamwoorden
Voornaamwoorden in plaats van een persoon komen.
Ik,mij,jij,hem jou enz.
Ik vraag het aan jou.
Bezittelijke voornaamwoorden
Voornaamwoorden die laten zien dat iets van iemand is, dat iemand iets bezit: mijn, jouw,
zijn, haar, ons, hun, enz.
Mijn fiets, jouw boek, hun huis.
Aanwijzende voornaamwoorden
Wijzen iets of iemand aan: die, deze, dit, dat enz.
Deze computer, dat beest.
Vragende voornaamwoorden
Ook deze voornaamwoorden verwijzen naar iemand of iets maar dan in de vragende vorm:
wie, wat, welke enz.
Wie heeft dat gedaan?
Wat heb je daar?
Voorzetsels
Dit zijn woorden als op,in,naast, tegen en voor. Ze heten ook wel kastwoordjes. Je kunt ze
een plek geven in de buurt van de kast.
In de kast, op de kast, tegen de kast, naast de kast, van de kast, uit de kast.
Voegwoorden
Voegwoorden zijn woorden die andere woorden of zinnen aan elkaar vastmaken. maar,en,
of, want. Ik ga naar school, want het is tijd. Ik ga naar school, omdat het tijd is.
Telwoorden
Telwoorden zijn woorden waarmee je een hoeveelheid of volgorde kunt geven.
1, 23, 2e , vijfendertig, 3.034.576
Een paar, sommige, alle,veel, genoeg zijn ook telwoorden alleen geven niet precies aan om
hoeveel het gaat.
Persoonsvorm
De persoonsvorm is een werkwoord. Je kunt deze op de volgende manier vinden:
1. De tijd veranderen . Vb. Zij knikkert graag -> Zij knikkerde graag. Het eerste woord in
de zin dat verandert is de persoonsvorm.
2. Door de zin vragend te maken. Het woord wat vooraan komt te staan, is de
persoonsvorm. Vb. Jij doet daaraan mee -> Doe jij daaraan mee?
3. In enkelvoud of meervoud zetten. Vb. Ik knikker graag -> wij knikkeren graag.
Het eerste woord in de zin dat verandert is de persoonsvorm.
Onderwerp
Het onderwerp hoort bij de persoonsvorm. Je vindt het door een vraag te maken met de
persoonsvorm: wie of wat + persoonsvorm?
Vb. Zij knikkert graag. Wie of wat knikkert? Zij= onderwerp.
Gezegde
Alle werkwoorden in de zin.
Vb. Ik heb lekker gegeten.
Lijdend voorwerp
Het lijdend voorwerp vind je als je jezelf vraagt:
Wie of wat + persoonsvorm + onderwerp ?
Vb. Ik geef een boek
Wie of wat geef ik? Een boek = lijdend voorwerp.
Meewerkend voorwerp
Het meerwerkend voorwerp vind je door jezelf de vraag te stellen
Aan/voor wie + persoonsvorm + onderwerp ?
Vb. Ik stuur een brief aan mijn vriend.
Aan wie/voor wie stuur ik een brief?
Aan mijn vriend = meewerkend voorwerp.
Voor het meewerkend voorwerp kun je vaak aan of voor zetten. Als er aan of voor staat
moet je dat ook kunnen weglaten.
Ik stuur mijn vriend een brief
Ik stuur aan mijn vriend een brief.
Als er aan/voor in de zin staat dat hoort dat ook bij het meewerkend voorwerp!