File

Groepsopdracht Psychologie
Groepsnummer: 5
Lector psychologie: Veerle Portael
Lector orthopedagogiek: Beno Schraepen
Namen groepsleden:
Anna Demeulenaere
Dorien Hanjoul
Emma Kerstens
Marie Meert
Nour El Hadri
Samia Kasmi
Klas: D1A2
Opgegeven begrippen:
Dementie bij ouderen, Cognitieve gedragstherapeutische benadering, R.O.T
Beknopte samenvatting van de concrete uitwerking van de opgegeven methode of
techniek:
Wanneer niet alleen het geheugen verzwakt, maar wanneer ook de andere zaken in het
dagelijkse leven moeizamer gaan en de persoonlijkheid verandert, is er eventueel sprake
van een dementiesyndroom (Dirkse & Vermeer, 2013).
Een methode om met ouderen met dementie om te gaan is R.O.T. of de Realiteits Oriëntatie
Training.
Het doel van de Realiteits Oriëntatie Training is het vertragen van het dementieproces.
Hierbij gaat men de verwarde personen stimuleren en activeren om het contact met de
werkelijkheid terug te vinden. Met deze training tracht men de zelfstandigheid, het
zelfvertrouwen en het welbevinden te bevorderen, gevoelens van angst te verminderen en
verdere sociale achteruitgang te voorkomen (De Laak, 2012).
De Realiteits Oriëntatie Training tracht de verwardheid van de oudere af te remmen door
voortdurend juiste informatie over tijd, plaats en persoon aan te bieden. Ook het
systematisch corrigeren van verkeerde uitspraken of handelingen en het aanmoedigen van
zelfstandigheid behoort tot deze training. Deze trainingen wordt vooral geleid door
activiteitenbegeleiders, verzorgende, verplegende, psychologen en ergotherapeuten (NIVEL,
2015). De situatie thuis is een heel belangrijk aspect in deze training. Een juiste attitude is
noodzakelijk. Het is belangrijk dat familie de correcties en aanwijzingen zo onopvallend
mogelijk gegeven worden (NIVEL, 2015).
Theoretische uitgangspunten
De Realiteits Oriëntatie Training werd eind jaren 50 ontwikkeld door Folsom. Folsom is een
Amerikaanse arts die geïnspireerd was door een theorie die betrekking heeft tot de
hospitaliserende werking van instituties. Deze theorie stelde dat wanneer mensen langdurig
in een instelling leven waar ze zich moeten houden aan strikte regels, ze hun identiteit
kunnen verliezen, minder initiatief nemen en zich onverschillig opstellen. Folsom benadrukt
hoe belangrijk het prothetische karakter van de omgeving is. Hiermee bedoelt hij dat de
omgeving functies kan vervangen die verloren kunnen gaan bij mensen met dementie.
Folsom was ervan overtuigd dat een aangepaste omgeving en een voortdurend aanbod van
informatie over tijd, plaats, personen en een voortdurende aanspraak op de intacte
geheugenfuncties, leidt tot meer adequaat gedrag (De Laak, 2012).
Mensen met dementie die zich in het eerste stadie bevinden, hebben het meeste baat bij
deze training. Naomi Feil heeft deze stadia beschreven. Het eerste stadie wordt gekenmerkt
door verwardheid. De dementerende is zich hiervan bewust en klampt zich vast aan het
heden. In deze lichte vorm hebben de ouderen behoefte in de werkelijkheid te vertoeven.
Wijze van toepassing
Deze training kan in groep en in een 24-uurs verband worden toegepast. De training gaat
door in groepjes van vijf tot zeven personen. Gedurende de training krijgen de ouderen
opdrachten die gericht zijn op het waarnemen, het geheugen, aandacht en concentratie.
Deze trainingen hebben een vaste structuur maar kunnen eveneens variëren (De Laak,
2012).
Enkele voorbeelden van groepstrainingen:
Voorbeeld 1: Eerst wordt de aandacht gevestigd op een aantal opvallende gebeurtenissen.
Hiermee wordt lawaai, regen, fel licht, enz. bedoeld. Nadien worden de leden voorgesteld
aan elkaar. Hierbij maken ze bijvoorbeeld gebruik van naamkaartjes. Er wordt ook gekeken
naar bijzonderheden, zoals eventueel nieuwe groepsleden, bepaalde leden die er niet meer
zijn, enz. Er wordt gevraagd hoe het gaat met de groepsleden. Om af te sluiten worden er
een aantal opdrachten en oefeningen uitgevoerd. Bij de groepstraining wordt de nadruk
gelegd op het bevorderen van sociaal contact, betrokkenheid van de deelnemers bij de
realiteit en het prikkelen van hun zintuigen (De Laak, 2012).
Voorbeeld 2: Via cognitieve spelletjes tracht men de oriëntatie en realiteitszin spelenderwijs
te stimuleren. Kookgroepen, krantenleesgroepen, eettafelprojecten en gespreksgroepen zijn
hier voorbeelden van. Deze training moet zoveel mogelijk in vaste vorm met vaste leden op
een vaste plaats en op een vast tijdstip doorgaan.
Voorbeeld 3: Ook een 24-uurs benadering kan worden toegepast in combinatie met een
groepsbenadering. Het zou niet effectief zijn om de ouderen één keer per week te stimuleren
in groepsverband en de rest van de week niet. Bij deze training wordt de oriëntatie in tijd,
plaats en persoon gestimuleerd door een systematische benadering, 24 uur per dag. Hierbij
zijn er een aantal regels opgesteld:




Men moet regelmatig informatie geven over de plaats en de gebeurtenissen van het
moment.
Men moet de verwardheid corrigeren.
Men moet adequaat gedrag bekrachtigen. Hierbij wilt men het sociaal contact
stimuleren en het storend gedrag bestrijden.
De omgeving inrichten en organiseren zodat er zoveel mogelijk aanwijzingen
aanwezig zijn. Hierbij kan men gebruik maken van spiegels, naambordjes, foto's,
duidelijk leesbare klokken, enz.
Bron: NIVEL Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg
Kritische noot (ROT of ROB)
De ROT richt zich op de training van cognitieve functies, zoals geheugentraining en de
oorspronkelijke vorm van realiteitsoriëntatie. In de praktijk is deze benadering niet effectief
gebleken. Het gebruik van deze benadering kan zelfs een negatief effect geven, omdat de
dementerende cliënt erg nerveus of agressief kan worden vanwege de voortdurende
confrontatie met de eigen tekortkomingen.
De ROT als benadering heeft echter wel degelijk wat opgeleverd voor dementerende
cliënten, zoals het overzichtelijk en herkenbaar maken van de leefomgeving. Onder andere
door middel van bewegwijzering, een dagindeling met verschillende activiteiten, eigen
spullen mee laten nemen naar het Ziekenhuis of Verpleeghuis (foto's, stoel, kastje, e.d.).
Cliënten met een beginnende dementie hebben vaak de behoefte in de werkelijkheid te
vertoeven, en willen nog graag geholpen worden in het vasthouden van de hedendaagse
werkelijkheid. Tegenwoordig spreekt men liever van een realiteitsoriënterende
benaderingswijze (R.O.B.) in plaats van training. Een training houdt in dat er een lerend
vermogen aanwezig is en men nieuwe vaardigheden aanleert. Helaas is de dementerende
mens hier niet meer toe in staat (De Laak, 2012).
Situering van deze methode of techniek binnen de behandelde paradigma’s (medisch
paradigma, ontwikkelingsparadigma, burgerschapsparadigma) en het verband met de
4 basishoudingen doorheen de geschiedenis die besproken worden binnen
orthopedagogiek.
Aan de hand van een aantal criteria kunnen we concluderen dat de techniek die wij
bespraken tot het burgerschapsparadigma behoort.
Eerst en vooral gaat het hier om mensen met lichte dementie. Net zoals andere burgers
hebben zij dezelfde rechten en plichten. Ze worden niet gezien als patiënt, maar worden
ondersteund zodat ze volwaardig deel kunnen uitmaken van de samenleving. Dit noemt men
inclusie (Schraepen & Verreyken, 2014-2015).
Wij linken dit paradigma aan basishouding 4 omdat hier wordt aangehaald dat mensen met
een beperking gelijkwaardig behandeld moeten worden in de maatschappij. In deze
basishouding komt ook de sociale integratie tot uiting waarbij rechten en plichten van belang
zijn. Dit kunnen we linken aan de plaats waar deze personen staan in het
burgerschapsparadigma. Ze leven in een gewone voorziening in de samenleving (Schraepen
& Verreyken, 2014-2015).
Literatuurlijst (APA)
.BTSG InfoBulletin [contactgegevens]. Opgevraagd op 10 februari 2015 van
http://www.btsg.nl/infobulletin/rot.html
Dirkse, R., & Vermeer, L. (2013). Handig bij dementie. Utrecht/Antwerpen, Kosmos
Uitgevers.
De Laak, M. (2012). Realiteits oriëntatie Training (ROT). Opgevraagd op 11 februari 2015
van http://members.home.nl/de-laak/benaderingswijzen/rot.htm
Schraepen, B. & Verreyken, S. (2014-2015). ortho(ped)agogiek [syllabus]. AP Hogeschool
Antwerpen, departement Sociaal-agogisch werk.