Onderzoek: 9 Titel Engels: ITCC: innovative therapies for

Onderzoek:
Titel Engels:
9
ITCC: innovative therapies for children with cancer. Preclinical drug and
molecular target evaluation program
Titel Nederlands:
De ontwikkeling van nieuwe en vooruitstrevende therapieën voor kinderen met
kanker
Centrum:
Emma Kinderziekenhuis - AMC Amsterdam/Erasmus MC - Sophia
Kinderziekenhuis Rotterdam
Startjaar:
2007
Looptijd:
4 jaar
Afgerond in:
2012
Totale kosten/bijdrage KiKa: € 2.981.699
Introductie
De genezingskans van kanker hangt sterk af van de beschikbaarheid van goede medicijnen die de kankercellen doden en de gezonde cellen
zoveel mogelijk intact laten. De meeste medicijnen worden ontwikkeld voor volwassenen. Maar omdat er bij kinderen andere soorten kanker
voorkomen is het ontzettend belangrijk dat er ook voor kinderen goede medicijnen ontwikkeld worden. In Europa hebben een aantal
vooraanstaande kinderoncologische onderzoekslaboratoria een organisatie opgericht (Innovative Therapies for Children with Cancer, afgekort
ITCC). Deze organisatie is opgericht om onderzoek naar medicijnen die eventueel goed werkzaam zijn tegen de verschillende vormen van
kinderkanker mogelijk te maken. Er wordt ook gezocht naar unieke kenmerken van kankercellen waarmee ze zich onderscheiden van gezonde
cellen. Tegen deze unieke kenmerken kunnen specifieke medicijnen ontwikkeld worden, waardoor de behandeling sterk verbeterd zou kunnen
worden. Dit heet ‘targeted therapy’. Behalve een verhoogde genezingskans zullen dergelijke medicijnen ook bijdragen aan een verbeterde
kwaliteit van leven, omdat de bijwerkingen van de behandeling verminderen.
Stand van zaken
Een klein stukje DNA codeert voor bepaalde eiwitten. Zo’n klein stukje DNA wordt een ‘gen’ genoemd. Wanneer deze DNA code wordt
afgelezen, wordt het bijbehorende eiwit gevormd. Het gen staat dan ‘aan’. Van de 25.000 genen die de mens heeft is onderzocht welke genen
‘aan’ staan in de kankercellen maar juist ‘uit’ in de gezonde cellen. De kankercellen van de meest voorkomende soorten van kinderkanker zijn
op deze manier bestudeerd. In het laboratorium wordt nu verder onderzocht wat het effect is als een specifiek gen uitgeschakeld wordt. Het is
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland
met name belangrijk dat vastgesteld wordt of de kankercellen doodgaan of blijven leven. Als de kankercellen dood gaan nadat het gen is
uitgezet, vormt dit gen een belangrijk aanknopingspunt voor verdere behandeling.
Daarnaast wordt er van diverse (nieuwe) medicijnen die ontwikkeld zijn voor volwassenen onderzocht of deze ook geschikt zijn om de
afwijkende genen in kinderkankercellen uit te zetten die uit dit onderzoek naar voren komen.
Conclusie
Het onderzoek heeft zich in het AMC en in het Erasmus MC afgespeeld. Het onderzoek heeft zich allereerst gericht op het vinden van nieuwe
aangrijpingspunten voor medicijnen in gekweekte kankercellen van neuroblastoom tumoren en acute lymfatische leukemie (ALL). Er zijn
verschillende afwijkingen in het DNA van neuroblastoomcellen gevonden die veelbelovende aangrijpingspunten zijn. Deze DNA afwijkingen zijn
gelegen in stukjes DNA die coderen voor eiwitten zoals CKK2, AURKA, AURKB, PI3K, ALK, BCL2 en Survivin. Ook in ALL cellen zijn DNA
afwijkingen gevonden welke sterke nieuwe aangrijpingspunten vormen. Deze afwijkingen liggen in andere stukjes DNA die coderen voor de
eiwitten: PI3K, AURKB, PLK1, CXCR4 en ErbB2.
Vervolgens zijn er medicijnen geselecteerd en onderzocht waarvan bekend is dat ze in volwassenen bovenstaande stukjes DNA uit kunnen
zetten zodat deze bijbehorende eiwitten niet meer gevormd worden. Er waren meerdere medicijnen in staat de gekweekte neuroblastoomcellen
en leukemiecellen te doden door het betreffende gen te remmen. Voor een klein aantal genen is ook in muismodellen van neuroblastoom en
ALL aangetoond dat de medicijnen de groei van kankercellen kunnen stoppen.
Voor de medicijnen met een aangetoond anti-kanker effect in muismodellen wordt nu samen met de farmaceutische bedrijven gekeken naar de
mogelijkheden om deze medicijnen toe te passen bij kinderen met neuroblastoom en ALL.
Stichting Kinderen Kankervrij werft fondsen voor onderzoek naar kinderkanker in Nederland