Executieve functie Beschrijving Voorbeelden Wordt

Executieve functies in relatie tot
Executieve
functie
Beschrijving
Voorbeelden
Wordt getraind door middel
van:
Taakinitiatie
Moeite met direct aan het werk gaan, niet goed
weten wat de eerste stap is.
m.b.v. bijhouden van de vakken en
proefwerk-tentamenplanner leren
leerlingen per taak te kijken wat er
allemaal moet gebeuren voor één
taak.
Planning/
prioritering
De vaardigheid om een plan te maken om een doel
te bereiken of een taak te voltooien. Het gaat er
daarbij ook om dat de leerling in staat is
beslissingen te nemen over wat belangrijk is en wat
niet belangrijk is.
Sommige leerlingen kunnen heel goed
leuke dingen uitstellen om hun huiswerk
te doen of kunnen meteen beginnen met
hun huiswerk. Andere leerlingen vinden
het moeilijk om zich los te rukken van iets
leuks (sms’en, FB) om aan het werk te
gaan en stellen hun huiswerk zo lang
mogelijk uit.
Sommige leerlingen vinden het makkelijk
om uit te zoeken hoe ze een werkstuk
moeten aanpakken of om te bedenken
hoe ze geld kunnen sparen voor iets wat
ze graag willen hebben. Andere leerlingen
hebben geen idee waar ze moeten
beginnen of hoe ze een plan moeten
maken, of willen dure dingen maar weten
niet hoe ze daarvoor moeten sparen.
Sommige leerlingen maken hun huiswerk
of doen huishoudelijke klusjes zonder dat
hun ouders hoeven aan te dringen, terwijl
andere leerlingen ergens mee beginnen
maar het niet afmaken, tenzij iemand hen
daarbij helpt.
Sommige leerlingen hebben een kort
lontje. Ze zijn snel gefrustreerd door
kleine dingen of worden prikkelbaar als
iets niet goed loopt. Andere leerlingen
blijven, ook als ze geïrriteerd zijn, rustig
en nemen de dingen zoals ze komen.
Aandacht richten Je aandacht op iets richten betekent dat je prikkels
en volhouden.
kunt indelen naar belangrijkheid en je dan kunt
richten op de meest relevante.
Aandacht volhouden is, zeker bij saaie taken erg
moeilijk. Deze kinderen herken je aan snel afgeleid
zijn, maar ook aan het afraffelen van hun werk.
Emotieregulatie. Het vermogen om emoties te reguleren om doelen
te realiseren, taken te voltooien of gedrag te
controleren. Sommige kinderen hebben moeite om
hun emoties te beheersen. Ze worden er als het
ware door overspoeld.
Stap voor stap werken leerlingen
naar een totaalplanning, prioriteiten
stellen gaat hieraan vooraf.
Door eigen leerblok (maximale
concentratietijd) in te zetten lukt het
beter de aandacht een paar keer
vast te houden, dan wanneer je te
lang achter elkaar huiswerk maakt.
In de training is ruimte voor de
relatie tussen emoties (bijvoorbeeld
faalangst), gedachten en gedrag.
Door positiever over jezelf te (leren)
denken, kun je ook makkelijker
studeren.
1
Executieve functies in relatie tot
Werkgeheugen.
Met het werkgeheugen kun je informatie letterlijk
bewerken. Het werkgeheugen regelt de
informatiestromen in je geheugen. Het bepaalt
wat nu relevant is, wat later en wat meteen
overboord kan. Het zorgt er ook voor dat
informatie uit het lange termijn geheugen op het
juiste moment beschikbaar is. Het werkgeheugen
draagt dus bij aan de organisatie van je kennis en
de bereikbaarheid er van. Dit heeft grote impact op
je schools presteren.
Sommige leerlingen onthouden waar ze
hun spullen hebben gelaten, zoals hun jas,
sleutels, sportspullen, of kunnen heel
goed onthouden wat ze moeten doen.
Andere leerlingen vergeten waar ze hun
spullen laten, raken dingen vaak kwijt of
zeggen: ‘Ik doe het later wel’, maar
vergeten het dan te doen. Sommige
leerlingen lijken te leren van hun
ervaringen, anderen niet.
Reactie (of
respons)inhibitie
Het vermogen om na te denken voor je iets doet.
Deze “rem” zorgt ervoor dat je gedrag kunt
inhouden, onsuccesvol gedrag kunt stoppen en je
kunt verzetten tegen afleidende prikkels, zelfs als
die leuker zijn. Je inhibitie heb je dus nodig om te
kunnen leren, maar ook in de omgang met anderen
heb je deze rem nodig.
Flexibel omgaan met veranderingen en tegenslag.
Dit vermogen stelt je in staat om van aanpak te
wisselen als de omstandigheden veranderen of als
je merkt dat je aanpak niet succesvol is. Kinderen
met een (zeer) gebrekkige cognitieve flexibiliteit
raken ernstig van slag als je onverwachte dingen
doet in je klas.
Wordt ook vaak genoemd als executieve functie.
Kinderen die hier niet goed in zijn, schatten de tijd
die ze voor hun (huis)werk nodig hebben totaal
verkeerd in. Deze tijd schatten ze te kort, terwijl ze
hun vrije tijd als veel te lang inschatten. Tijd
inschatten, verdelen en deadlines halen.
Sommige leerlingen denken na over de
gevolgen voordat ze iets doen. Andere
leerlingen doen het gewoon – ze
verspillen geen tijd aan nadenken over de
mogelijke gevolgen.
Cognitieve
flexibiliteit.
Time
management.
Kennis over werking brein versterkt
het juiste gebruik van het
werkgeheugen. Vijf keer herhalen
om informatie naar je
langetermijngeheugen te
verplaatsen, combineren van
zintuigen om geheugen te
versterken, inzet van kleur om beide
hersenhelften tijdens het leren goed
in te zetten en te benutten
(leerkaartjes en mindmaps)
Overzicht en structuur biedt rust.
Onderwerpen als motivatie en
doelen stellen helpen je sterker te
worden om verleiding te weerstaan
en toch eerst aan je huiswerk te
gaan.
Sommige leerlingen ‘go with the flow’ en
passen zich redelijk makkelijk aan als
plannen wijzigen. Andere leerlingen
plannen vooraf in hun hoofd hoe iets zal
gaan en raken overstuur als het niet gaat
zoals gepland.
Overzicht en inzicht in je week en
huiswerk laat ook de ruimte zien
waarin je flexibel kunt zijn en dingen
kunt aanpassen.
Sommige leerlingen zijn altijd op tijd op
school en hebben hun huiswerk op de
afgesproken tijd af. Andere leerlingen zijn
stelselmatig te laat, moeten zich
ontzettend haasten om een deadline te
halen of lijken altijd tijd tekort te komen
voor hun huiswerk.
Belangrijk onderdeel, loopt door de
hele cursus heen, leerblokken,
vakken bijhouden, toetsen plannen,
overzicht, inzicht en bewustwording
van tijd en taken!
2
Executieve functies in relatie tot
Organisatie.
Doelgericht
gedrag.
Metacognitie
Informatie en materialen ordenen. Hoe pak je de
voorbereiding van een toets of werkstuk aan? Hoe
ga je om met huiswerk voor meerdere vakken voor
de volgende dag?
Sommige leerlingen hebben hun schriften
en rugzak op orde, kunnen spullen
gemakkelijk vinden en leggen dingen op
hun specifieke plaats terug als ze ermee
klaar zijn. Andere leerlingen kunnen
aantekeningen niet meer terugvinden,
omdat hun schriften of rugzakken een
grote chaos zijn. Of ze laten spullen
rondslingeren in huis (of zelfs in het huis
van iemand anders).
Het vermogen om een doel te formuleren, dat te
Sommige leerlingen zijn bereid om leuke
realiseren en daarbij niet afgeleid of afgeschrikt te
dingen uit te stellen om
worden door tegengestelde belangen.
langetermijndoelen te verwezenlijken en
weten hoe ze een obstakel moeten
omzeilen dat hun doel in de weg staat.
Andere leerlingen leven volgens het
adagio: ‘Je bent maar één keer jong’ of
geven het op als hen iets hindert.
Een stapje terug doen om jezelf en de situatie te
Sommige leerlingen hebben oog voor de
overzien en te evalueren, om te bekijken hoe je een reacties van anderen op hun gedrag of
probleem aanpakt; het gaat daarbij om
ideeën. Bij andere leerlingen gaat alle
zelfmonitoring en zelfevaluatie. (door je
aandacht uit naar het overtuigen van de
bijvoorbeeld af te vragen: ‘Hoe breng ik het ervan
ander; ze merken feedback van anderen
af?’ of ‘Hoe heb ik het gedaan?’).
mogelijk niet op.
Door inzicht in hoe lang taken duren
lukt het beter om huiswerk te
organiseren. Door te werken met
leerblokken wordt tijd beter
verdeeld over de verschillende
vakken. Zie ook overzicht.
Wordt gestimuleerd door te praten
over motivatie en doelen stellen. Als
je echt graag iets wilt, ben je bereidt
om ervoor te gaan.
Tijdens de cursus wordt wekelijks
besproken hoe e.e.a. is gegaan, hoe
ging het tijdens een toets, zag je je
mindmap en kaartjes voor je, had je
voldoende herhaald, was je
voorbereiding voldoende. Zie ook
zelfinzicht.
Let op, deze lijst bevat een overzicht van executieve functies en het raakvlak dat deze hebben met de cursus “Snel leren = leuk leren”.
Tijdens de cursus oefen je met een aantal van bovenstaande executieve functies, dit wil dus niet zeggen dat je met de vaardigheden uit de cursus de executieve functies
ook echt aanleert. Dit vereist aparte specialisatie!
3