Mindfulness training

Mindfulness bij ASS en
arbeidsparticipatie
Annelies Spek
Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker
GGZ Eindhoven
Volgorde lezing
•
•
•
•
•
•
•
Overbelasting bij mensen met autisme
Werk en overbelasting
Begeleiding
Mindfulness
Aanpassingen mbt autisme
Onderzoeksresultaten
WAJONG-project Philips
Autismespectrumstoornissen
DSM-IV
1. Sociaal
•
‘Vroeger dacht ik dat het erg belangrijk was om
vrienden te hebben. Maar bij een cursus leerde
ik dat echte vriendschap zeldzaam is.
Had ik dat maar eerder geweten, dat had me
veel moeite gescheeld’.
•
‘Mijn lerares doet telkens twee haasjes na..’
•
‘Ik verzamel van alles, bij mij moet je met een
polsstok door het huis’.
2. Communicatie
3. Veranderingen,
details,
routines
Autismespectrumstoornissen
• 1 % van de bevolking
– DSM-5 zal mogelijk van invloed zijn
• M:V = 4:1
– Hoog functionerend: 8 tot 10 : 1
• 70 % genetische oorzaak
– Omgevingsfactoren spelen ook mee
Autisme en overbelasting
• Te veel aan prikkels
– Niet kunnen filteren
• Tempo lager dan verwachtingen omgeving
– Trage verwerkingssnelheid
• Moeite veranderingen
• Weinig contact met lichaam / grenzen
– Voelen wanneer grens bereikt
– Welke signalen?
Presentatie/uitingsvorm
overbelasting:
• Irritatie / impulscontrole
• Vol hoofd / overprikkeld
• Rigiditeit / dwangmatigheid
• Angst / somberheid
Dwangmatig denken
•
•
•
•
•
•
•
Gedachten niet los kunnen laten
Niet perse negatieve gedachten
Doordenken tot alle details kloppen
Alle informatie willen plaatsen
Sociale informatie
Zwakke centrale coherentie
‘Brein langer actief’
Therapie/behandeling
1. Helpen / het makkelijker maken
– Omgeving aanpassen
– Voorlichting over autisme
– Structuur
2. Gericht op eigen vaardigheden
– Coping
– Meer controle
Cognitieve gedragstherapie
• Reductie sociale angst en dwang
• Maar:
–
–
–
–
Veel tijd nodig (cogn herstructurering)
Moeite herkennen emoties en gedachten
Effect zwakt af, generalisatie?
Vooral bij aanwijsbaar niet kloppende gedachten
• Dus: ook andere therapievormen nodig!
Mindfulness
Verschillende meditatietechnieken
Lichaam
Ademhaling
Geluiden
5 tot 40 minuten
Samen onderzoeken:
Welke meditaties helpen jou?
Waar helpen ze bij?
Wanneer kun je het beste mediteren?
Associaties bij mindfulness
Filmpje
Mindfulness
• Voordelen:
– Vergt weinig sociaal inzicht en communicatie
– Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig
– Concrete oefeningen
• Nadelen:
– Men moet thuis oefenen
– Specifieke therapievorm
Onderzoek mindfulness
•
•
•
•
•
Recidiverende depressies
Angststoornissen
Psychoses
Lichamelijke aandoeningen
Preventieve werking
• Nieuw wondermiddel?
Gezonde coping
• Contact zoeken / praten
• Afleiding / ontspanning / vakantie
Maar:
• Praten en analyseren:
– Voor mensen met ASS soms juist meer stress
– Door sociale en communicatieve beperkingen
• Vakantie of paar dagen vrij:
– Geeft juist meer prikkels / belasting
• Minder soorten coping
• Meditatie zou goede vorm kunnen zijn
• Filmpje Harry werk 5-minuten oefening
Gedachten loslaten lukt niet door
hard te denken dat je
je gedachten los moet laten
Theorie
Kern: ‘Doe-modus’ en ‘zijn-modus’
Rust
Supermarkt
Doe-modus
Hoe kan ik hier weg?
Ik kan hier niet tegen
Zijn-modus
Acceptatie dat het
is zoals het is.
Rust
Ik word hier zo moe
van
Volgende week moet
ik weer..
Kan ik
fietsen
in de zijnmodus?
Helpt bij reguleren van stress
• Evenwicht prikkels opdoen en ‘ontprikkelen’
• Ontprikkelen door:
– gamen
• Meditatie-oefening geeft hersenen even rust
• Geeft ruimte voor nieuwe prikkels
• ‘Even mijn hoofd resetten’ (minder rumineren)
• Voordeel: kan overal
• Roderik
De praktijk
Groepstraining
•
•
•
•
•
•
9 wekelijkse sessies
2,5 uur
Tot 12 deelnemers
Weinig praten
Meditatie oefeningen
Dagelijks ongeveer een uur oefenen
Individueel traject
• Welk doel?
– Op het werk minder overprikkeld raken
– Minder moeite met schakelmomenten
– Spanningen reduceren
• Welke meditaties helpen daarbij?
• Wat is de juiste plek, het juiste moment?
Aanpassingen
reguliere
mindfulness
Rekening houden met taal
Voorbeelden
• Laat je armen los
• Gat in je hoofd zoals een dolfijn
• Ga met je aandacht door je linkerarm naar je
linkerhand..
• ‘Kijk’ of je kunt voelen waar…
• Luister naar de stilte
• Focus op de ruimte tussen je tenen.
• Voel je adem naar beneden gaan, naar je tenen
Training herschreven samen met
ervaringsdeskundigen
‘Mij zegt de uitdrukking
van de vrouw niets.
Verder begrijp ik niet
waar dat haar vandaan
komt, waarom het daar
zit.’
WGP project ‘test engineer’
• Philips, Reovict, Beekmans & van de Ven, GGz
Eindhoven
•
•
•
•
•
•
Rapport ‘werken naar vermogen’
10 WAJONG’ers met autisme
Testen hardware en software bij Philips
Leertraject
1 jaar als test engineer
Outplacement traject
Onderdeel: mindfulness
•
•
•
•
Groepstraining
Gericht op stressreductie
Meditaties op het werk en thuis
Werkgevers op de hoogte
Resultaten Wajong-project
Psychische en lichamelijke klachten
85
80
75
70
65
60
55
50
45
40
tijd 1
tijd 2
tijd 3
Hoog → boven gemiddeld → (boven)gemiddeld
Depressie
29
27
25
23
21
19
17
15
tijd 1
tijd 2
tijd 3
Hoog → boven gemiddeld → gemiddeld
Wat zeggen de mensen zelf?
• Gemakkelijker in te slapen
– Bij piekeren in bed: aandacht verleggen
• Makkelijker gedachten loslaten
– Bijvoorbeeld op werk
– Filmpje werk effect van mindfulness
• Minder last van geluiden
– Luisteren naar geluiden zonder erop door te
denken
• Beter grenzen aanvoelen
– Korte oefening op het werk
• Minder overgeleverd aan stress
– Filmpje Harry luistermeditatie
• Helpt bij acceptatie
– Van eigen fouten en die van anderen
• In elke groep 1 deelnemer die aangaf
geen baat te hebben
Mindfulness vergeleken met
wachtlijstgroep
• 20 cliënten mindfulness
• 21 cliënten wachtlijstgroep
• Depressie en angst (SCL-90)
• Rumineren (RMQ)
• Positief gevoel (GMS)
Depression
Anxiety
45
24
22
40
20
35
Intervention group
Control group
30
18
Intervention group
16
Control group
14
25
12
10
20
T1
T1
T2
Positive affect
Rumination
44
22
42
20
40
18
Intervention group
38
T2
Intervention group
16
Control group
36
Control group
14
34
12
32
T1
T2
10
T1
T2
Vragen?
www.mindfulnessbijautisme.nl
[email protected]