PowerPoint-presentatie - Vereniging Ambtenaar en Recht

Aansprakelijkheid werkgever
voor psychische ziekte
Vereniging ambtenaar & recht
Marlies Vegter
Bosch Advocaten
8 november 2011
Onderwerpen
• Oorzaken werkgerelateerde psychische ziekten
• Rechtspraak
• Dienstongeval en beroepsziekte
• Aansprakelijkheid en zorgplicht (7:658)
• Beroepsincident
2
Oorzaken werkgerelateerd psychisch letsel
• Schokkende gebeurtenis (agressie, ongeval)
• Angst(schade) voor ernstige ziekte
• Werkdruk, overbelasting
• Seksuele intimidatie, pesten, discriminatie
• Personeelsbeslissingen
• Bejegening
Voorbeelden uit de rechtspraak
Agressie:
• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123
– mishandeling piw’er door gedetineerde
Overval:
• Hof Den Haag, 23 december 2005, LJN: AU9629 –
overval op geldautomaat
Angstschade:
• Hof ‘s-Hertogenbosch, 6 mei 2008, LJN: BD5666
– blootstelling aan asbeststof
Werkdruk/overbelasting:
• Hof ‘s-Hertogenbosch, 9 november 2010, LJN:
BO4408 – 40-urige werkweek als norm
5
Seksuele intimidatie/pesten/discriminatie:
• Hoge Raad 27 mei 2011, LJN: BP9991 –
discriminatie Koerdische medewerker
Personeelsbeslissingen & bejegening:
• Ktr Boxmeer, 9 augustus 2011, JAR 2011/247 –
lang dienstverband, plotselinge verwijten,
wisselende standpunten over wel/geen ontslag
6
Dienstongeval of beroepsziekte
• Als ziekte/ongeval in overwegende mate zijn
oorzaak vindt in de aan de ambtenaar opgedragen
werkzaamheden of de bijzondere omstandigheden
waaronder deze moesten worden verricht
• En niet is te wijten aan eigen schuld of
onvoorzichtigheid
7
Psychische ziekte
• Bij psychische ziekten eist de CRvB dat de
werkzaamheden of de werkomstandigheden
objectief een buitensporig karakter hadden
• Daarna wordt naar causaal verband gekeken
• Achtergrond: zeker stellen dat ziekte door het werk
komt, ook omdat niet aan zorgplicht wordt getoetst
8
Buitensporig
• CRvB 28 april 2011, LJN: BQ4125, TAR 2011/123
– mishandeling piw’er door gedetineerde
• CRvB 23 maart 2006, TAR 2006/90, LJN: AX1651
– gepeste politieman
• CRvB 14 oktober 2010, LJN: BO1879 vliegsensatie
9
• Toetsing aan buitensporigheid komt in feite neer op
toetsing aan de zorgplicht. Erkent de CRvB ook
met zoveel woorden
• Terecht in zaken over doorbetaling loon, maar niet
bij toetsing aan de norm van 7:658 BW
• In de praktijk waarschijnlijk vergelijkbaar resultaat
als civiele rechter
10
Vereisten (fout)aansprakelijkheid
• Schending zorgplicht door werkgever
• Schade, d.w.z. letsel/arbeidsongeschiktheid
• Causaal verband schade en schending zorgplicht
• Geen eigen schuld werknemer
11
Bewijslastverdeling
• Werknemer moet bewijzen dat hij schade heeft
geleden door het werk
• Daarna moet de werkgever bewijzen dat hij zijn
zorgplicht heeft nageleefd.
• Soms omkering bewijslast als werknemer
schending zorgplicht kan bewijzen + dat verband
tussen klachten en werk aannemelijk is
12
Eigen schuld
• Opzet of bewuste roekeloosheid
• Alles-of-niets systeem
• Strikte invulling: zie Pollemans/Hoondert
13
Proportionele aansprakelijkheid
• Als causaal verband tussen werk en letsel niet
volledig vastgesteld kan worden
• Omstandigheden die voor rekening van werknemer
kunnen komen: roken, bepaalde genetische aanleg,
burn-out door prive-omstandigheden e.d. (Isala
klinieken)
14
Zorgplicht algemeen
• Geschreven verplichtingen (Arboregelgeving,
Arbeidstijdenwet)
• Ongeschreven verplichtingen:
- onderzoeksplicht
- optimaal veiligheidsniveau
- Kelderluikcriteria
15
Zorgplicht werkgever bij psychische ziekten
• Artikel 3 lid 2 Arbowet => beleid gericht op
voorkoming en, indien dat niet mogelijk is,
beperking van psychosociale arbeidsbelasting
(PSA)
• PSA = de factoren seksuele intimidatie, agressie en
geweld, discriminatie, pesten en werkdruk die
stress teweeg brengen
16
Algemene preventieve maatregelen
• Technische voorzieningen (noodknop, camera’s)
• Voorlichting geven
• Beleid ontwikkelen en uitdragen
• RI&E en Plan van Aanpak
• Training en instructie werknemers, bijv. op het
gebied van agressie/geweld
• Aanstellen van een vertrouwenspersoon
• Klachtenregeling
• Opvangprotocol
• Toezien op naleving regelingen
• Functioneringsgesprekken
18
Maatregelen in concrete situatie: wanneer?
• Als het risico op ziekte kenbaar is of hoort te zijn
• Dus als iemand een reële klacht heeft en/of risico
uit de omstandigheden blijkt
• Vgl. Hof Den Haag, 27 sept.
2011, JAR 2011/276 (Rivas);
Hof Amsterdam, 20 sept. 2011
JAR 2011/274 (Abn Amro)
Welke maatregelen?
Op het individu gericht
(bijv. cognitieve therapie)
of organisatorische
maatregelen
20
• Beter maatregelen die niet blijken te werken dan
geheel geen maatregelen
• Beleid bijstellen
• Opvang & nazorg
21
Uitgangspunten opvang & nazorg
• Eerste opvang: koffie en aandacht
• Opvang door deskundige?
• Vrijwillige of verplichte opvang?
• Contact houden door leidinggevende
• Tijdelijk verlof
• Zo nodig doorverwijzen naar professionele hulp
22
Rechtspraak
• Is er een protocol, dan dat minutieus volgen. Vgl.
Hof A’dam 28 juni 2011, LJN: BR4836 (NS)
• Regelmatig contact, traumabegeleiding: Ktr
Boxmeer, 2 aug. 2005, JAR 2005/194 (speelhal)
• Idem: CRvB 1 juli 2004, TAR 2004/141
(mishandelde medewerker Sociale Dienst)
23
Beroepsincident
• Volledige schadevergoeding
• Een dienstongeval of beroepsziekte voortvloeiend
uit een gevaarzettende situatie die rechtstreeks
verband houdt met de uitvoering van een taak
waaraan de ambtenaar zich vanwege zijn
specifieke functie niet kan onttrekken
• Rechtspraak?
24
Vondelstraat 54
1054 GE Amsterdam
Telefoon +31 (0)20 589 04 44
Mobiel +31 (0)6 380 077 71
Fax +31 (0)20 685 02 31
E-mail [email protected]
Website www.boschadvocaten.nl