Kleuterparticipatie

Nascholing VCLB
Koepel oktober 2009
Kleuterparticipatie als
kansenbevordering
Een overzicht van de maatregelen
Luc Driesmans
1
kleuterparticipatie





Omschrijving KP
Een gelijke kansenoffensief
Veldspelers
Een goedgevulde CLB-korf
Toekomstplannen
2
Omschrijving KP
 Waarom aandacht aan KP:





KA leerlingen starten met een achterstand
Cumuleren onderwijsachterstand
Niet bereikt door voorschoolse opvangdiensten
Latere of niet deelname aan kleuteronderwijs
Onregelmatige deelname aan kleuteronderwijs
3
Omschrijving KP
 Elk kind zo vroeg, zo regelmatig mogelijk en
op tijd naar de kleuterklas
 Pedagogische stimulansen
 Intensieve begeleiding
 Georganiseerde structuur
risico op achterstand en achterstand neemt af

Aanvulling VCLB: aanwezige kleuters optimaal laten
participeren
4
Een gelijke kansenoffensief










Gegevensverzameling
Verbeterde instaplestijden
Inschrijvingsrecht
Extra zorguren ifv kleuterparticipatie
GOK-ondersteuning en GOK +
Focus op taal via tweede lijnsondersteuning
Engagementsverklaring ouders-school
Toelatingsvoorwaarden eerste leerjaar
Anderstalige nieuwkomers
Wegwerken financiële drempels
Gegevensverzameling
 inschatting ernst problematiek en doelgerichte
acties ondernemen
 Opsporen niet ingeschreven kleuters
 Vergelijk rijksregister en inschrijvingen onderwijs
 Tweemaal per jaar namen aan Kind en Gezin
 K & G onderneemt acties en geeft feedback aan
LOP of gemeente
Cijfergegevens 2007-2008
Niet ingeschreven kleuters 2007-2008
Geboortejaar
Overzicht
2002
2003
945
1,51%
Antwerpen
2004
1047
1,67%
2005
1599
2,47%
Totaal
754
7,23%
4345
2,17%
299
361
496
140
1296
Dendermonde
1
2
10
7
20
St-Niklaas
6
13
27
11
57
Menen
8
10
4
1
23
Turnhout
6
8
6
6
26
Halle
6
6
7
8
27
Diest
1
3
3
0
7
23
23
46
16
108
Leuven
Gegevensverzameling
 Zendingen aanvang 2008-2009 geven nog 2258
niet ingeschreven kdn van schooljaar 2007-2008





Antwerpen: 934
Limburg: 192
O-Vl: 265
Vl-Brabant: 648
W-Vl: 219
 Cijfers overschatting?
 Ontbreken van inschrijvingen joodse, Franstalige of
internationale scholen?
Extra zorguren: 2007-2008
 zorg+ uren op SG niveau
 Opdracht: uitwerken beleid
 Suggesties tot opdrachtinvulling
 Alertheid afwezige kleuters
 Contacten leggen ouders
 Acties om ouderbetrokkenheid te vergroten en
kleuterparticipatie te bevorderen
 Info verzamelen over doelgroep
 Contacten met CLB, K&G, LOP,…
Extra zorguren: 2008-2009
 Geïntegreerde zorgenveloppe SG
 Doel: geïntegreerd beleid uitwerken en
aanspreekpunt voor externen inzake
kleuterparticipatie
 Praktijk: heel divers maar vaak zijn uren gewoon
verdeeld over scholen zonder expliciete aandacht
aan kleuterparticipatie?
GOK-ondersteuning en GOK+
 Derde GOK-cyclus





Drie jaren cyclus
School met min 10 % Gok-kinderen
Aanmaken van een actieplan
2009-2010: tussentijdse evaluatie en bijsturing
2010-2011: inspectie
 GOK+




Kleuterscholen vanaf 40% GOK-kinderen
Ondersteuning en begeleiding onderwijskansarme kleuters
Ambt van kleuterleidster
Vrij aan te wenden in kleuterschool maar ifv gelijke
onderwijskansen en kleuterparticipatie
Focus op taal: tweede
lijnsondersteuning
 LOP-gemeenten met 25 % GOK-leerlingen
 Vergelijkbaar met
 Rand en taalgrensgemeente en brede rand rond Brussel
 Brussel heeft VBB
 Extra onderwijsbegeleiders
 Begeleiden van kleuteronderwijzers ifv
pedagogisch didactisch handelen
 Taalgericht: TV, omgaan met taaldiversiteit,
differentiëren op klasniveau, positief waarderen
van eigen taal kleuters, taalbeleid
 Ook aandacht aan ouderparticipatie
Engagementsverklaring oudersschool
 Vanaf 2010-2011
 In schoolreglement
 Wederzijdse afspraken rond 4 thema’s:
 inzake oudercontact
 Inzake individuele begeleiding
 Inzake voldoende aanwezigheid, ook
kleuters
 Positief staan tav onderwijstaal school
 Ouderkoepels werken ideeën uit
Toelatingsvoorwaarden eerste
leerjaar
 6 jaar voor 1 januari van lopend schooljaar
 Vanaf 2010-2011:
 220 halve dagen aanwezigheid in
kleuteronderwijs
 Of
 slagen in taalproef afname CLB
Wegwerken financiële drempels
 Schooltoelage voor kleuters
 Forfaitair bedrag: 82,16 euro
 Gekoppeld aan aanwezigheid
 Geen recht indien 2 jaar op rij niet voldaan aan
aanwezigheid
=> terugvordering
 Jongste kleuters
Schooltoelage kleuters
 Aanwezigheidsvereisten
 2,5 tijdens het jaar waarin schooljaar begint: 100
halve schooldagen
 3 tijdens het jaar waarin schooljaar begint: 150 halve
schooldagen
 4 tijdens het jaar waarin schooljaar begint: 185 halve
schooldagen
 5 tijdens het jaar waarin schooljaar begint: 220 halve
schooldagen
 6 of meer tijdens het jaar waarin schooljaar begint: max
29 halve dagen ongewettigd afwezig.
Wegwerken financiële drempels
 Kostenbeheersend onderwijs:
 Gratis voor ontwikkelingsdoelen
 Scherpe maximumfactuur voor verlevendiging
onderwijs: 20 euro per jaar
 Maximumfactuur voor meerdaagse uitstappen: o
euro
 Wel bijdrageregeling voor bvb diensten zoals
opvang, drankjes ed
 Basiskosten voor ouders zoals bvb boekentasje
Wegwerken financiële drempels
 Llnkenmerken als financieringsindicator in gewoon
onderwijs




Culturele bagage: moeder geen diploma sec.ond
Financiële draagkracht: schooltoelage
Sociaal kapitaal: lln uit kansarme buurt
Cultureel en thuiskapitaal: thuistaal niet Ned.
 BaO nu 14 % van werkingstoelage en in 2017 15,5%
Anderstalige nieuwkomer
 Alle voorwaarden voldoen:
• 5 jaar of ouder
• Niet Nederlands als thuis- of moedertaal hebben
• Onvoldoende onderwijstaal beheersen
• Max 9 maanden ingeschreven zijn in S met Ned
ondtaal
• Max 1 jaar ononderbroken in B verblijven
 Ook kinderen uit open asielcentra (enkel
leeftijdsvoorwaarde)
Mogelijke veldspelers






Kind & Gezin
SG via geïntegreerde zorgenveloppe
Reguliere onderwijsbegeleiders en GOK-begeleiders
Tweede lijnsbegeleiders, rand, VBB
LOP en/of gemeente
CLB



Gemeente: flankerende projecten, onderwijsdiensten
Ouderkoepels
Zelforganisaties – federaties allochtonen- SOW-…
Kind en Gezin
 kindleeftijd 15 maanden:
 Informeren over belang kleuteronderwijs
 Bereik 75 % van gezinnen
 Kleuterparticipatie in 35 % contacten aan bod
 Kindleeftijd 24 maanden:
 Informeren en sensibiliseren ifv instap en besluitvorming
 Bereik 51 % van gezinnen
 Kleuterparticipatie in 60 % van contacten
 Kindleeftijd 30 maanden:
 Informeren en sensibiliseren instap en voorbereiding
kleuterschool
 Bereik 31 % van gezinnen
 Geen registratie ivm % kleuterparticipatie in contacten
Kind & Gezin
 Niet ingeschreven kleuters
 Actie vanaf 36 maanden
 Gekende kleuters (contact na 15 mnd): huisbezoek
 Gekende kleuters (contact voor 15 mnd):
 een kaart van K & G
 ouders kunnen zelf HB vragen
 Niet gekende ouders: kaart van departement
onderwijs
 Ouderbijeenkomsten: ‘De kleuterschool, komt jouw
kleuter ook?’ oa inloopteams, in samenwerking met
partners zoals CLB
Kind & Gezin
 Materialen:
ABC boekje (katern kleuteronderwijs)
Schoolkieswijzer
Kaartje K & G
Bronnenboek: ‘De kleuterschool, komt jouw
kleuter ook?’
 Startersboekje (departement)




LOP
 Afspraken maken inzake kleuterparticipatie
 Sensibiliseren van ouders en school
 Gegevensverzameling
 Informatiedoorstroming
 Ontwikkelen van materiaal
 Afspraken met K&G, feedback
 Afspraken met SOW
 Bijkomende engagementen inzake taal
Gemeente
 Decreet flankerend onderwijsbeleid: “lokale
besturen werken mee aan maatregelen die leiden
tot een veralgemeende deelname van kleuters aan
onderwijs”.
 Indien geen LOP
 Terugkoppeling van info K & G
 Regiefunctie
Een goed gevulde CLB-korf
 GOK-ondersteuningsbeleid
 De school betrekt in het ontwikkelen en realiseren van haar
doelstellingen het CLB waardoor zij wordt begeleid en de
voorziene pedagogische begeleiding
(cfr GOK-decreet en omzendbrieven GOK)
 Het beleidsplan (BB) omvat de afspraken omtrent het
gelijke kansenbeleid bedoeld in het decreet van 28 juni
2002 betreffende GOK-I, voor zover het centrum en de
school extra OE kregen
(cfr CLB-decreet)
Een goed gevulde CLB-korf
 Kleuterparticipatie:
 Sensibiliseren mbt belang kleuteronderwijs
 Afspraken maken ivm opvolging en begeleiding van
onregelmatige schoolbezoekers
 Opvolging en begeleiding onregelmatige schoolbezoekers
 Samen met school zoeken naar goede
afwezigheidsregistratie, signaaldetectie, opvolging
 Aanklampend en motiverend werken naar deze doelgroep
 Draaischijf tussen onderwijs, welzijnsveld en
gezondheidssector
 Doorverwijzen individuele dossiers
 Netwerkvorming
 Opzetten van structurele samenwerkingsvormen
 Taaltoetsafname
Een goed gevulde CLB-korf
 CLB BVR: Leerlinggebonden aanbod
 Anderstalige nieuwkomers:
 Actief aanbieden van onthaal, vraagverheldering, informatie
en advies met het oog op de instap in het onderwijs en
studiekeuze
 Aanvullend op de inspanningen van de school
start het centrum een traject op voor leerlingen
in het kleuteronderwijs van wie de ontwikkeling
en het leerproces ernstig bedreigd worden door
hun beperkte aanwezigheid
Een goed gevulde CLB-korf
 CLB BVR: Schoolondersteuning
 Participatie aan projecten op school gericht op
het beleid rond prioritaire doelgroepen
 Het centrum ondersteunt de school bij projecten,
geïnitieerd door de school of het centrum, die als
doel hebben groepen van lln die leerbedreigd zijn
door hun sociale achtergrond of hun leefsituatie,
maximaal kansen te bieden binnen het
onderwijs. Daarvoor werkt het centrum samen
met de ouders, de leerlingen en hun
maatschappelijke omgeving;
Toekomstplannen KP: beleidsnota
onderwijs?

Schoolteam en CLB het best geplaatst om ouders aan te spreken
over het belang van geregelde aanwezigheid kleuters. Starterspakket
kan hen hierbij helpen.

In samenwerking met LOP en gemeenten ouders sensibiliseren. Ook
inschakelen K& G om te signaleren en te sensibiliseren.

Om de kleine groep niet ingeschrevene te bereiken samenwerking K
& G versterken via protocol.

Koppeling schooltoelage en aanwezigheid.

Toelatingsvoorwaarde eerste leerjaar en taalproef via CLB.

Omkadering kleuteronderwijs uitbreiden. Meer aandacht aan zorg bij
allerkleinsten. Ook kwaliteit en locatie voor- en naschoolse opvang
bespreken.