Curry plant Recept: stoven in soepen en vleesgerechten Dracht voor

Curry plant
De kerrieplant (Helichrysum italicum) is een kruidachtige plant uit de familie van de samengesteldbloemigen.
De plant heeft grijs/zilveren bladeren, geurende gele bloemen en wordt tot 60 cm hoog. De plant komt van nature
voor in het Middellandse Zeegebied, en groeit op droge, rotsachtige of zandgrond. De plant heeft zwavelgele
bloemen en bloeit lang door tot september.
De kerrieplant houdt van een zonnige en droge standplaats. Geef niet te veel meststoffen, anders gaat de plant te
weelderig groeien en verandert zijn mooie grijze kleur in groen. Snoei de plant na de bloei terug (septemberoktober), anders krijg je een warrige losse plant. Je kan doorlopend takjes afplukken voor gebruik.
Tijdens strenge winters is het aangewezen de plant af te dekken. Indien je sterk wil terugsnoeien, doe je dit best
in het voorjaar.
Recept: stoven in soepen en vleesgerechten
Het kruid geeft een lichte kerriesmaak aan een gerecht. In de Nederlandse keuken stooft men delen van de
kerrieplant mee in soepen en vleesgerechten.. Voor het eten wordt het blad van de kerrieplant verwijderd, omdat
de maag erdoor van streek kan raken.
Dracht voor: parelmoervlinder
Parelmoervlinder (klein)
De kleine parelmoervlinder (Issoria lathonia) is een dagvlinder uit de familie Nymphalidae, de vossen,
parelmoervlinders en weerschijnvlinders.
Uiterlijk: De kleine parelmoervlinder is een opvallende vlinder door de spiegels op de onderkant van zijn
vleugels. De vorm van de 19-23 mm brede vleugels is een beetje hoekig. De bovenkant van de vleugels toont
een stippenpatroon. De snelgroeiende rups wordt tot 3 cm lang. Zijn lijf is zwart met veel kleine lichte plekken.
Hierboven komen oranjebruine getakte stekels.
Voedsel: De rups van de kleine parelmoervlinder kent alleen viooltjessoorten als waardplant. Het duinviooltje in
de duinen en het driekleurig viooltje en het akkerviooltje in het binnenland genieten hierbij de grote voorkeur.
Deze viooltjes staan vaak in droge en schrale (duin)graslanden. Daarnaast kan de rups ook worden aangetroffen
op Viola calcarata, maarts viooltje, Viola lutea en Viola biflora. De voornaamste nectarbronnen voor de vlinder zijn
driekleurig viooltje, jacobskruiskruid, kattenstaart, koninginnenkruid, slangenkruid, vlinderstruik en watermunt. De
vlinder is hierin echter niet kieskeurig en bezoekt ook zo'n dertigtal andere plantensoorten, waaronder
helichrysum-soorten. Deze voedselplanten staan meestal in nattige, moerasachtige terreinen.
Voor het overleven heeft deze vlinder beide terreinen in de nabijheid van elkaar nodig. Ze heeft eveneens
onbegroeid terrein nodig om te zonnen. De eitjes worden door het vrouwtje één voor één op de onderzijde van
het viooltjesblad afgezet. Het verpoppen gebeurt in een los spinsel vlak bij de grond. Er zijn drie generaties per
jaar: begin april, in juni en de laatste in september en begin oktober. Deze generaties kunnen samenvallen. De
laatst generatie overwintert als rups op de waardplant. De zomergeneratie is vaak iets groter dan de
lentegeneratie. Het aantal generaties per jaar kan ook twee of vier zijn. De vliegtijd is van maart tot en met
oktober.
Voorkomen: De vlinder komt in Midden- en Zuid-Europa voor en Zuid-Scandinavië. Ze ontbreekt op de
Middellandse Zee-eilanden, maar komt wel voor op Sicilië. De Kleine parelmoervlinder heeft een voorkeur voor
droge, bloemrijke graslanden maar wil ook wel zwerven. Ze komt niet voor in Ierland en Groot-Brittannië (al steekt
ze incidenteel wel over vanuit Frankrijk). Buiten Europa komt ze voor in Noordwest-Afrika, Centraal-Azië, en via
Noord-India tot in Zuid-China. Vanaf zeeniveau tot 2500 meter hoogte in berggebieden kan zij worden
aangetroffen. In Vlaanderen komt ze sinds begin ’90 alleen aan de kust voor, op een beperkte populatie in de
Westhoek na. Ze staat op de Vlaamse Rode Lijst dan ook gekenmerkt als met uitsterven bedreigd. Ze is echter in
2004 onverwachts opgedoken in Vlaams Limburg: ruim 120 waarnemingen. In Nederland is haar verspreiding
beperkt tot de duinen, al komt ze ook verspreid voor op de zandgronden landinwaarts op de Veluwe en in ZuidLimburg. In Nederland staat hij als kwetsbaar op de rode lijst.
Parelmoervlinder (groot)
De grote parelmoervlinder (Argynnis aglaja) is een vlinder uit de familie Nymphalidae, parelmoervlinders en
weerschijnvlinders.
Uiterlijk: De grote parelmoervlinder is een relatief grote vlinder met een vleugellengte van 23 tot 29 mm. Het
zwarte lijf heeft een duidelijke rij rode vlekken langs de flanken. Ook de kop en de getakte doorns zijn zwart. De
onderkant van de vleugels is overwegend mosgroen met zilverkleurige vlekken.
Voedsel: De rups kruipt direct nadat hij in de zomer uit het ei kruipt in een strooisellaag rondom de waardplanten.
Hier overwintert hij. In de hierop volgende lente groeit hij tot een lengte van 4 cm. Rupsen zijn aan te treffen van
augustus tot en met mei. De rupsen van de grote parelmoervlinder voeden zich met het ruig viooltje Viola hirta,
hondsviooltje V. canina, moerasviooltje V. palustris, of andere soorten viooltjes, en de adderwortel. Ook is hij
waargenomen op sint janskruid. De grote parelmoervlinder vliegt jaarlijks in 1 generatie. De vliegtijd loopt van
eind mei of begin juni tot eind augustus, waarbij het hoogtepunt valt in de tweede helft van juli.
Voorkomen: De vlinder heeft een voorkeur voor bloemrijke graslanden en is wijdverbreid in heel Europa, met
uitzondering van de eilanden in de Middellandse Zee, maar wel op Sicilië. In de bergen komt ze voor op hoogten
tot 2200 meter. De grote parelmoervlinder is in Nederland bedreigd, in België is ze sinds 1971 uit Vlaanderen
verdwenen, in Wallonië is ze kwetsbaar. In 2015 werd de soort opnieuw waargenomen in Vlaanderen.
Dracht voor: weerschijnvlinder
Grote weerschijnvlinder
De grote weerschijnvlinder (Apatura iris) is een vlinder uit de familie Nymphalidae, de vossen, parelmoervlinders
en weerschijnvlinders.
Uiterlijk: De grote weerschijnvlinder is een relatief grote vlinder met een vleugellengte van 31 tot 40 mm. De
vleugels van het mannetje vertonen bijzondere structuurkleuren door iriseren. Dit betekent dat de vleugels
naargelang de invalshoek van het zonlicht, kunnen verkleuren van bruin naar een prachtige blauwe kleur. De
vleugels van het vrouwtje hebben dit niet en zijn bruin.
Voedsel: De vlinders drinken het sap van rottende vruchten, bloedende bomen, mest en zelfs dode dieren.
Helichrysum-soorten zijn waardplant van verschillende weerschijnvlinders.
Voorkomen: De vlinder heeft een voorkeur voor vochtige loofbossen en komt voor in Centraal- en ZuidoostEuropa. Deze in Nederland zeldzame vlinder heeft in 2007 zijn areaal richting Flevoland uitgebreid. De vliegtijd is
van juni tot en met augustus. Er is jaarlijks één generatie.
Weerschijnvlinder (kleine)
De kleine weerschijnvlinder (Apatura ilia) is een vlinder uit de familie Nymphalidae, de vossen, parelmoervlinders
en weerschijnvlinders.
Uiterlijk: De vlinder heeft een spanwijdte van 55 tot 60 millimeter. Bij de mannetjes is door iriseren een paarse
gloed op de vleugels te zien. Bij de vrouwtjes ontbreekt deze en zijn de vleugels bruin.
Voedsel: De vlinder drinkt het sap van rottende planten en overrijpe vruchten. Waardplanten van de rups zijn
onder andere ratelpopulier, witte abeel, zwarte populier, schietwilg en boswilg. De rups overwintert in een
gesponnen weefsel aan een tak en verpopt aan het eind van het voorjaar. De vlinder is te vinden in vochtige
loofbossen bij poeltjes of op mest van runderen. De vorm van de rups is vrij bijzonder, het lijkt net een groene
naaktslak.
Voorkomen: Het is een soort die in Nederland en Vlaanderen als dwaalgast kan worden aangetroffen, in
Nederland gebeurde dat voor het laatst in 2011 bij Maastricht. Daarvoor waren de laatste waarnemingen in 1994
met een exemplaar in Simpelveld en tweede exemplaar in de Millingerwaard, een natuurgebied ten westen van
Millingen aan de Rijn. In Wallonië komt de kleine weerschijnvlinder nog zeldzaam voor in de zuidelijke provincies.
De vliegtijd is juni en juli. In Centraal en Zuid-Europa is de soort niet bedreigd. In dat gebied kan een tweede
generatie voorkomen die vliegt in augustus en september.
Waard voor: honingbij
De honingbij (Apis mellifera) is een vliesvleugelig insect uit de familie bijen en het geslacht honingbijen (Apis). De
honingbij is de bekendste bijensoort vanwege het algemene voorkomen en de grote aantallen exemplaren. De
honingbij wordt gewaardeerd door de mens vanwege de belangrijke rol als bestuiver van vele plantensoorten
zoals fruitbomen. Daarnaast is de honingbij de belangrijkste leverancier van verschillende natuurproducten zoals
honing, bijenwas, koninginnengelei en propolis. De honingbij wordt door mensen op grote schaal in kunstmatige
bijenkorven gehuisvest voor productiedoeleinden. De honingbij wordt echter ook bedreigd door de mens en vele
bijenvolken zijn verdwenen. Belangrijke oorzaken zijn verschillende vermoedelijk bijenparasieten en insecticiden,
maar veel is onbegrepen. Omdat de honingbij een van de best bestudeerde insecten is, is veel bekend over het
complexe gedrag en het al even complexe kliersysteem dat daarbij een rol speelt. De honingbij is niet de enige
bestuiver, maar vanwege het wereldwijde voorkomen en de grote aantallen is de honingbij een van de
belangrijkste bestuivers van bloeiende planten.
Uiterlijk: Bijen hebben net als alle insecten een in drieën verdeeld lichaam, een kop of caput, een borststuk of
thorax en een achterlijf of abdomen. Hierbij is elk deel weer onderverdeeld in segmenten waarvan sommige
lichaamsuitsteeksels dragen. De kop heeft aan de bovenzijde twee antennes die dienen als tastorgaan en aan de
onderzijde in de monddelen gelegen. Het borststuk bestaat uit drie segmenten die gefuseerd zijn maar de drie
delen zijn te herkennen aan de positie van de poten en vleugels. Het achterlijf is het grootst en draagt alleen aan
de achterzijde aanhangsels, deze vormen de angel van de vrouwtjes.
De honingbij heeft een duidelijke lichaamsbeharing, vooral het borststuk en de bovenzijde van de kop zijn
voorzien van een dichte en lange beharing. Ook op de rest van de kop en op het achterlijf zijn vele haartjes
aanwezig. De lichaamsbeharing dient om warmte vast te houden en speelt een rol in het kunnen overleven van
strenge winters.
De honingbij is een insect dat polymorfie vertoont. Dit betekent dat er binnen de soort verschillende
verschijningsvormen zijn, deze worden wel de kasten genoemd. De meeste exemplaren zijn werksters die altijd
vrouwelijk zijn, ook komen een deel van het jaar darren, mannetjes, voor en de belangrijkste bij in het nest is de
moer of koningin. De drie verschijningsvormen zien er iets anders uit, de darren zijn het eenvoudigst te
herkennen aan veel grotere ogen. De vrouwelijke werksters en de moer zijn lastiger uit elkaar te houden als ze
door de korf kruipen. De moer is namelijk niet veel groter dan de werkster, wel is het achterlijf duidelijk iets langer.
Voorkomen: De honingbij is een over de gehele wereld voorkomend insect. Er zijn veel soorten honingbijen: ook
tegenwoordig verschilt de soort die bijvoorbeeld in Egypte voorkomt, van die van de in Nederland gehouden bijen.
In het algemeen zijn de bijen uit het Midden-Oosten lichter van kleur, zijn ze veel feller en steken ze dus ook
sneller. Hun zwermlust is enorm terwijl de honingopbrengst per volk vrij gering is. In de westerse landen heeft de
bijenteelt door de eeuwen heen een grote perfectie bereikt: de bijen die in Europa door imkers worden gehouden
zijn veel tammer, steken minder snel en maken grote volken. De opbrengst in Nederland bedraagt ongeveer 30
kilo honing per volk per jaar. In landen met een beter klimaat en een goede bijenteelt (bijvoorbeeld Australië)
brengen volken wel 200 tot 300 kg per jaar op. Vooral ook de productie van bijenwas heeft vanaf de tijd van Karel
de Grote in Europa bijgedragen aan de ontwikkeling van de bijenteelt. Vooral in de kloosters werd het imkervak
uitgeoefend: de was werd voor het maken van kaarsen gebruikt.
De ondersoorten van de honingbij hebben verschillende verspreidingsgebieden. De nominale soort Apis mellifera
mellifera is de bekendste ondersoort en heeft de grootste verspreiding binnen Europa. Deze soort wordt de
Europese zwarte bij genoemd en gedijt het best in het noorden van Europa, inclusief België en Nederland. Het
verspreidingsgebied van deze ondersoort loopt van de Pyreneeën tot in de Oeral en noordelijk tot zuidelijk
Scandinavië. Andere bekende ondersoorten zijn Apis mellifera iberica die te vinden is op het Iberisch Schiereiland
en Apis mellifera carnica uit de Balkan.
Bestuiving: Bijen produceren honing en was, dat is echter niet hun belangrijkste rol. Zij bestuiven de bloemen
van alle planten die zij bezoeken. Daarom zien we vaak bij fruittelers bijenkasten. Doordat de bloemen bestoven
worden, zullen er meer en betere vruchten aan de bomen groeien. Het bijzondere van de honingbij is dat zij
plantvast is. Dat wil zeggen een bij vliegt altijd maar op één soort plant, pas als de bloemen van die plant geen
nectar meer geven zoekt zij een andere plant. Op deze wijze ontstaat altijd een bestuiving met het stuifmeel van
dezelfde soort plant. Tijdens de vlucht blijft het stuifmeel tussen de haren zitten. De achterpoten met de
stuifmeelkorfjes laat de bij tijdens het vliegen losjes omlaag hangen.
De honingbij komt overal voor waar bloeiende planten groeien die afhankelijk zijn van de bestuiving door dieren.
Dit is zelfs om te draaien; van bestuiving afhankelijke planten kunnen niet overleven in streken waar geen
insecten zoals bijen kunnen leven. De honingbij komt voor in vrijwel alle mogelijke leefomgevingen, alleen op
plaatsen waar het te koud is of juist te warm komt de soort niet voor. De enige uitzondering vormen
dichtbegroeide bossen, hier zijn te weinig bloeiende planten voor de honingbij.
Uit een studie in 2014 is gebleken dat het Europese beleid op het gebied van biobrandstoffen en het
gemeenschappelijk landbouwbeleid door de teelt van andere gewassen zoals koolzaad en zonnebloemen een
aanzienlijk tekort aan bestuivingsbijen veroorzaakt. Door het minder aanwezig zijn van vlinderbloemigen, klokjes
en korenbloemen in het landschap neemt ook de populatie af van de bijensoorten die dit als hoofdvoedsel
hebben.
Waard voor: hommel
Uiterlijk: Hommels zijn kleurige, harige en vaak fors gebouwde sociale insecten, die ook bij lagere temperaturen
vliegen. Ze kunnen hun vleugelspieren niet alleen gebruiken om te vliegen, maar door hun vleugels 'los te
koppelen', gebruiken ze dezelfde spieren om op te warmen. Hierdoor kunnen ze bij lagere temperaturen vliegen
dan andere hymenoptera (vliesvleugeligen). Hommels hebben drie, in grote gelijke cubitaalcellen (bijen hebben er
twee), de drie ocelli (enkelvoudige ogen) staan in een lijn en niet in een driehoek.
Door de verschillende kleuren lijkt identificatie gemakkelijk, bij hommels komen echter kleurafwijkingen veelvuldig
voor. In dit overzicht zijn ook de parasitaire koekoekshommels (Psithyrus) opgenomen. Van koekoekshommels
worden vaker darren waargenomen dan vrouwelijke exemplaren. Van een aantal hommels is naast de
lichaamslengte van de vrouwelijke (werkster) en mannelijke (dar) exemplaren ook de grootte van de koningin
opgenomen. De grootte van de werksters kan gedurende het seizoen sterk variëren. Het nest wordt gemaakt van
was, die de vrouwelijke exemplaren uit speciale klieren produceren. Ze bouwen daarvan broedcocons waarin de
koningin het eitje legt. Het hommelnest wordt in het voorjaar gebouwd door de koningin, later wordt deze taak
overgenomen door de werksters. De koningin hoeft dan alleen nog maar eitjes te leggen. Aan het einde van het
seizoen worden nieuwe koninginnen geboren, die vervolgens uitvliegen om, na bevruchting, ergens alleen te
overwinteren. De rest van het volk gaat dood.
Voorkomen: In Nederland komen 31 verschillende soorten hommels voor, waarvan enkele nog niet worden
beschouwd als gevestigd. Sommige soorten zijn sterk in aantal achteruit gegaan, zoals de gele hommel (Bombus
distinguendus). Van andere soorten is niet goed bekend hoe het met ze gaat, zoals de heidehommel (Bombus
humilis), die moeilijk is te inventariseren. In Nederland zijn verschillende soorten al lange tijd niet meer
waargenomen en worden beschouwd als uitgestorven. Voorbeelden zijn de soorten (met jaar van laatste
waarneming): boloog (Bombus confusus, 1942), de Limburgse hommel (Bombus pomorum, 1948) en de
waddenhommel (Bombus cullumanus, 1953).
Bestuiving: In koudere klimaten zijn hommels zeer belangrijke bestuivers, omdat ze ook bij lage temperaturen
nog vliegen, dit in tegenstelling tot de meeste andere bijen. In heel warme streken zoals grote delen van Afrika en
in Australië komen geen hommels voor. In Nieuw-Zeeland werd in het verleden rode klaver ingevoerd als voedsel
voor het vee van de kolonisten. Omdat rode klaver een bloem heeft waarbij de nectar diep in de kroonbuis zit,
konden de van nature voorkomende bijen de planten echter niet bestuiven. Op advies van Charles Darwin
werden rond 1880 hommels ingevoerd waarna het probleem was opgelost. Alleen de uitrolbare tong van een
hommel kan rode klaver bestuiven. Ook in Denemarken en Frankrijk worden gekweekte hommels ingezet voor
het bestuiven van rode klaver.
Hommels worden tegenwoordig gefokt voor de bestuiving van verschillende planten. De aardhommel wordt in
Europa gebruikt om tomaten, te bestuiven, in andere werelddelen worden hiervoor andere hommelsoorten
gebruikt. Andere gewassen die door hommels worden bestoven zijn: paprika, aubergine, courgette, meloen,
aardbei, framboos en aalbes in kassen.
Bij tomaat, paprika en aubergine worden de hommels bijgevoerd met suikerwater, omdat de bloemen geen nectar
produceren. Bij deze laatste drie soorten, die allemaal behoren tot de nachtschadefamilie (Solanaceae), zijn de
helmhokjes buisvormig met een opening aan één kant. De gladde stuifmeelkorrels zitten stevig vast in de
helmhokjes. Hommels zijn goede bestuivers van deze planten omdat ze met de bovenkaken (mandibels) en
klauwtjes aan de poten de bloem kunnen vastpakken en door de borstspieren snel te bewegen de meeldraden
laten trillen om zo de stuifmeelkorrels uit de helmhokjes te laten vallen. Dit wordt in het Engels 'buzz pollination'
genoemd, wat vrij vertaald 'zoembestuiving' betekent.
Bij komkommerkruid kunnen alleen hommels op deze manier het stuifmeel uit de helmhokjes krijgen. De vallende
korrels plakken aan hun elektrostatisch geladen lijf. Vervolgens kunnen zij met hun poten het stuifmeel
verzamelen in hun korfjes. Een hommel neemt ook sneller genoegen met stuifmeel als er geen nectar aanwezig
is. Ook verlaat een hommel niet zo gauw de kasruimte, in tegenstelling tot een bij.
Hommels zijn over het algemeen niet zo efficiënt als bijen als het gaat om het bestuiven van bloemen. De
volkeren zijn aanmerkelijk kleiner en hommels eten ook stuifmeel van onrijpe bloemen waardoor deze niet goed
bestoven worden. Wanneer de nectar te diep in een bloem verborgen is bijt de hommel een gaatje in de zijkant
van de bloemkroon om zo bij de nectar te kunnen komen. Het openknippen van bloemen heeft een negatieve
impact op de bloem, omdat de hommel de bloem beschadigt of soms zelfs vernietigd. Bovendien komt de
hommel met zijn lichaam niet altijd langs de meeldraden, zodat de bloem niet goed wordt bestoven. De
plantensoorten waarbij dit voorkomt zijn smeerwortel, rode klaver, grote ratelaar, holwortel, hengel en dopheide.
Ook van de houtbijen uit het geslacht Xylocopa is bekend dat ze bloemen openknippen als ze niet op de
gebruikelijke manier bij de nectar kunnen komen.
Daarnaast zijn bijen in staat om hun soortgenoten kenbaar te maken waar veel rijpe bloemen bloeien, hommels
kennen deze vorm van communicatie niet.