De gevolgen van klimaatverandering

De gevolgen van
klimaatverandering
Module 3 Biosfeer, Dhr Afman, 4 november
2014
Maud Heldens, Simone Knook, Nicole Orchel, Julia
Verboeket
Inhoudsopgave
Titel
paginanummer
Voorwoord
Pagina 3
Inleiding
Pagina 4
Theoretisch kader
Pagina 5
Methode
Pagina 8
Bronnen
Pagina 10
2
Voorwoord
Wij hebben gekozen om de klimaatverandering te onderzoeken. We dachten hier vrijwel
meteen aan omdat het ons een heel interessant onderwerp leek. Ook is er op internet
veel informatie over te vinden. Verder is het ook een actueel onderwerp omdat er veel
discussie is over klimaatveranderingen. Je ziet het steeds vaker terugkomen in het
nieuws en we merken de gevolgen van klimaatverandering ook steeds vaker zelf. Er zijn
steeds vaker hevige regenbuien waardoor het water erg hoog gaat staan, of de
temperatuur is in de zomer lager dan normaal en in de winter hoger. Deze dingen
maken wij zelf mee en daardoor leek het ons een goed plan om over klimaatverandering
ons onderzoek te houden.
Klimaatverandering is ook een grote bedreiging voor de mensheid. Er worden veel
acties tegen klimaatverandering gevoerd, kijk maar naar greenpeace of just dig it.
Ook nemen provincies maatregelen om zo klimaatverandering te voorkomen. Denk aan
energie besparing of meer duurzame energie.
3
Inleiding
Wij hebben 15 artikelen gelezen en hierbij 15 PGO-modellen ingevuld. Uit het probleem
van onze artikelen hebben we een onderzoeksvraag geformuleerd. De onderzoeksvraag
luidt:
Wat zijn de gevolgen van klimaatverandering in Limburg in tegenstelling tot andere
provincies, en wat kan er gedaan worden om deze gevolgen te voorkomen?
Uit deze onderzoeksvraag hebben we twee deelvragen geformuleerd:
Wat zijn de gevolgen van de zonneactiviteit in Limburg?
Hoe kunnen overstromingen in Limburg worden voorkomen?
Hypothese
De aarde warmt op. Dit betekent dat de zonneactiviteit toeneemt. Wij verwachten dat de
gevolgen van deze toenemende zonneactiviteit zijn dat het warmer zal worden op aarde.
Ook denken we dat de winters natter zullen worden. Het zal niet koud genoeg zijn voor
sneeuw. Als er teveel regen valt dan zullen er in sommige gebieden in Limburg
overstromingen plaatsvinden. Ook denken we dat de
temperaturen minder regelmatig zullen zijn. Dus
extreem warm of extreem koud.
Overstromingen in Limburg zijn al jaren een probleem geweest. De kans op een kleine
overstroming van de Maas is vrij groot, en komt gemiddeld ongeveer eens in de tien jaar
voor. De overstromingen van de Maas zijn afhankelijk van de hoeveelheid neerslag die in
het gebied valt. De Maas is namelijk een regenrivier.
Wij denken dat overstromingen toch kunnen worden voorkomen. De Maas zou
bijvoorbeeld bij risicogebieden groter gemaakt kunnen worden. Ook zouden nieuwe
wijken dichter van de Maas af gebouwd kunnen worden. Zo zullen er steeds minder
huizen in risicogebieden staan. Ook denken
we dat overstromingen voorkomen kunnen
worden met het verhogen of verbeteren van
de dijken.
4
Theoretisch kader
Klimaatverandering is een aanhoudende verandering in de toestand van het
klimaatsysteem. Dit heeft natuurlijke oorzaken zowel als antropogene oorzaken. Waar
de veilige grens van klimaatverandering moet liggen is niet vastgesteld, maar bij het
bepalen van deze planetary boundary gebruiken ze zowel de concentratie CO2 in de
atmosfeer en de radiative forcing als controlerende factoren.1
Om erachter te komen wat de oorzaken zijn van
klimaatverandering wordt er onderzocht op
natuurlijk gebied en antropogene oorzaken, zoals
eerder vermeld. Er wordt bijvoorbeeld gekeken naar
het luchtdrukverschil tussen verschillende plaatsen,
die gepaard gaan met moessons. Ook de activiteit
van de zon is een aandachtspunt op gebied van
klimaatverandering.
Uit onderzoek hiernaar is gebleken dat het niet
alleen door de zonneactiviteit komt, maar dat er nog een versterker in het klimaat moet
zitten waardoor het effect van de zon wordt vergroot. Zo zou dit de mens kunnen zijn
doordat deze ervoor zorgt dat er meer broeikasgassen in de atmosfeer
komen, maar vulkaanuitbarstingen en de verlegging van oceaanstromen
kunnen ook een effect hebben op het klimaat. Dit is vanwege de
zonlichtreflecterende stof dat vrij komt bij een vulkaanuitbarsting en
het smeltwater dat bijvoorbeeld van de ijskappen af komt. 3
De Coronale Massa Emissies (CME) zijn ook van belang. Dit zijn enorme uitstotingen
van elektrisch en magnetisch geladen gaswolken door de zon, die door de ruimte vliegen
met steeds grotere snelheden. Een actieve zon, met veel CME’s, brengt zoveel elektrisch
en magnetisch geladen gas om de aarde en de andere planeten dat een deel van de uit
het heelal afkomstige kosmische straling afgebogen wordt en de aarde niet treft. Een
actieve zon geeft zo aanleiding tot minder wolkvorming dan een niet-actieve zon. Ze zijn
er achter gekomen dat de zon de laatste vijftig jaar actiever is geweest dan in de
duizenden jaren hiervoor. Deze activiteit ging gelijk op met die van de aardse
temperatuur.
Het blijft nu speculeren of er een samenhang is tussen deze toename van zonneactiviteit
en de opwarming van de aarde. Velen onderzoekers vermoeden dat de zonneactiviteit
gaat afnemen en dat er een nieuwe kleine ijstijd zal ontstaan.5 Zo heeft wetenschapper
Cornelius de Jager in de 20ste eeuw al voorspeld dat de zonneactiviteit in de 21ste eeuw
naar verhouding lager zal zijn dan die in de 20ste eeuw, dit zal betekenen dat er minder
energie-input in de aarde zal zijn, wat de opwarming van de aarde tegengaat. Deze
theorie blijft echter een voorspelling, dus wat er in werkelijkheid zal gaan veranderen
blijft afwachten.
Dat temperatuurstijging zorgt voor een kleine ijstijd is een heel tegenstrijdig idee, maar
wel het soort gedrag dat je van het klimaat mag verwachten. Broeikasgassen werken als
isolatie maar doordat er steeds meer kooldioxide wordt uitgestoten, stijgt de
gemiddelde temperatuur. Hoe warmer de aarde, hoe meer water er verdampt en
5
condenseert tot wolken. Die wolken kaatsen zonlicht terug waardoor de aarde niet
verwarmt en de temperatuurstijging wordt afgeremd. Dit is dus negatieve
terugkoppeling. Maar waterdamp is ook een broeikasgas. Hoe hoger de temperatuur dus
wordt, hoe meer waterdamp er in de atmosfeer komt, die weer het broeikaseffect
versterkt. Dat is dan weer positieve terugkoppeling.
Een klimatoloog heeft aan één berekening weinig. Ook de constanten in formules zijn
niet altijd exact bekend. Daarom moeten kleine variaties van een model worden door
gerekend. Als een groot aantal simulaties hetzelfde voorspellen is dat waarschijnlijker
dan een gebeurtenis zoals een wereldwijde ijstijd. Sommige simulaties wijzen echter wel
op een lichte koeling in Europa, maar de komende honderd jaar verwachten
onderzoekers in ieder geval geen spectaculaire klimaatwisselingen.6
Toch is in Nederland het klimaat in korte tijd al flink veranderd: de temperatuur is
gestegen en de frequentie van hevige regenbuien is toegenomen. Scenario’s voor de
toekomst zijn steeds zachtere winters en warmere zomers met extra kans op extreme
hoeveelheden regen en een verder stijgende zeespiegel. 10
Er moeten veel aanpassingen komen omdat de klimaatveranderingen grote gevolgen
zullen hebben op Nederland. Klimaatverandering heeft invloed op zaken als veiligheid,
biodiversiteit, economie en het leefmilieu. De oplossing hiervan zal liggen in het
koppelen van klimaataanpassingen aan gebiedsontwikkeling. Infrastructuur, water en
duurzaamheid zullen een veel belangrijkere rol gaan spelen.12 Klimaatveranderingen
maken Nederland meer kwetsbaar voor overstromingen, wateroverlast, droogte en
hitte.
Het overstromingsrisico kan structureel worden verkleind als de Rijksoverheid zich niet
alleen zou richten op de beperking van overstromingskansen, maar ook op het
verkleinen van de gevolgen van een overstroming. En door het beschikbare water van
de Rijn beter te benutten, kunnen watertekorten in grote delen van Nederland worden
voorkomen. Maar ook de natuur ondervindt de gevolgen van de klimaatverandering.
Dieren en planten verplaatsen hun leefgebied of sterven uit. Een oplossing hiervoor is
het vergroten van de diversiteit in leefgebieden en landschappen en het creëren van
betere milieu- en watercondities zodat
natuurlijke processen meer ruimte krijgen.13
Het klimaat veranderd dus en dit heeft gevolgen
op heel Nederland, maar die gevolgen.
zijn niet voor elke provincie hetzelfde. Zo zal
het in Limburg in de zomer vaak extreem warm
zijn, met langdurige droogte. Als er dan buien
vallen, zullen deze veel heviger zijn met als
gevolg wateroverlast, vooral in de steden. De
winters daarentegen zullen als geheel natter
zijn en daarom neemt de kans toe op hoogwater
in bijvoorbeeld de Maas en de Roer. Door
hoogwater problemen zullen er dijken breken en landstukken
onderwater lopen. Wat een oorzaak kan zijn dat veel mensen door
water ingesloten worden en met boten naar het vaste land moeten.
Maar voor veel problemen die klimaatverandering zal veroorzaken in
Limburg is een oplossing te vinden. Maatregelen voor het hoogwater
6
probleem zijn bijvoorbeeld het Zandmaasproject die zorgt voor beter bescherming
tegen hoogwater en biodiversiteit stimuleert. Ook een oplossing zijn drijvende
woningen die zich aan alle waterstanden kunnen aanpassen.
Door de droogte, die de zomers zullen brengen, moeten boeren om hun oogst niet in
gevaar te brengen volop beregenen waardoor het grondwater zakt en beken droog
komen te staan. Oplossingen hiervoor zijn bijvoorbeeld de beeklopen weer natuurlijker
te maken waardoor de afvoer van het beekwater wordt vertraagd. In landbouwgebieden
wordt het water met stuwen langer vastgehouden waardoor beregening minder nodig
is. Door een betere verdeling van het oppervlaktewater tussen Maas en kanalenstelsel
komen drinkwater en scheepvaart minder snel in gevaar bij langdurige droogte.
Door de warmte drogen ook natuurgebieden uit waardoor bomen afsterven en meer
bosbranden ontstaan. Een maatregel hiervoor is het omvormen van naaldbossen naar
natuurlijke loofbossen, struwelen en heide hierdoor is de natuur minder gevoelig voor
brand en wordt de natuurwaarde vergroot.
Ook door de vele regenbuien kan de riolering het water niet verwerken waardoor
straten overstromen. Een maatregel hiervoor is om rioleringen te vergroten en
regenwaterbuffers aan te leggen. 15
Door het lopende proces van klimaatverandering zal er dus veel verandering
plaatsvinden op de wereld en dus ook in onze leefomgeving. Zo zorgt het toenemende
effect van de zon bijvoorbeeld voor meer overstromingskansen in Nederland en zal het
in Limburg in de zomer vaak extreem warm zijn. Om te zorgen dat deze veranderingen
zo min mogelijk gevolgen met zich mee brengen moeten er maatregelen genomen
worden. Voor dit probleem is niet zomaar een oplossing te vinden. We moeten dus
speculeren over de toekomst zodat we ons daar nu al op voor kunnen bereiden en
maatregelen kunnen toepassen die het effect en de gevolgen van klimaatverandering zo
veel mogelijk tegen kunnen gaan. Het beste is om op lokale/ regionale schaal te werken
omdat niet overal dezelfde gevolgen zullen zijn. In
Limburg zal de zomer vaak extreem warm zijn, die
gepaard gaat met langdurige droogte. De buien die dan
vallen zullen veel heviger zijn en wateroverlast
veroorzaken. Door de nattere winters neemt de kans
op hoogwater toe in bijvoorbeeld de Maas en de Roer.
Door hoogwater problemen zullen er dijken breken en
landstukken onderwater lopen. Wat een oorzaak kan
zijn dat veel mensen ingesloten worden en niet meer
zomaar naar het vaste land kunnen.
De probleemstelling luidt:
De gevolgen die wateroverlast met zich mee brengt zou op onze situatie van toepassing
kunnen worden en daarom moeten we een oplossing vinden voor dit probleem, het gevolg
van zonneactiviteit in Limburg.
Voetnoot: gebruikte bronnen
http://wetenschap.infonu.nl/natuurverschijnselen/126696-verstoring-van-systeem-aarde-klimaatverandering.html
3http://www.knmi.nl/klimaatverandering_en_broeikaseffect/klimaat_en_klimaatverandering/deel_6.html
7
5 http://www.kennislink.nl/publicaties/zon-en-klimaat
6 http://www.kennislink.nl/publicaties/broeikaseffect-vriezen-of-smoren
10 http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2013/september/Onze-klimaatverandering.html
12 http://www.neprom.nl/publicaties/pro%20magazine/16/PRO16-
Klimaataanpassingen%20koppelen%20aan%20gebiedsontwikkeling.pdf
13 http://www.deltares.nl/nl/actueel/nieuwsbericht/item/13068/doorbraakvrije-dijken-effectief-om-
overstromingsrisico-van-nederland-te-verklein
15 http://everybodygettingcurious.files.wordpress.com/2014/09/mogelijk-artikel-pgo-15.pdf
8
Methode
Om antwoorden te krijgen op onze onderzoeksvraag en deelvragen moet er onder
andere data worden verzameld door middel van een interview met Cornelis de Jager. Hij
heeft een voorspelling gedaan van de toekomstige zonneactiviteit en de relatie met de
klimaatverandering.
Hij kwam erachter dat de zonneactiviteit in de 21ste eeuw naar verwachting lager is dan
die in de 20ste eeuw. Door dit interview kan er meer inzicht worden gevonden in het
onderzoeken/ voorspellen van de gevolgen van zonneactiviteit in Limburg, en hoe dit de
klimaatsverandering in Limburg aantast. Een aantal vragen die belangrijk zijn bij dit
interview:
-
Hoe heeft u de toekomstige zonneactiviteit voorspeld?
Geldt deze voorspelling voor Nederland, Europa of
voor de hele wereld
Als de voorspelling voor Nederland geldt verschillen
de gevolgen per provincie / regio?
Wat zijn de gevolgen van het door u onderzochte
zonneactiviteit?
Ook moet er data worden verzameld door middel van een eigen onderzoek.
In dit onderzoek moet voor een jaar de zonneactiviteit worden gemeten. Dit wordt
gemeten door de zonnesterkte en warmte afgemeten. Dit kan door speciale meters. Het
onderzoek duurt een jaar omdat je zo meer gegevens hebt waardoor het secuurder
wordt. Hoe langer we dit onderzoek zouden houden, hoe secuurder het wordt. Hierna
kunnen we kijken wat de gevolgen zijn. Zijn de zomers droger? Is er meer regenval? Zijn
er meer overstromingen? Hier kunnen grafieken van worden gemaakt in vergelijking
met anderen jaren.
Om de gevolgen van klimaat verandering in Limburg te vergelijken met andere
provincies kunnen gelijke onderzoeken van zonneactiviteit worden uitgevoerd in die
andere provincies. Zo kunnen de overeenkomsten en tegenstellingen worden gezien. Er
kunnen dan vragen worden gesteld als: Is er een duidelijk verschil in temperatuur
tussen Limburg en andere provincies? Dit geldt ook voor de regenval en de droogte. Er
kunnen ook hier grafieken worden gemaakt om de verschillen tussen provincies
duidelijk te bekijken.
Voor overstroming van de Maas hoeft er niet perse regionaal gekeken te worden. De
Maas begint in Zwitserland en in Luxemburg, daar worden al maatregelen getroffen
waardoor het water van de Maas langzamer gaat stromen. Als die kennis naar
Nederland/ Limburg kan worden doorgegeven kunnen we zo de Maas beter reguleren.
Dit kan de kans van overstromingen verkleinen.
9
We kunnen dit onderzoeken door die informatie te gebruiken en toe te passen op een
maquette van de Maas. Op deze maquette kunnen verdikkingen van de Maas worden
gemaakt. Ook kunnen er noodoverloopgebieden aan deze maquette worden toegevoegd
om te kijken welke de beste resultaten leveren.
Ook kunnen we bij instanties zoals Waterschap Roer en Overmaas gaan kijken en vragen
stellen over wat zij al doen tegen overstromingen. Hoe ze bepalen wanneer er
maatregelen moeten worden genomen. Hoe ze er voor zorgen dat de burgers veilig zijn.
En hoe ze overstromingen proberen te voorkomen
10
Bronnen
Bron voor hypothese:
http://www.risicokaart.limburg.nl/nl/html/algemeen/nl/Risicoomschrijvingen/overst
roming/overstroming.asp
Bronnen voor PGO modellen en theoretisch kader:
Artikel 1: http://wetenschap.infonu.nl/natuurverschijnselen/126696-verstoring-vansysteem-aarde-klimaatverandering.html
Artikel 2: http://www.kennislink.nl/publicaties/gletsjers-als-thermometers-uit-hetverleden
Artikel 3:
http://www.knmi.nl/klimaatverandering_en_broeikaseffect/klimaat_en_klimaatverand
ering/deel_6.html
Artikel 4: http://www.groenerekenkamer.nl/invloed-van-de-zon/
Artikel 5: http://www.kennislink.nl/publicaties/zon-en-klimaat
Artikel 6: http://www.kennislink.nl/publicaties/broeikaseffect-vriezen-of-smoren
Artikel 7: http://www.kennislink.nl/publicaties/oceanen-en-klimaat
Artikel 8:
http://www.klimaatportaal.nl/pro1/general/start.asp?i=0&j=0&k=0&p=0&itemid=390
Artikel 9:
http://www.klimaatportaal.nl/pro1/general/start.asp?i=0&j=0&k=0&p=0&itemid=367
Artikel 10: http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2013/september/Onzeklimaatverandering.html
Artikel 11:
http://www.klimaatportaal.nl/pro1/general/start.asp?i=0&j=0&k=0&p=0&itemid=350
Artikel 12: http://www.neprom.nl/publicaties/pro%20magazine/16/PRO16Klimaataanpassingen%20koppelen%20aan%20gebiedsontwikkeling.pdf
11
Artikel 13:
http://www.deltares.nl/nl/actueel/nieuwsbericht/item/13068/doorbraakvrije-dijkeneffectief-om-overstromingsrisico-van-nederland-te-verklein
Artikel 14:
https://www.maasvlakte2.com/nl/index/show/id/464/Slimme+zandwinning
Bron 15: http://everybodygettingcurious.files.wordpress.com/2014/09/mogelijkartikel-pgo-15.pdf
Bronnen voor afbeeldingen:
Afbeelding 1 (titelblad): http://www.noblehouse.tk/html/nederlands/vissen_dos_winkel/klimaatverandering_opwarming_aarde_z
ee.htm
Afbeelding 2: http://blog.go4mosaic.com/greenpeace-mosaics-from-leaves/
Afbeelding 3: http://www.noodliften.nl/just-digg/
Afbeelding 4: http://www.nieuwsdossier.nl/natuurrampen/maas-zorgt-voor-enormeoverstroming-in-limburg
Afbeelding 5: http://www.vandaag.be/wetenschap/21010_leidt-lage-zonneactiviteitbinnenkort-tot-nieuwe-ijstijd.html
Afbeelding 6: http://www.npowetenschap.nl/nieuws/artikelen/2004/augustus/HetAgulhas-lek.html
Afbeelding 7: http://wetenschap.infonu.nl/sterrenkunde/82024-gaat-de-zon-eenwinterslaap-houden.html
Afbeelding 8: http://www.synergoscommunicatie.nl/portfolio/provincie_limburg
Afbeelding 9 en 12: http://www.overmaas.nl
Afbeelding 10: http://www.destentor.nl/algemeen/binnenland/miljoenen-tegenoverstroming-maas-1.388811
Afbeelding 11: http://en.wikipedia.org/wiki/Cornelis_de_Jager
12