De eis grond in goede landbouw- en milieuconditie (GLMC)

Duurzame landbouw en bodembehoud
Bodemgerichte beleidsmaatregelen
Informatieblad nr.
De eis grond in goede landbouw‑
en milieuconditie (GLMC) te
houden
Achtergrond
In het Gemeenschappelijk landbouwbeleid bestaan randvoorwaarden voor rechtstreekse betalingen aan
agrariërs. Deze hebben vele implicaties voor bodembehoud. De randvoorwaarden vormen een controleen sanctiesysteem, waarbij minder rechtstreekse betalingen worden uitgekeerd wanneer niet aan de
normen op het gebied van milieu, volks-, dier- of plantengezondheid en dierenwelzijn wordt voldaan.
Deze randvoorwaarden gaan over de eis grond in goede landbouw‑ en milieuconditie te houden (GLMC).
Wat dit inhoudt wordt door lidstaten vastgesteld op nationaal of regionaal niveau op grond van een
gemeenschappelijk kader.
De randvoorwaarden zijn van toepassing op rechtstreekse inkomenssteun en de meeste milieubetalingen
geldend onder Plattelandsontwikkeling. Deze randvoorwaarden gaan over het ‘basis‑ of referentieniveau’
voor vrijwillige milieumaatregelen in de landbouw (informatieblad nr. 9), op grond waarvan betalingen
worden toegekend aan agrariërs die meer doen aan milieumaatregelen in de landbouw dan de verplichte
eisen, waaronder de randvoorwaarden.
Effect op bodemdegradatieprocessen
De GLMC-eis heeft betrekking op een reeks normen die gaan over bescherming tegen bodemerosie,
onderhoud van organische stof en bodemstructuur, het vermijden van de verarming van leefgebieden
(habitats) en waterbeheer. Het zoveel mogelijk bedekt houden van de bodem en het in stand houden van
terrassen dragen direct bij tot het voorkómen van bodemerosie, terwijl het benutten van gewasresten
en vruchtwisseling gunstig zijn voor het organische stofgehalte van de bodem. Het tegemoetkomen aan
beheerseisen die een goede kwaliteit van leefgebieden en water ten doel hebben, zoals het in stand
houden van landschapskenmerken, het inrichten van bufferstroken langs waterlopen of het beschermen
van leefgebieden kan watererosie beperken en
bodembiodiversiteit waarschijnlijk bevorderen.
Land dat permanent begroeid blijft met gras heeft
het bijkomende voordeel dat de organische stof
in de bodem blijft. Ten slotte helpt een verstandig
gebruik van irrigatiewater verzilting en verzouting
tegengaan.
Over het algemeen hebben de randvoorwaarden
het bewustzijn van bodemdegradatie bij agrariërs
vergroot, en van de milieuredenen voor het
invoeren van normen om deze te voorkómen.
Bodembedekker tussen wijnranken die
ook als groenbemester gebruikt wordt
(Rheinland-Pfalz, Duitsland) (Bron:
Geertrui Louwagie)
8
Informatieblad nr. 8: De eis grond in goede landbouw- en milieuconditie (GLMC)
te houden
Gemeenschappelijk kader voor het vaststellen van GLMC (Verordening (EG)
73/2009, Bijlage III)
Aangelegenheid
Bodemerosie:
bodem beschermen door middel
van passende maatregelen
Organische stof in de bodem:
het gehalte organische stof in de
bodem handhaven door passende
praktijken
Bodemstructuur: de
bodemstructuur in stand houden
door passende maatregelen
Minimaal onderhoud: zorgen
voor een minimaal onderhoud en
achteruitgang van leefgebieden
(habitats) voorkómen
Bindende normen
Minimale bodembedekking
Minimaal landbeheer op
basis van de specifieke
omstandigheden ter plaatse
Stoppelbeheer op bouwland
Verbod op het verbranden van stoppel
(Finland) (Bron: Geertrui Louwagie)
Normen voor vruchtwisseling
Passend machinegebruik
Instandhouding van
landschapselementen, inclusief,
in voorkómend geval, heggen,
vijvers, greppels, bomenrijen,
bomengroepen of geïsoleerde
bomen, en akkerranden
Het voorkomen van
overwoekering van de
landbouwgrond door
ongewenste vegetatie
Bescherming van blijvend
grasland
Waterbescherming en ‑beheer:
bescherming van water tegen
vervuiling en afspoeling, en beheer
van het watergebruik
Facultatieve normen
Instandhouding van terrassen
Een minimale veebezetting en/of
een passend regime
Vaststelling en/of behoud van
leefgebieden
Instelling van een rooiverbod
voor olijfbomen
Het in een goede groeitoestand
houden van olijfgaarden en
wijngaarden
Het aanleggen van bufferstroken
langs waterlopen
Naleving van
vergunningsprocedures wanneer
voor het gebruik van water voor
bevloeiingsdoeleinden een
vergunning nodig is
Bomenrij langs grasland (County Sligo, Ierland)
(Bron: Geertrui Louwagie)
Duurzame landbouw en bodembehoud
Bodemgerichte beleidsmaatregelen
Informatieblad nr.
Succesverhalen
De volgende maatregelen (gerelateerd aan de GLMC-normen) zijn succesvol gebleken bij het
aanpakken van verschillende aspecten van bodemdegradatie.
Tegen watererosie
•Zo min mogelijk onbedekte bodem
Op landbouwgrond en bosgrond met ondergroei dient tussen 15 november en 1 maart een groene
bodembedekker te staan (aangeplant of spontaan), behalve tijdens voorbereidende werkzaamheden
voor nieuwe gewassen (Portugal).
•Passend beheer in overeenstemming met specifieke plaatselijke gesteldheid
Op percelen met een groot bodemerosierisico is het niet toegestaan tijdelijke gewassen te
telen of nieuw grasland aan te leggen, behalve op terrassen of terrein dat deel uitmaakt van
overstromingsgebieden. Verbetering van natuurlijk permanent grasland is alleen toegestaan wanneer
de bodem niet wordt bewerkt. Het planten van nieuwe vaste gewassen is alleen toegestaan in
situaties die door de verantwoordelijke autoriteit technisch geschikt bevonden worden (Portugal).
Op hellingen met duidelijke tekenen van erosie (zoals verspreid voorkomende geulen) is direct na
het zaaien het tijdelijk afvoeren van water door middel van drainagegeulen vereist (Italië, in het
bijzonder de ‘Provincia Autonoma Bolzano/Bozen’ en Calabrië).
Tegengaan van verlies van organische stof en biodiversiteit in de bodem
•Beheer van stoppelvelden
In sommige lidstaten wordt deze norm ook toegepast op ander land dan akkerland en wordt ook het
verbranden van gewasresten (stoppels, stro, dood gras, hooi) op grasland (natuurlijk of ingezaaid)
en weidegrond (Italië, in het bijzonder de ‘Provincia Autonoma Bolzano/Bozen’ en Calabrië) of op
alle landbouwland (Estland) verboden.
Maatregelen die de bodemkwaliteit op landbouwgrond over het algemeen verbeteren
•Agrariërs dienen een jaarlijkse ‘Bodembeschermingsevaluatie’ in te vullen, bestaande uit een
eenvoudige inschatting van het risico van schade aan de bodemstructuur, verlies van organische
stof en erosie, die herstelmaatregelen aangeeft (Engeland, Verenigd Koninkrijk). De evaluatie laat
ruimte voor beheersopties die passen in plaatselijke omstandigheden en wordt jaarlijks herhaald
om veranderde omstandigheden zichtbaar te maken.
Bron: SoCo-onderzoek naar beleidsimplementatie in de EU en SoCo-gevalsstudies
Meer informatie
http://soco.jrc.ec.europa.eu
Oeverbuffer (County Sligo, Ierland)
(Bron: Geertrui Louwagie)
8
Informatieblad nr. 8: De eis grond in goede landbouw- en milieuconditie (GLMC)
te houden
Dit informatieblad is gebaseerd op de bevindingen van het project ‘Duurzame landbouw en bodembehoud’
(SoCo). Het maakt deel uit van een serie van tien informatiebladen over de drie belangrijkste onderwerpen
van het project. De bladen behandelen de volgende onderwerpen:
– Introductie:
– Informatieblad nr. 1: Het verband tussen bodemdegradatie, bodemvriendelijke
landbouwpraktijken en bodemgerichte beleidsmaatregelen;
– Bodemdegradatieprocessen:
– Informatieblad nr. 2: Watererosie en verdichting;
– Informatieblad nr. 3: Afname van het organische stofgehalte;
– Informatieblad nr. 4: Verzilting en verzouting;
– Bodemvriendelijke bedrijfssystemen en -praktijken:
– Informatieblad nr. 5: Landbouw voor bodembehoud;
– Informatieblad nr. 6: Bodemvriendelijke grondbewerking;
– Informatieblad nr. 7: Bodemvriendelijke agrarische infrastructuurelementen;
– Bodemgerichte beleidsmaatregelen:
– Informatieblad nr. 8: De eis grond in goede landbouw- en milieuconditie (GLMC) te houden;
– Informatieblad nr. 9: Milieumaatregelen in de landbouw;
– Informatieblad nr. 10: Landbouwvoorlichtingsdiensten.
Alle SoCo-informatiebladen en projectrapporten zijn te downloaden via: http://soco.jrc.ec.europa.eu.
Europese Commissie
Landbouw en plattelandsontwikkeling
© Europese Gemeenschappen 2009. Overneming met bronvermelding toegestaan.
Mei 2009