les 3 - Kenmerk 2 - Ontstaan van de landbouw

De tijd van Tijd van jagers en boeren – 9.000.000 – 3000 VC
Kenmerk 2
Het ontstaan van landbouw en
landbouwsamenlevingen
Les 1: Ontstaan van de
landbouw(-samenleving)
H1:§ 2: p 13-15
Middelen van bestaan veranderen
• Adaptatie is het sleutelwoord
• Van j/v gaat men geleidelijk over op een andere
wijze van bestaan*
– De landbouw
• Wat verstaan we hier onder?
• Domesticatie van plant én dier!
• Hoe/waarom of waardoor, wanneer en waar?
*Overigens wil de verschuiving van j/v naar landbouw niet zeggen dat j/v verdwijnt,
maar het is niet meer het voornaamste middel van bestaan
Overgang van j/v op landbouw
•
Hoe/waarom of waardoor?
–
Noodzaak
•
•
–
Toeval
•
–
Verandering klimaat (bv. Egypte)
Competitie tussen groepen
Graanteelt in Klein-Azië
Bewuste keuze
•
Afkijken voordeel bij andere groepen
Overgang van j/v op landbouw
• wanneer en waar?
– Oudste zekere sporen van akkerbouw zijn gevonden
in Palestina en Syrië en stammen uit het 9e
millennium VC (dus ca 11.000 jaar geleden)
– Oudste zekere sporen van domestica van dieren zijn
gevonden in Iran. Het schaap en geit werden daar ca.
7500 VC al gehouden. Domestica van de wolf vond
ca. 10.000 VC plaats
Sedentaire samenlevingen
• Landbouw vraagt om (semi-) permanente
vestiging van groepen
– Sedentaire samenlevingen ontstaan hierdoor
– Echter, er is nog een route naar sedentair worden van
groepen
• Vissers langs de kust en/of aan visrijke rivieren
• De overgang van jagers-verzamelaarssamenleving naar
landbouwsamenleving wordt de Neolithische Revolutie
genoemd. Het zich permanent vestigen de Sedentaire
Revolutie!
Rivierdalculturen
harappa
Soemerië
Sedentaire samenlevingen
• Een akkerbouwer moet
bij zijn land blijven
• Het samenleven
verandert door de nieuwe
wijze van bestaan
• Het egalitaire van de j/v
groep verdwijnt door de
verschillende nieuwe
werkzaamheden
Belangrijkste
akkerbouwgereedschappen
“uitvinding”
Hak, ploeg
en
sikkel
uitvinding
aardewerk